جنگ تن‌به تن ژنرال پاکستانی با عمران خان

آفتاب‌‌نیوز :

روزنامه تلگراف در گزارشی به تشریح تنش‌ها میان عمران خان، نخست‌وزیر سابق پاکستان و ژنرال عاصم منیر، فرمانده ارتش این کشور پرداخته است: "یکی‌شان ستاره باجذبه کریکت است که پا به عرصه سیاست گذاشته و حامیان وفادارش را برای اعتراض به برکناری‌اش از قدرت به خیابان می‌کشد.

دیگری یک ژنرال کم‌صحبت است که شخصاً نفوذ چشمگیری دارد و ارتشی را رهبری می‌کند که می‌خواهد در اداره پاکستان حرف اول و آخر را بزند.           

درگیری ۱۳ ماهه عمران خان با رهبری دولت و ارتش پاکستان این کشور را به بحرانی سیاسی کشانده و نمایانگر یک جنگ تن‌به‌تن میان او و عاصم منیر است. ریشه این درگیری یک نزاع آشکار میان این دو چهره برجسته پاکستان است که هیچ‌کدام حاضر به اذعان به آن نیستند؛ یعنی تهدید به تحقیق درباره فساد ادعایی توسط خانواده عمران خان که در نهایت در ۲۰۱۹ به برکناری منیر از سازمان قدرتمند اطلاعات نظامی پاکستان توسط عمران خان منجر شد.

عمران خان دارد در کشوری با زبان تند درباره این فرمانده ارتش حرف می‌زند و او را به «تهدید دموکراسی، قانون اساسی و حقوق اساسی» متهم می‌کند که ارتش جایگاه بالایی دارد و همه با احترام از آن یاد می‌کنند. او چند روز پیش گفت: او (ژنرال عاصم منیر) اساساً دارد آینده این کشور را نابود می‌کند تا از خود حفاظت کند.

نخست‌وزیر سابق پاکستان از آوریل ۲۰۲۲ که با رای عدم اعتماد پارلمان از نخست‌وزیری برکنار شد، موجی اعتراضی ایجاد کرده که تا امروز آرام نگرفته است. گرچه او اسناد زیادی برای اثبات ادعای خود مبنی بر توطئه آمریکا برای برکناری‌اش به کمک ژنرال‌های ارتش و رقبای سیاسی‌ ارائه نکرده، اما بسیاری این ادعا را باور دارند.

او که قصد آرام گرفتن ندارد، تظاهرات گسترده‌ای به راه انداخته و خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شده است.

"          درگیری ۱۳ ماهه عمران خان با رهبری دولت و ارتش پاکستان این کشور را به بحرانی سیاسی کشانده و نمایانگر یک جنگ تن‌به‌تن میان او و عاصم منیر است"در یکی از همین راهپیمایی‌ها بود که او هدف یک ترور ناموفق قرار گرفت و پایش تیر خورد. خان همچنین چندین پرونده قضایی باز دارد و در اوایل ماه میلادی جاری موقتاً بازداشت شد.

عمران خان، ژنرال منیر را معمار اصلی نقشه‌ای می‌داند که به گفته خان، هدفش جلوگیری از بازگشت این ستاره سابق کریکت پاکستان به قدرت است. در ماه نوامبر بود که ژنرال منیر به بالاترین رتبه نظامی در پاکستان رسید و جای فرمانده سابق ستاد مشترک ارتش، یعنی ژنرال قمر جاوید باجوا را گرفت، اما درگیری این دو سابقه بیشتری دارد.

عاصم منیر از دیرباز بلندپرواز بوده است. او برنده «شمشیر افتخار» بوده و مدارج پرمنزلت فرماندهی را یکی از پس از دیگری پیموده است. او مسئول اطلاعات نظامی بود، بر امور داخلی ارتش نظارت داشت، و سپس مسئول سازمان اطلاعات نظامی پاکستان شد.

آنطور که پیداست، در همین منصب ریاست سازمان اطلاعات نظامی بود که درگیری‌هایش با عمران خان شروع شد. خان در آن زمان نخست‌وزیر بود.

گزارش شده که ژنرال منیر به عمران خان اطلاع داده بود که قصد دارد تحقیقاتی را درباره فساد اتهامی همسرش و نزدیکانش آغاز کند. اما در ژوئن ۲۰۱۹، در حالی که تنها هشت ما از حکم سه ساله‌اش برای ریاست این سازمان اطلاعاتی قدرتمند گذشته بود، از کار برکنار شد. او به پنجاب فرستاده شد تا فرماندهی نظامیان این کشور در آن منطقه را برعهده بگیرد و ارتش پاکستان هیچ توضیحی درباره برکناری او ارائه نکرد.

فرمانده رک‌وراست
فرزانه شیخ، عضو اندیشکده انگلیسی «چتم هاوس» می‌گوید: کسانی که منیر را می‌شناسند، او را فردی رک‌وراست توصیف می‌کنند و بی‌شک وقتی درباره اتهام فساد اقوام خان با او صحبت کرد، با او به مشکل خورد. این مسئله برای خان بسیار شخصی بود، چون منظور همسر خان در مرکز اقوام مورد نظر قرار داشت.

"او برنده «شمشیر افتخار» بوده و مدارج پرمنزلت فرماندهی را یکی از پس از دیگری پیموده است"پس چنین برداشت می‌شود که خان به این دلایل او را از کار برکنار کرده؛ اما شخص خان هرگز دراین‌باره توضیحی نداده است.

این تحلیلگر می‌گوید: سابقه درگیری این دو مرد بر کسی پوشیده نیست و همین درگیری امروز دارد در نبرد قدرت‌های پاکستان ایفای نقش می‌کند.

خان حالا فرمانده ارتش را به تلاش برای بازداشتن خود از قدرت متهم کرده و می‌گوید که عاصم منیر می‌ترسد اگر خان روی کار بیاید، دوباره برکنار شود. با این حال، تا امروز نه ارتش به این ادعاها پاسخی داده و نه شخص ژنرال منیر.

حزب «مسلم لیگ پاکستان» افزایش محبوبیت عمران خان را با چشمانی نگران ناظر است. خان حتی بعد از مطرح شدن چندین پرونده قضایی با اتهاماتی از فساد گرفته تا تروریسم، هنوز هم محبوب است.

خان نفسی راحت می‌کشد
خان در اوایل ماه میلادی جاری با تصمیم دادگاه مبنی بر اینکه بازداشتش غیرقانونی بوده است، نفسی راحت کشید؛ اما مایکل کوگلمن، مدیر بخش آسیای جنوبی اندیشکده «مرکز ویلسون» باور دارد که این وقفه به احتمال زیاد موقت خواهد بود.

او می‌گوید: فکر نمی‌کنم که تصمیم دادگاه عالی بتواند رهبران نظامی و غیرنظامی را عقب نگه دارد. آن‌ها نمی‌خواهند خان فرصتی برای بازگشت به قدرت داشته باشد و این بدین معناست که احتمال دارد دوباره او را بازداشت کنند یا دست‌کم بکوشند صلاحیتش برای شرکت در انتخابات را رد کنند.

او می‌گوید: حالا که خان مشخصاً فرمانده ارتش را به عنوان کسی معرفی کرده که سعی دارد قدرتش را تضعیف کند، احتمال بروز درگیری تن‌به‌تن میان ارتش قدرتمند پاکستان و اپوزیسیون محبوب این کشور در آینده نزدیک بالاست.

ارتش پاکستان قدرتمندترین نیروی سیاسی این کشور است و ید طولایی در گماشتن افراد تحت حمایتش به حاکمیت پاکستان دارد. درگیری با این ارتش برای عمران خان دشوار و نفس‌گیر خواهد بود.

کوگلمن می‌گوید: معمولا در این نبردها شاهد پیروزی ارتش هستیم، اما وقتی نیروهای مسلح به شکلی در موضع دفاعی هستند که سال‌هاست از آن دور بوده‌اند، کسی نمی‌داند که کفه ترازو به سمت کدام یک از طرفین خواهد چربید.

قدرت ارتش
خان به‌خوبی از قدرتی که ارتش می‌تواند به صحنه بیاورد آگاه است.

او خود زمانی از محبوبان ژنرال‌های ارتش بود و وقتی روی کار آمد، به تعقیب و آزار رقبای سیاسی خود متهم شد.

فرزانه شیخ می‌گوید: حقیقت این است که عمران خان با دقت و صراحت بیان کرده که مشکلش نه با نهاد ارتش یا نظام تصمیم‌گیری آن، بلکه با شخص فرمانده ارتش است. همه درد عمران خان ارتشی است که از او سلب حمایت کرده و خواسته قلبی‌اش کسب دوباره حمایت این نهاد قدرتمند است.

ظاهراً هیچ‌یک از طرفین قصد کوتاه آمدن ندارد.

با گذر زمان در این نبرد تن‌به‌تن، احتمالا عمران خان با پرونده‌های حقوقی مضاعفی مواجه شده و شاهد تلاش‌های رقیب برای ایجاد اختلاف میان مقامات ارشد حزب خود و دور کردن متحدانش باشد.

«خان شیر ماست»
دولت به هر دری می‌زند تا این نخست‌وزیر سابق پاکستان را ضعیف کند، اما به نظر می‌رسد آنچه پشت همه این درها انتظار عمران خان را می‌کشد، محبوبیت مضاعف است.

یکی از حامیان عمران خان که در تظاهرات اعتراضی علیه بازداشت او برپا شده بود شرکت داشت، گفت: عمران خان شیر ماست و رهبری قدرتمند که غم پاکستان دارد.

یکی دیگر از طرفداران خان گفت: ما انتخابات می‌خواهیم؛ همین و بس. این حاکمان کنونی از انتخابات می‌گریزند، چون شکستشان واضح و مبرهن است.

همزمان با اوج گرفتن این نبرد تن‌به‌تن میان عمران خان و عاصم منیر، پاکستان در بحرانی اقتصادی دست‌وپا زده و می‌کوشد که از نکول در بدهی خود پرهیز کند. همانطور که یکی از روزنامه‌های برجسته اخیرا نوشت: باید فورا این تنش‌ها را که در حال گسترش هستند همینجا خنثی کنیم. کشور بیش از این تاب اضطراب ندارد.