ابراز پشیمانی سفرای انگلیس و روسیه/ دستیار ظریف: ماجرای نوز را بخوانید

ابوالفضل خدائی: روز گذشته انتشار تصویری از صفحه توئیتری سفارت روسیه در ایران، جنجال های زیادی را به پا کرد و با واکنش هایی همراه شد. در همین راستا «سایمون شرکلیف» سفیر جدید انگلیس به سفارت روسیه درتهران رفته و در همان محلی که روزولت، چرچیل و استالین در سال ۱۳۲۲، کنفرانس تهران را بدون اطلاع ایران برگزار کردند، با سفیر روسیه عکس یادگاری گرفته است.  

در اولین واکنش ها این محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بود که با انتشار توئیتی نسبت به اقدام توهین آمیز اعتراض کرد.ظریف دراین راستا در توئیتی نوشت: امروز عکسی فوق‌العاده نامناسب  مشاهده کردم.لازم است یادآور شوم که اوت ۲۰۲۱، نه اوت ۱۹۴۱ است و نه دسامبر ۱۹۴۳. مردم ایران نشان داده‌اند - از جمله درطول مذاکرات برجام - که سرنوشت آن‌ها هرگز نمی‌تواند برآمده از تصمیمات سفارت‌های خارجی یا قدرت‌های خارجی باشد.

در ادامه نیز محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در توئیتی نوشت: هر دو سفیر باید فوراً به طور رسمی بابت اقدام انجام شده عذرخواهی کنند در غیر اینصورت واکنش قاطع دیپلماتیک ضروری خواهد بود.

در ادامه حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه پیشنهادی دولت سیزدهم در مطلبی در صفحه توییتر خود نوشت: اقدام غیردیپلماتیک دو سفیر خارجی در تهران، افکار عمومی را در جمهوری اسلامی ایران مکدر کرده است و نشان دهنده بی توجهی به آداب دیپلماتیک و غرور ملی مردم غیور ایران است. اصلاح و جبران سریع این خطا، ضرورت دارد.

سید عباس موسوی سفیر ایران در جمهوری آذربایجان نیز با انتشار توئیتی نوشت: آن سَبو بشکست و آن پیمانه ریخت! #صحیفه_امام_جلد_اول_ص۴۲۰

با ادامه واکنش ها سفارت روسیه در تهران اطلاعیه ای منتشر کرد و نوشت: با توجه به واکنش مبهم به عکسمان، مایلیم ذکر کنیم که این [عکس] هیچ محتوای ضد ایرانی ای ندارد.

"ابوالفضل خدائی: روز گذشته انتشار تصویری از صفحه توئیتری سفارت روسیه در ایران، جنجال های زیادی را به پا کرد و با واکنش هایی همراه شد"ما قصد نداشتیم احساسات ملت دوست و مهربان ایران را جریحه دار کنیم. تنها معنایی که این عکس در بر دارد، گرامی داشت تلاش های مشترک کشورهای متحد علیه نازیسم در طی جنگ جهانی دوم است. ایران دوست و همسایه ماست و ما به تحکیم روابطمان بر اساس احترام دو جانبه ادامه می دهیم.

اما توضیح سفارت روسیه قانع کننده نبود و وزارت امور خارجه در اقدامی وزیران خارجه روسیه و انگلیس را احضار کرد. دستیار وزیر و مدیرکل اروپای‌غربی وزارت امور خارجه ضمن دعوت سفیر انگلیس و روسیه به وزارت امور خارجه، با غیر قابل قبول دانستن این اقدام که باعث جریحه دار شدن احساسات و غرور ملی مردم ایران شده، تاکید کرد مردم بزرگ ایران در طول تاریخ همواره ثابت کرده اند که هر گونه تحرکات زاییده تفکرات استکبارمآبانه را قویا مردود شمرده و در برابر آن ایستادگی می کنند.

سفیر انگلیس در پاسخ ضمن ابراز تاسف از سوء تفاهم بوجود آمده اظهار داشت: ضمن احترام به جمهوری اسلامی ایران و مردم بزرگ و تاریخ این کشور، تاکید می کنم هیچگونه قصد و نیت سوئی در پشت این موضوع وجود نداشته و سفرا در صدد بوده اند تنها اتحاد  روسیه و بریتانیا علیه آلمان نازی در زمان جنگ دوم جهانی را یادآوری کنند. سفیر انگلیس در پایان ابراز امیدواری کرد بتواند در دوره ماموریتش در تهران، بر اساس جلب و ارتقاء احترام و اعتماد متقابل، به توسعه روابط دو کشور کمک کند.

سفیر فدراسیون روسیه در تهران برای ادای توضیحات در خصوص عکس منتشر شده، از سوی دستیار وزیر و مدیرکل اوراسیا به وزارت امورخارجه دعوت شد.سفیر روسیه در این‌ ملاقات تصریح‌ نمود که قصد وی از انتشار این عکس صرفا یادآوری اتحاد روسیه با بریتانیا بر علیه ارتش نازی در طول جنگ جهانی دوم بوده و به هیچ وجه هیچ انگیزه و منظور ضد ایرانی پشت انتشار این عکس وجود ندارد.

سفیر روسیه ضمن تاکید بر روابط راهبردی دو کشور ایران و روسیه و مراودات عمیق و دوستانه بین دوکشور تصریح کرد: از اینکه انتشار این عکس باعث سوتفاهم و رنجش خاطر مردم کشور دوست، ایران شده اظهار  تاسف می نمایم.

مدیرکل اوراسیای وزارت امورخارجه نیز پس از شنیدن توضیحات سفیر، ضمن تاکید بر روابط دوستانه دو کشور ایران و روسیه به وی یادآوری نمود که انتشار این عکس ولو با قصدی که عنوان شد قابل پذیرش نبوده و توجه لازم به مقتضیات تاریخی، سیاسی و فرهنگی کشور میزبان از جمله مواردی است که میبایست مورد توجه دقیق سفرا قرار گیرد. در این ملاقات همچنین تاکید گردید ملت بزرگ ایران طی ۴۲ سال گذشته به کرات ثابت کرده اند که استقلالی که با جانفشانی‌ها و مقاومت‌های تاریخی به دست آورده اند را با تمام دقت و جدیت محافظت کرده و به عنوان یک کشور مقتدر روابط خود با کشورهای دیگر را مبتنی بر عزت ملی تنظیم می‌نمایند.

سید رسول موسوی در صفحه توییتر خود با اشاره به ماجرای نوز بلژیکی و عکسی که وی از خود منتشر کرده بود خطاب به سفرای روسیه و انگلیس در تهران نوشت: عجیب است درست ۱۲۰ سال پیش محرم سال ۱۳۲۳ قمری  موسیو نوز بلژیکی که از طرف روس‌ها وزیر گمرکات ایران شده بود عکسی از خود منتشر کرد که جرقه ای برای انقلاب مشروطیت و سرانجام اخراج وی از ایران شد. به سفرای انگلیس و روسیه که فارسی می دانند توصیه می کنم ماجرای نوز را بخوانند.
 

اما ماجرا نوز چه بود؟

به گزارش ایسنا، ژوزف نوز (به فرانسوی: Joseph Naus) مشهور به مسیو نوز (۳۰ مارس ۱۸۴۹ — ۱۶ ژوئیه ۱۹۲۰)یکی از مقام‌های گمرکی اهل بلژیک بود که در دوران مظفرالدین شاه قاجار به وزارت کل گمرکات ایران رسید.

گفته می‌شود موسیو نوز در امور مالی، تجاری و گمرکات ایران بدون هیچ بازخواستی یا مسئولیتی اختیار مطلق داشته است و مطابق مدارکی که پس از عزل او (در اثر فشار نمایندگان مجلس دوره اول) به دست آمده بود، سوء استفاده‌های بزرگی هم از خزانه کرده بود.

وی با استفاده از نفوذ خود به نفع روس‌ها در امور اقتصادی و حتی سیاسی ایران اعمال نفوذ می‌کرد.

در ماه محرم سال ۱۳۲۳ قمری براب۱۲۸۴ خورشیدی عکسی از نوز به دست‌آمد که در میهمانی بالماسکه، لباس روحانیون ایران را پوشیده‌بود و عمامه به‌سر داشت.این عکس به میرزا مصطفی آشتیانی  رسید، تکثیر شد و در میان مردم پخش شد.

آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی، به این ماجرا واکنش نشان داد. وی در کلاس‌های درس و بالای منبر از «توهین به مذهب» می‌گفت و خواستار برکناری نوز و عین‌الدوله شد.

بهبهانی در ششمین جلسهٔ انجمن مخفی به تاریخ ۱۲ محرم ۱۳۲۳ در خانهٔ خویش به منبر رفت و از وضع گمرک و قوانینی که نوز برای دریافت عوارضی مقرر داشته، آزار مسلمانان در مرزها و استخدام یهودیان به جای مسلمانان در گمرک انتقاد کرد.

"تنها معنایی که این عکس در بر دارد، گرامی داشت تلاش های مشترک کشورهای متحد علیه نازیسم در طی جنگ جهانی دوم است"او همچنین در سخنرانی به عکس اشاره کرد و گفت که نوز «مسلمانان را به استهزاء گرفته» و «کمر اسلام را شکسته». وی در پایان از شاه خواست که نوز را به دلیل خیانت اخراج کند.

عین‌الدوله بدین گفته‌ها بی‌اعتنایی کرد و پاسخ داد «چون ملاها خواهان عزل او هستند او را نگه‌می‌دارد» و بر اعتبارش افزود. بازرگان‌ها در اعتراض به بست‌نشینی در شاه‌عبدالعظیم پرداختند و محمدعلی میرزای ولیعهد، آیت‌الله بهبهانی را موقتاً قانع کرد که نوز برکنار خواهدشد.

در این میان، این واقعه و چند رویداد دیگر آیت‌الله سید محمد طباطبایی را به بهبهانی نزدیک‌تر کرد. این اتحاد، از دید احمد کسروی و ناظم‌الاسلام کرمانی ریشهٔ انقلاب مشروطه بود.
 

این مطالب را هم بخوانید:

ایران سفیران انگلیس و روسیه را احضار کرد
امیرعبداللهیان: اقدام دو سفیر خارجی افکار عمومی را مکدر کرد
سفارت روسیه در تهران:قصد نداشتیم احساسات ملت دوست و مهربان ایران را جریحه‌دار کنیم!

۳۱۱۳۱۱