نیترات آمونیوم که گفته می‌شود عامل انفجار بیروت بوده چیست و چگونه منفجر می‌شود؟

انفجار مهیبی که روز سه‌شنبه گذشته در بیروت روی داد و ده‌ها کشته و ناپدیدشده، هزاران زخمی، و میلیاردها دلار خسارت به جای گذاشت، همچنان در صدر اخبار رسانه‌های جهان قرار دارد. برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که ترکیبی از آتش گرفتن ترقه‌ها و فشفشه‌های ویژه آتش‌بازی و انفجار نیترات آمونیوم انبار شده در محل، دلیل وقوع این انفجار سهمگین و مرگبار بوده است.   

خبرگزاری آسوشیتدپرس با انتشار مطلبی در همین رابطه به بررسی این انفجار و نیز ویژگی‌های نیترات آمونیوم پرداخته است.

در این مطلب آمده است نیترات آمونیوم یک ماده شیمیایی به شکل جامد کریستالی‌ سفید است که معمولا به عنوان کود کشاورزی از آن استفاده می‌شود. تولید جهانی این ماده به ۲۰ میلیون تن در سال می‌رسد. این ماده به خودی خود منفجر نمی‌شود و برای آتش‌گرفتن نیاز به منبع خارجی احتراق دارد. گفته می‌شود در انفجار بیروت، این منبع احتراق خارجی مواد آتش‌بازی انبارشده در بندر بیروت بوده است. 

نیترات آمونیوم باید تحت شرایط بسیار خاصی باشد تا آتش بگیرد و در شرایط عادی و دور از یک منبع گرما، این امرامکان‌پذیر نیست. این ماه شیمیایی در حرارت بالاتر از ۲۰۰ درجه سانتیگراد به اکسید نیتروژن و آب تجزیه می‌شود. در صورتی که نیترات آمونیوم به ماده دیگری از جمله نفت آغشته شده باشد، به انفجار مهیبی می‌انجامد.

معمولا در انبارها، ظرف‌های حاوی نیترات آمونیوم را از یکدیگر دور نگه می‌دارند‌ تا در صورت آتش گرفتن یکی، دیگری آتش نگیرد. 

نظر چند کارشناس در مورد دلیل انفجار بیروت

صاحب شرکت اسرائیلی «تامار» که کارش ایمنی مواد منفجره است به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است که تصاویر منتشر‌شده نشان می‌دهد پیش از انفجار بیروت در مرکز آتش جرقه‌هایی دیده می‌شد و صدایی شبیه ترکیدن دانه‌های پاپ‌کورن می‌داد که این ویژگی خاص مواد آتش‌بازی است و ممکن است جرقه اولیه را زده باشد. 

ابرهای نارنجی ناشی از انفجار به احتمال زیاد حاوی گاز سمی دی‌اکسید نیتروژن است. در صورتی که وزش باد کافی نباشد این گاز می‌تواند برای افرادی که در نزدیکی محل انفجار هستند خطرناک باشد. ابرهای سفید هم در واقع ابرهای متراکمی است که در هر انفجار مهیبی در هوای مرطوب رایج است و می‌تواند منجر به ایجاد موج شوک ناشی از انفجار شود.  

Mushroom cloud in Beirut #بیروت #لبنان #Lebenon #Beirut pic.twitter.com/C0E2X1pCKy

یک کارشناس سلاح از شرکت خصوصی اطلاعاتی «استرتفور» مستقر در تگزاس می‌گوید با توجه به وسعت شکستن شیشه‌ها و خرابی به بار‌آمده، نیروی انفجار بیروت معادل انفجار دست‌کم ۲.۲ کیلوتن «تی ان تی» است. 

این محموله شش سال است در انبار نگهداری می‌شود

محمد فهمی، وزیر کشور لبنان، در یک شبکه تلویزیونی بدون اشاره به شعله‌ور شدن مواد آتش‌بازی گفت به نظر می‌رسد این اتفاق در پی انفجار بیش از ۲۷۰۹ تن محموله نیترات آمونیوم رخ داده باشد که از سال ۲۰۱۴ که از یک کشتی باربری توقیف شد.

حال پرسشی که ذهن بسیاری را درگیر کرده این است که چرا این محموله، به رغم هشدارها، سال‌ها در انبار نگهداری می‌شد و نظارتی بر شیوه نگهداری از آن بر اساس استانداردهای جهانی نبود.

 

سازمان عفو‌ بین‌الملل با انتشار بیانیه‌ای در این زمینه، خواستار انجام تحقیقات مستقل در رابطه با دلیل انفجار بیروت شده است.