سرنوشت مبهم صندوق های بورسی پروژه/ راه آهن بیرجند، نقطه آغاز؟

به گزارش خبرنگار مهر، محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در اواسط اردیبهشت ماه امسال و در زمانی که بازار سرمایه در اوج فعالیت و رشد روزانه بود، از عرضه اوراق پروژه‌های عمرانی و زیرساختی در حوزه حمل و نقل در قالب صندوق پروژه در بازار سرمایه و با هدف تأمین مالی این پروژه‌ها خبر داده بود.

وزیر راه (۱۲ اردیبهشت ۹۹): ۱۲ پروژه عمرانی به بورس عرضه می‌شود

به گفته وزیر راه، این وزارت خانه با وزارت اقتصاد و سازمان بورس برای تأمین مالی ۱۲ پروژه عمرانی از محل بازار سرمایه رایزنی‌ها و توافقاتی داشته است.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: این پروسه از سال ۹۸ آغاز شد تا از محل بازار سرمایه تأمین منابع شود و برای احداث پروژه‌های زیربنایی کشور منابع مالی جذب کنیم.

وی در پاسخ به این سوال که پیش بینی می‌کنید برای چه پروژه‌ها و چه زمانی این نحوه تأمین مالی محقق شود؟ بیان کرد: اولویت ما در گام اول تأمین مالی پروژه‌های آزادراهی و راه‌آهن است که برای وزارت راه و شهرسازی اهمیت دارد.

معاون وزیر راه (۲۱ اردیبهشت ۹۹): صندوق‌های بورسی از ۱۲ به ۱۴ پروژه ارتقا یافت

امیرمحمود غفاری معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی نیز در همین خصوص در اواخر اردیبهشت ماه امسال و در گفت وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه مذاکرات با سازمان بورس ادامه دارد، از افزایش تعداد پروژه‌های عمرانی قابل عرضه به بازار سرمایه از ۱۲ به ۱۴ پروژه خبر و ادامه داد: این ۱۴ پروژه که قرار است از طریق بازار سرمایه تأمین مالی شوند، پروژه‌های آزادراهی، بزرگراهی و ریلی هستند.

فرصتی که از دست رفت / ‬بودجه ۹۹ در روزهای پایانی اعتبار

وی در پاسخ به این پرسش که آیا جذابیتی برای سهامداران در پروژه‌های عمرانی وجود دارد که سهام صندوق پروژه‌های عمرانی را خریداری کنند، اظهار داشت: قانون بودجه سال جاری برای نخستین بار به وزارت راه و شهرسازی اجازه داده تا از همه پروژه‌های زیرساختی بخش حمل و نقل اعم از آزادراه، بزرگراه و جاده‌های اصلی عوارض دریافت کند.

معاون وزیر راه افزود: این در حالی است که تا پیش از این ما صرفاً می‌توانستیم در پروژه‌های آزادراهی از سرمایه گذار بخش خصوصی استفاده کرده و اصل و سود سرمایه را از طریق عوارض آزادراهی، مستهلک کنیم؛ اما در حال حاضر برای سایر پروژه‌های زیرساختی نیز این امکان فراهم شده است. بنابراین جذابیت این پروژه‌ها بسیار بالاست.

کدام پروژه‌ها قرار بود از بورس تأمین مالی شوند؟

عباس خطیبی معاون ساخت و توسعه راه آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور نیز در اردیبهشت امسال در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره اینکه کدام پروژه‌های زیرساختی حمل و نقل قرار است از محل بازار سرمایه تأمین مالی شوند؟ گفت: اکثر پروژه‌های ریلی که اولویت کشور است، در قانون بودجه امسال ذکر شده عمدتاً طرح‌هایی که در پیوست یک قانون بودجه آمده و منابع مالی زیادی نیاز دارد، قرار است از طریق بازار سرمایه تأمین مالی شوند که طرح‌های ریلی از قبیل راه آهن شیراز-بوشهر، راه آهن زاهدان-مشهد و خط آهن اصفهان-اهواز را شامل می‌شود.

مقایسه شاخص بورس در اردیبهشت و تیر ماه

بر اساس آمار معاملات بازار سرمایه، شاخص کل بورس در پایان اردیبهشت امسال ۹۸۷ هزار واحد بود این در حالی است که شاخص کل بورس در پایان تیر ماه امسال به ۱ میلیون و ۷۱۲ هزار واحد رسید.

به عبارت دیگر اگر در اردیبهشت ماه امسال، اوراق صندوق‌های پروژه‌های عمرانی توسط وزارت راه و شهرسازی و با مساعدت سازمان بورس عرضه می‌شد، وزارت راه می‌توانست با این حجم استقبال از عرضه‌های اولیه در آن زمان، تقریباً همه منابع مالی مورد نیاز پروژه‌ها را تأمین کند.

فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد نیز اخیراً در حاشیه نشست شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی در جمع خبرنگاران اعلام کرد: توانستیم ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه در ۱۰ ماهه نخست امسال تأمین اعتبار کنیم.

این در حالی است که بودجه عمرانی در قانون بودجه ۹۹، کمتر از ۹۰ هزار میلیارد تومان بود و وزارت راه می‌توانست معادل همین میزان را از بورس تأمین اعتبار برای پروژه‌های زیرساختی کند.

ادعای جدید وزیر راه: راه آهن بیرجند-یونسی به زودی به بورس می‌آید

محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی بار دیگر در هفته گذشته در حاشیه بازدید از پروژه‌های عمرانی خراسان جنوبی و در جمع خبرنگاران، ادعای تأمین مالی یک پروژه عمرانی از بورس را مطرح کرد.

وی با بیان اینکه مسیر زاهدان- زابل- بیرجند و یونسی نیز از جمله پروژه‌های اولویت دار خط ریلی وزارت خانه است، اظهار کرد: تأمین مالی پروژه اتصال بیرجند به خط ریلی، از محل بازار سرمایه و بورس و با پشتوانه قوی مالی به‌زودی انجام خواهد شد.

گفتنی است پروژه زیرساختی راه آهن بیرجند-یونسی (واقع در گناباد خراسان رضوی) به طول ۲۷۱ کیلومتر است که پیش از این، در این مسیر حدود ۵۸ کیلومتر از سمت خراسان رضوی عملیات زیرسازی و ریل‌گذاری آغاز شده بود.

پروژه ریلی بیرجند-یونسی بخشی از ابرپروژه کریدور ریلی چابهار-یونسی به طول ۱۴۰۰ کیلومتر است که قطعه چابهار-زاهدان به طول ۶۰۰ کیلومتر با استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی به سرعت در حال ساخت بوده و سال آینده به بهره برداری می‌رسد. ۹۰۰ کیلومتر نیز قطعه زاهدان-یونسی است که به زودی عملیات اجرایی قطعه بیرجند-یونسی (گناباد) آغاز خواهد شد.

بت شکن: تا کنون پروژه مهم زیرساختی در بورس عرضه نشده

محمد هاشم بت شکن کارشناس اقتصادی در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی از محل بازار سرمایه اظهار کرد: َطبق اطلاعات دریافتی از وزارت راه و شهرسازی، تا آذر ۱۳۹۵ مبلغ ۱,۷۱۰ میلیارد تومان از محل بازار پول (بانک) برای پروژه‌های زیرساختی تأمین اعتبار شده است.

به گفته بت شکن، تمام پروژه‌های آزادراهی به صورت مشارکتی احداث شده و به جز آزادراه تهران-پردیس که با مشارکت بانک عامل بخش مسکن بود، سایر پروژه‌ها از محل آورده مشارکت کننده تأمین مالی شده و دولت نیز به صورت بلاعوض و برای افزایش صرفه اقتصادی، به این پروژه‌ها کمک کرده است.

مدیرعامل اسبق بانک تخصصی بخش مسکن افزود: تا کنون علی رغم وجود ابزارهای متنوع در بازار سرمایه، تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی مهم از طریق بازار سرمایه انجام نشده و یکی دو مورد مانند تأمین مالی ساخت ترمینال بین المللی فرودگاه کیش و قطعه گرمسار-سمنان از آزادراه حرم تا حرم از محل بازار سرمایه رخ داده است.

چند ابزار بورسی تأمین مالی غیر از صندوق پروژه

وی در پاسخ به این پرسش که علاوه بر تأسیس صندوق پروژه صندوق جداگانه یا مختلط، چه ابزار دیگر بورسی برای تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی در اختیار داریم؟ گفت: ۱. اوراق اجاره که بر اساس آن باید کل مالکیت به نهاد واسط واگذار شود، ۲. اوراق سفارش ساخت (استصناع) که در این روش نیز قانونا لازم است کل دارایی به نهاد واسط منتقل شود ولی در دارایی اخیر (راه) محدودیت در انتقال دارایی به نهاد مالی واسط وجود دارد، ۳.

"اوراق سفارش ساخت (استصناع) که در این روش نیز قانونا لازم است کل دارایی به نهاد واسط منتقل شود ولی در دارایی اخیر (راه) محدودیت در انتقال دارایی به نهاد مالی واسط وجود دارد، ۳"اوراق مرابحه برای تأمین مالی مواد اولیه لازم مانند مصالح، سیمان، قیر و…، ۴. اوراق مشارکت که محدودیت انتقال دارایی به نهاد واسط در آن وجود ندارد و چند روش دیگر.

برخی ایرادات صندوق‌های پروژه که باید رفع شود

عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی درباره محدودیت صندوق‌های پروژه نیز گفت: یکی از محدودیت‌های صندوق پروژه، الزام به انتقال اصل دارایی به صندوق است که در زمینه پروژه‌های زیرساختی حمل و نقل، محدودیت قانونی وجود دارد.

وی ادامه داد: از دیگر ابهامات قانونی در صندوق‌های پروژه، معافیت مالیاتی صندوق‌ها از محل درآمدهای حاصل از فروش املاک و اراضی است؛ اما سود حاصل از درآمدهای گواهی‌های صندوق‌های پروژه، طبق «تبصره ۲ ماده ۷ قانون ابزارها و نهادهای جدید مالی» معاف از مالیات هستند.