پریاموس؛ خلق افسانه‌ه­ای نو با استفاده از افسانه­‌های کهن

پریاموس؛ خلق افسانه‌ه­ای نو با استفاده از افسانه­‌های کهن
خبرگزاری مهر
خبرگزاری مهر - ۱۳ بهمن ۱۳۹۹



خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و اندیشه: رمان نوجوان و فانتزی «پریاموس»‌ نوشته بهاره نوربخش سال گذشته توسط انتشارات بهنام منتشر و راهی بازار نشر شد. بهاره نوربخش به‌جز این‌کتاب، سه‌گانه فانتزی ایرانی «نبرد» را توسط انتشارات کتابسرای تندیس و رمان واقع‌گرای «من از یادت نمی‌کاهم»‌ را توسط انتشارات شادان چاپ کرده است.

رمان «پریاموس» این‌نویسنده، یک‌داستان آخرالزمانی را در بر می‌گیرد؛ زمانی که جهان برای تغییراتی بزرگ آماده می‌شود و خطرات و حوادث بزرگی در انتظار دنیای پریان است. پریاموس یکی از پری‌های این‌جهان است که شخصیت اصلی رمان هم هست و باید با ماجراهای مختلفی روبرو شود. نوربخش کتاب فانتزی دیگری به‌نام «شیگانهوس» دارد که داستان «پریاموس» مربوط به مقطع زمانی ۵۳۲ سال پیش از آن است.

مینا وکیلی‌نژاد نویسنده و پژوهشگر در یادداشتی، که آن را برای انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده، رمان «پریاموس»‌ را نقد و بررسی کرده است.

در ادامه مشروح متن این‌یادداشت را می‌خوانیم؛

افسانه­‌ها بخش مهمی از تاریخ شفاهی و عامیانه­ هر کشوری به شمار می‌­آیند. افسانه‌­ها و اسطوره‌­ها پیوند نزدیکی با ادبیات دارند و تأثیر افسانه­‌ها و اسطوره‌­های تاریخی و مذهبی بر ادبیات غیرقابل‌ ­انکار است.

"خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و اندیشه: رمان نوجوان و فانتزی «پریاموس»‌ نوشته بهاره نوربخش سال گذشته توسط انتشارات بهنام منتشر و راهی بازار نشر شد"ادبیات فارسی پر است از موجودات افسانه­‌ای مانند سیمرغ، ققنوس، اژدها، هما، پری، غول، دیو و موجودات دیگر. ایران و ادبیات فارسی همواره یکی از منابع غنی داستان‌های اسطوره­‌ای و افسانه­‌های عامیانه بوده است. همین افسانه‌­ها منبع الهام بسیاری از نویسندگان معاصر برای خلق آثار داستانی هستند.

قصه­‌های پریان و داستان‌­های مربوط به جادو بخش مهمی از افسانه­‌های کهن عامیانه را تشکیل می‌­دهند. به اعتقاد بسیاری صاحب­نظران، افسانه‌های موجود در زبان فارسی را با توجه به موضوع، سبک نگارش و قهرمان‌های آن­ها می­‌توان به انواع مختلف تقسیم کرد: افسانه­‌های پهلوانان که معمولاً موضوع آن­ها نبرد میان قهرمانان و پهلوانان واقعی و تاریخی است که بیشتر اوقات کارهای عجیب و شگفت­‌انگیز انجام می‌­دهند. افسانه‌های پریان که درباره­ی شخصیت­‌های تخیلی مانند پری، دیو، شیاطین، اژدها و موجودات مافوق طبیعی و جادوگرانِ دارای قدرت‌های خارق‌­العاده هستند.

افسانه‌­های تمثیلی که بیشتر قصه‌­های کوتاه و دارای آموزه‌­های اخلاقی هستند. افسانه‌­های تمثیلی در دو سطح روایت می­‌شوند؛ سطح حقیقی که در آن شخصیت­‌های داستان را حیوانات تشکیل می‌­دهند و سطح مجازی که جنبه‌­ای از رفتار و کردار انسان را نشان می­‌دهند، مثلاً آدم­‌های شرور و حیله‌­گر به شکل لاشخور یا گرگ یا روباه ظاهر می‌­شوند. خاستگاه افسانه­‌های تمثیلی ایران، یونان، هند و مصر هستند. افسانه­‌های عاشقانه نیز از مهم­ترین دسته‌­بندی‌­های قصه‌­ها و داستان‌­های عامیانه محسوب می‌­شوند و بخش بزرگی از ادبیات شفاهی و مکتوب ما را تشکیل می‌دهند.

کتاب «پریاموس» نوشته­ بهاره نوربخش در دسته‌بندی افسانه­‌های پریان قرار می­‌گیرد. افسانه‌ پریان هم در ادبیات کهن و هم در ادبیات معاصر ایران نقش پررنگی داشته است.

"پریاموس یکی از پری‌های این‌جهان است که شخصیت اصلی رمان هم هست و باید با ماجراهای مختلفی روبرو شود"افسانه­‌های پریان نوعی از قصه‌­های عامیانه محسوب می­‌شوند که سرشار از رویدادهای غیرطبیعی، جادو و خرق عادت، قهرمان و ضدقهرمان هستند. پریان از دیرباز در قصه­‌ها و داستان­‌های ایرانی بوده‌­اند و در گذر زمان نقش‌­های متفاوتی در قصه­‌ها داشته­‌اند. گاهی در نقشی منفی ظاهر می‌­شدند و هدف آن­ها فریب انسان­‌ها و ترغیب آن­ها به کارهای نادرست بوده است. اما در بیشتر داستان­‌ها و افسانه­‌های ایرانی نقش مثبتی داشته‌­اند و در مقابل دیو و شیطان قرار گرفته­‌اند.

داستان پریاموس حدود ۵۳۰ سال قبل از تولد شیگانهوس، نوه­ی ابلیس، اتفاق می‌­افتد. در کتاب شیگانهوس شاهد تلاش ابلیس، شیطان بزرگ، برای تولد نوه­ قدرتمند و خبیثش بودیم.

ابلیس می‌خواست مخوف‌­ترین و پلیدترین موجود در عالم را در اختیار داشته باشد تا بتواند به وسیله­ او انتقامش را از انسان­‌ها بگیرد و زمین را برایشان جهنم کند، چون انسان را مسئول رانده شدن خود از درگاه الهی می­‌دانست و برای رسیدن به این‌هدف، ازدواج دخترش با پلیدترین شیاطین عالم و به دنیا آوردن فرزندی توسط دخترش را بهترین راه می­‌داند. داستان کتاب پریاموس در دو خط زمانی روایت می‌­شود؛ یکی ۵۳۲ سال پیش از تولد شیگانهوس است و در دنیای پریان اتفاق می‌­افتد؛ در این‌داستان با پریاموس آشنا می­‌شویم که به‌عنوان پیشگوی اعظم دنیای پریان سعی می­‌کند برای نجات پریزادها و انسان­ها از شر شیطان کارهایی انجام دهد. و خط دوم داستان یک سال قبل از تولد شیگانهوس، نوه­ ابلیس، است و شخصیت‌­های مختلفی دارد که به نوعی با پریاموس و تولد شیگانهوس ارتباط دارند.

در بیشتر افسانه‌­های کهن شاهد مبارزه میان خیر و شر، نیکی و پلیدی هستیم. کتاب پریاموس هم به نوعی این‌مبارزه را نشان می‌­دهد. شیگانهوس قرار است مظهر پلیدی و سیاهی باشد.

"افسانه‌­ها و اسطوره‌­ها پیوند نزدیکی با ادبیات دارند و تأثیر افسانه­‌ها و اسطوره‌­های تاریخی و مذهبی بر ادبیات غیرقابل‌ ­انکار است"پریان آسمان برای مبارزه با او به زمین فراخوانده می­‌شوند. پریاموس هم سعی می­‌کند با پیشگویی­‌ها و اقداماتش جلوی تولد و قدرت گرفتن این موجود پلید را بگیرد.

چند مورد از افسانه­‌های قدیمی در داستان این کتاب حضور پررنگ دارند. «آل» از معروف­ترین افسانه‌­های ملل جهان است و در هر ملتی به نوعی درباره­ آن داستان­‌سرایی شده است. آل موجودی خیالی و افسانه‌­ای است و در باور عامه اگر زن باردار یا تازه زایمان کرده را تنها بگذارند، آل به سراغش می‌­آید و به او آسیب می­‌رساند. این موجودات خیالی شرور معمولاً به شکل زنانی قوی و گاهی به شکل پیرزنانی با موهای ژولیده و دماغی از جنس خمیر یا گِل سرخ رنگ توصیف شده‌­اند و علاقه­ زیادی به رنگ قرمز دارند و به‌سوی این رنگ جلب می‌­شوند.

در داستان­ پریاموس حضور آل را کاملاً حس می­‌کنیم.

آرتاگ از ترس حمله­ آل به زن باردارش همراه همسرش از شهرشان کوچ می‌­کنند تا به پایتخت سرزمین پالانه اوسا بروند. از سوی دیگر، در پایتخت هم ملکه گرفتار آل شده و حال و روز خوبی ندارد. پریاموس، شخصیت اصلی کتاب، سعی می­‌کند این دو زن باردار را از آل نجات بدهد. پوته­سا را می­خواهد نجات دهد چون هم­نام عشق اول و ناکام دوران جوانی­اش است و ملکه را می­خواهد نجات بدهد به امید اینکه بتواند در ازای نجات جان ملکه و شاهزاده از پادشاه انگشتری را بگیرد که یادگار دخترِ پریزاد فایولیتا، دختر شاهِ پریان آسمانی، است، پریزادی که برای نجات جان پریان آسمانی جان خود را فدا کرد و در سرزمین پریان جایگاه والایی دارد. برای نجات زنان باردار از شر آل باید مراسم زارگیری انجام شود.

"ادبیات فارسی پر است از موجودات افسانه­‌ای مانند سیمرغ، ققنوس، اژدها، هما، پری، غول، دیو و موجودات دیگر"این مراسم در سواحل جنوبی ایران رایج است. در باور مردم بومی زار نوعی بیماری است که با درمان پزشکی برطرف نمی‌­شود، زیرا معتقدند نوعی باد یا جن وارد بدن شخص می­‌شود و تنها با برگزاری مراسم خاص می‌­توان آن باد را آرام کرد و بیمار را نجات داد. در کتاب پریاموس مراسم زارگیری به‌طور کامل برای ملکه برگزار می‌­شود تا او را نجات دهند و باد را از بدنش خارج کنند. توصیف مراسم زارگیری بسیار دقیق و نوشته شده است. خانم نوربخش توانسته تصویر کاملی از مراسم زارگیری و جزییات آن در اختیار خواننده قرار دهد.

یکی دیگر از افسانه­‌های ایرانی که در کتاب پریاموس درباره­‌اش می­خوانیم دوال­پا است.

دوال­پا موجودی افسانه‌­ای است که در بسیاری از افسانه‌­ها و داستان‌­های ایرانی به آن اشاره شده است. در فرهنگ عامه، دوال­پا موجودی است با پاهای دراز که معمولاً به شکل پیرمردی ناتوان کنارِ راه می‌­نشیند و از رهگذران می­‌خواهد به او کمک کنند و او را روی پشت خود سوار کنند. اما به محض سوار شدن روی پشت آن شخص، پاهایش را مثل تسمه­‌ای دور کمر او می‌­پیچد و دیگر پایین نمی‌­آید و آن شخص عابر معمولاً تا آخر عمر نمی­‌تواند از دست آن نجات پیدا کند. در کتاب پریاموس، آرتاگ در راه سفر از شهرشان تا پایتخت گرفتار دوال­پا می­‌شود، اما تا آخر عمر گرفتارش نمی‌­ماند. زنش با استفاده از دعاها و وردهایی که برای محافظت از آل همراهش دارد موفق می‌­شود آرتاگ را از شر دوال­پا خلاص کند.

افسانه­‌ها بخش بزرگی از ادبیات کشورهای مختلف را تشکیل می­‌دهند.

"ایران و ادبیات فارسی همواره یکی از منابع غنی داستان‌های اسطوره­‌ای و افسانه­‌های عامیانه بوده است"استفاده از افسانه­‌های کهن در داستان‌های معاصر می‌­تواند راهی باشد برای زنده نگه داشتن این افسانه‌­ها و انتقال آن­ها به نسل­‌های بعد. بهاره نوربخش در کتاب پریاموس توانسته به خوبی از داستان­‌های پریان و افسانه­‌های ایرانی استفاده کند تا داستانی پرکشش را برای خواننده روایت کند؛ با استفاده از افسانه‌­های کهن افسانه‌­ای نو آفریده، داستانی که خواننده را غرق در دنیای موجودات خیالی و افسانه‌­ای می‌­کند.

منابع خبر

اخبار مرتبط