انسداد چاه‌های غیرمجاز عامل تعادل بخشی به منابع آب زیرزمینی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها- رؤیا متکیائی: در راستای چاره‌اندیشی برای کنترل کسری مخزن آبخوان‌ها و کاهش منابع آب زیرزمینی، وزارت نیرو با تعریف طرح تعادل بخشی، تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب در سال ۸۴ برنامه‌های خود در زمینه بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی را آغاز کرد ولی با توجه به عدم حمایت دستگاه‌های دیگر که همکاری آنها در این زمینه الزامی است و همچنین نبود عزم جدی میان مقامات عالی کشور در سال‌های قبل و عدم تأمین اعتبار کافی، نتایج مطلوبی از طرح حاصل نشد.

مجدداً با فعال شدن شورای عالی آب در دولت یازدهم، وزارت نیرو برنامه‌های خود را در جلسه هشتم شورای عالی آب در سال ۹۲ ارائه و ابتدا مصوبه‌ای تحت عنوان برخورد قانونی با برداشت‌های غیرمجاز و نهایتاً تبدیل به طرحی شد تحت عنوان طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی کشور مشتمل بر ۱۵ پروژه که در جلسه پانزدهم شورای عالی آب کشور در تاریخ ۲۵ شهریور ۹۳ تصویب شد و در کنار این طرح تکالیفی نیز برای برای وزارت خانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن، تجارت و کشور مشخص شد.

برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی در بسیاری از نقاط ایران سبب افت شدید سطح آب شده است و آمار ارائه شده در منابع آب ایران وضع دشوار روند افت سالانه آب زیرزمینی را نشان می‌دهد در این بین طرح تعادل بخشی، نقطه‌ی امیدی است که بتوان با اجرای آن بحران به وجود آمده در منابع آب زیرزمینی را تسکین بخشیده و با ارتقای اثربخشی این طرح در دشت‌های بحرانی، بتوان وضعیت این دشت‌ها را بهبود بخشید.

چاه‌های غیر مجاز تعیین تکلیف می‌شوند

علی جلیلیان مجری طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در استان کرمانشاه در سال آبی ۹۹_۱۴۰۰ شامل تعیین تکلیف چاه‌های غیر مجاز، استقرار گروه‌های گشت و بازرسی، اصلاح و تعدیل پروانه‌های بهره برداری، نصب کنتورهای حجمی هوشمند آب، شناسایی و توقیف دستگاه‌های حفاری غیرمجاز در دشت‌های استان کرمانشاه اجرایی شده است.

وی افزود: در حال حاضر حدود ۱۵ هزار و ۳۰۰ حلقه چاه کشاورزی در استان کرمانشاه وجود دارد که بالغ بر ۱۰ هزار حلقه از آنها دارای مجوز و حدود پنج هزار و ۳۰۰ حلقه نیز غیرمجاز هستند که از این مقدار ۲ هزار و ۸۵۰ حلقه قبل از سال ۱۳۸۵ حفر شده‌اند و مشمول قانون تعیین تکلیف سال ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی می‌شوند و به همین دلیل تعیین تکلیف آنها که منجر به صدور پروانه
بهره‌برداری و یا انسداد آنها خواهد شد که پروسه‌ای زمانبر است و باقی مانده چاه‌های غیرمجاز که عمدتاً مسدود خواهند شد نیازمند اعتبارات کافی و به موقع است که در صورت تأمین تا پایان سال حداقل ۱۲۰ حلقه دیگر مسدود خواهند شد.

اقدامات شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه در اصلاح بهره‌برداری از منابع آبی

مجری طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه تصریح کرد: نصب کنتور بر روی چاه‌های مجاز یکی دیگر از عوامل کاهش مصرف است که این شرکت از اختیارات ناشی از ماده ۱۲ قانون توزیع عادلانه آب برای این منظور استفاده نموده است و در سال جاری و سال گذشته بالغ بر ۴۰۰ دستگاه کنتور بر روی چاه‌های کشاورزی نصب کرده است و در کنار این کار پروانه‌های قدیمی را با الگوی جدید مصرف بهینه سازی و نسبت به اصلاح مصارف اقدام کرده است.

وی ادامه داد: گروه‌های گشت و بازرسی منابع آب استان ضمن نظارت بر دشت‌ها هرگونه تخلف مرتبط با برداشت‌های غیر مجاز و حفاری‌های غیر مجاز را نیز پیگیری می‌کنند که توقیف دستگاه‌های حفاری، پلمپ منصوبات چاه‌های دارای تخلف، جلوگیری از اضافه برداشت‌های غیرمجاز از اهم وظایف آنها است.

صرفه جویی ۱۲۸ میلیون مترمکعبی آب با انسداد چاه‌های غیر مجاز در کرمانشاه

جلیلیان خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۷۸ که مصوبه ضوابط ایجاد تعادل بین منابع و مصارف آب توسط هیئت وزیران ابلاغ شده است تعداد چهار هزار و ۸۳۰ حلقه چاه غیرمجاز شناسایی و مسدود شده‌اند که حجم صرفه جویی آب ناشی از این اقدام سالانه ۱۲۸ میلیون متر مکعب است.

وی با بیان اینکه شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه در راستای احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در سال ۱۴۰۰ و ۱۳۹۹ اقداماتی را به عمل آورده، افزود: این اقدامات شامل انسداد بیش از ۳۳۳ چاه غیرمجاز است که انسداد ۲۴۴ چاه غیر مجاز در سال ۹۹و انسداد ۸۹ حلقه چاه غیرمجاز در سال ۱۴۰۰ بوده است.

‌

مجری طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه گفت: از توقیف دستگاه‌های حفاری ۵۱ مورد سال ۹۹ و ۲۸ مورد در سال ۱۴۰۰ و شناسایی ۱۴۲ حلقه چاه‌های دارای اضافه برداشت و جلوگیری از توسعه کشت برنج می‌توان به عنوان سایر اقدامات اشاره کرد.