چشم‌انداز «شرق» از اقتصاد ایران در فردای انتخابات آمریکا؛ منتظر شوک تورمی باشیم

گروه سیاست سایت فردا – تقریبا ۴۸ ساعت تا انتخابات آمریکا مانده و نتیجه آن حتما تاثیراتی ولو کوتاه مدت و هیجانی بر اقتصاد و بازار در ایران خواهد داشت. این تاثیرات یکی از موئلفه‌های جدی در نگاه سیاسیون و کارشناسان برای استقبال از بایدن یا رقیب او است. اصلاح‌طلبان عموما بر این باورند که پیروزی ترامپ به یک شوک تورمی منتج شده و تنگنا‌های معیشتی مردم را بیشتر می‌کند. اصولگرایان، اما تاکید دارند که این شوک در صورت بروز هم هیجانی و زودگذر است البته به شرط آنکه در عرصه مدیریت داخلی اراده‌ای برای مدیریت و ساماندهی اوضاع باشد.
از همین رو است که شاهدیم همزمان با انتقاد روزنامه اصولگرای «کیهان» از گره زدن سفره مردم با انتخابات آمریکا در رسانه‌های اصلاح‌طلب؛ «شرق» به پیش‌بینی آثار اقتصادی انتخابات آمریکا برای ما می‌پردازد.

این روزنامه اصلاح طلب در یک سلسله یادداشت نظر کارشناسان اقتصادی را منتشر کرده که مطالعه آن خالی از لطف نیست.

حمید شهرستانی، کارشناس اقتصاد بین‌الملل معتقد است که «تفاوت فاحشی بین انتخاب ترامپ و بایدن نیست».

"گروه سیاست سایت فردا – تقریبا ۴۸ ساعت تا انتخابات آمریکا مانده و نتیجه آن حتما تاثیراتی ولو کوتاه مدت و هیجانی بر اقتصاد و بازار در ایران خواهد داشت"به گفته او «تحریم‌های آمریکا قطعا اثرات منفی روی اقتصاد ما دارد، اما عمده مسائل ما ریشه داخلی دارد. از نظر انتخاب بین بایدن و ترامپ هم تصور می‌کنم اگر احیانا (که احتمالش ضعیف است) ترامپ انتخاب شود، او روش دیگری را نسبت به ایران اتخاذ می‌کند. فکر می‌کنم یک مقداری ملایم‌تر عمل می‌کند و حالت سختگیرانه و تهاجمی چهار سال اول را احتمالا در دوره دوم نخواهیم داشت. خیلی از صحبت‌ها و کار‌هایی که ترامپ قبلا می‌کرد، جنبه تبلیغات انتخاباتی داشت؛ بنابراین تصورم این است که در چهار سال آینده کمی ملایم‌تر عمل می‌کند. بایدن اگر انتخاب شود تصور من این است که او هم به این سادگی نتواند تمام راه و طریقی را که اوباما شروع کرده بود، ادامه دهد.»

محمد مهدی بهکیش، دانشیار بازنشسته دانشگاه علامه نیز در همین رابطه به «شرق» می‌گوید: «همه چشم به پیروزی بایدن دوخته‌اند، زیرا فکر می‌کنند از ترامپ نرم‌تر است و راهمان را باز خواهد کرد.

درست است که در کوتاه‌مدت ممکن است برخی مواضع آمریکا نرم‌‎تر شود و مثلا بتوانیم یک میلیون بشکه نفت هم بفروشیم، ولی مگر همین چند سال اخیر نبود که نفت را به قیمت بیش از صد دلار در بشکه می‌فروختیم، ولی اقتصادمان هر روز بدتر از گذشته می‌شد؛ بنابراین اقتصاد ما نیاز به بازنگری جدی دارد که یکی از ابعاد آن روابط بین‌الملل مناسب است.»

کمیل طیبی، کارشناس اقتصاد بین‌الملل نیز معتقد است: «ما باید بدترین سناریو را از انتخابات آمریکا انتظار داشته باشیم و آن پیروزی مجدد ترامپ در این انتخابات است. با توجه به سابقه ترامپ در شدت‌بخشیدن تنش با ایران شاید او بعد از انتخابات، شدت عمل بیشتری هم از خود نشان دهد. بعد از خروج از برجام ما همواره شاهد کاهش ارزش ریال، افزایش نرخ تورم و التهاب بازار بودیم و انتظارات سوداگرانه‌ای را در بازار‌های مالی تجربه کردیم. با پیروزی جمهوری‌خواهان این انتظارات تقویت می‌شود و نگرانی را نسبت به شرایط اقتصادی ایران بیشتر می‌کند. جریان صادرات نفت و حتی صادرات غیر‌نفتی به‌واسطه تشدید تحریم‌ها وارد فاز جدیدی می‌شود و به‌این‌ترتیب شاهد شوک‌های تورمی، جهش نرخ ارز و...

"این تاثیرات یکی از موئلفه‌های جدی در نگاه سیاسیون و کارشناسان برای استقبال از بایدن یا رقیب او است"به دلیل انتظارات ناشی از انتخابات خواهیم بود. مدتی که از انتخابات بگذرد، بسته به ساز‌و‌کار‌های داخلی در کشور، می‌توان یک ثبات نسبی را به اقتصاد ایران بازگرداند.»

محمود جامساز، کارشناس اقتصادی نیز می‌گوید: «خیلی‌ها فکر می‌کنند که اگر دموکرات‌ها بیایند، می‌توانند باب گفتگو با آمریکا را باز کنند و به برجام بازگردند. مجددا تحریم‌ها برداشته می‌شود و ایران می‌تواند با کشور‌های جهان مبادلات داشته باشد. البته به نظر من این یک توهم بیشتر نیست.»

حسین حقگو، کارشناس اقتصادی در پیش‌بینی آثار اقتصادی انتخابات آمریکا برای ما، می‌گوید: «انتخاب بایدن فرصت کاهش شکاف دولت - ملت و ایران - جهان خارج را به‌عنوان مؤلفه‌های ضروری برای انجام اصلاحات ساختاری اقتصادی فراهم می‌کند. با افزایش سرمایه اجتماعی و ارتقای اعتماد و اطمینان جامعه، کاهش تورم انتظاری و‌...

ارتقای اعتبار خارجی، کاهش ریسک و افزایش امکان جذب سرمایه و دانش فنی و‌... را به ارمغان می‌آورد.»

محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی، اما معتقد است: «در حالت واقع‌بینانه، با انتخاب بایدن که احتمال آن نیز زیاد است، حداکثر تا چند ماه شوک مثبت روانی به بازار‌ها وارد خواهد شد؛ نرخ ارز احتمالا تا محدوده ۲۰، ۲۵ هزار تومان کاهش خواهد یافت و بقیه بازار‌ها نیز شاهد آرامش نسبی خواهند بود، اما به تدریج با از‌بین‌رفتن این آثار روانی، نوسان بازار‌ها نیز شدت خواهد گرفت. شاید با انتخاب بایدن بهترین فرصت، مذاکره بر سر تهاتر غذا و دارو با نفت باشد. با انتخاب ترامپ هیچ روزنه امید و مجرای تنفسی برای اقتصاد باقی نخواهد ماند و در کوتاه‌مدت تلاطم بازار‌ها (مانند بازار ارز) شدت خواهد گرفت.»

ابوذر ندیمی، کارشناس اقتصادی نیز می‌گوید: «اقتصاد امروز ایران به‌شدت شکننده بوده و با انتخاب دوباره ترامپ، تأثیرات منفی بیشتری بر اقتصاد ایران تحمیل خواهد شد. به نظر می‌رسد انتخاب بایدن به سبب روش‌ها و تاکتیک‌های او، ایجاب می‌کند که بایدن متفاوت‌تر عمل کند که در این صورت، فرصت جدیدی برای اقتصاد ایران فراهم خواهد کرد تا بتواند بخشی از تنش‌ها و مضیقه‌های خود را به‌ویژه در منطقه کاهش دهد».

وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان پیش‌بینی می‌کند که «سناریوی بدبینانه آن است که با انتخاب بایدن، مذاکرات وارد روند فرسایشی شود که در این صورت، اقتصاد ایران همچنان در حالت انتظاری باقی می‌ماند و هرچند اقتصاد از فاز تورمی خارج شود، اما شاهد رکود عمیق در اقتصاد به واسطه انتظار سرمایه‌گذاران برای مشخص‌شدن نتیجه خواهیم بود.

"اصلاح‌طلبان عموما بر این باورند که پیروزی ترامپ به یک شوک تورمی منتج شده و تنگنا‌های معیشتی مردم را بیشتر می‌کند"ممکن است در این فاصله، گشایش‌های اندکی هم در حوزه صادرات نفت حاصل شود که بخشی از کسری‌های بودجه دولت را پوشش دهد. احتمالا بخشی از کشور‌های هم‌پیمان ایران بتوانند با ایران به فعالیت اقتصادی بپردازند و موانع وارداتی بخشی از مواد اولیه و اقلام مورد نیاز ایران برطرف شود و با یک تنفس حداقلی روبه‌رو باشیم. حال اگر در سناریوی دوم، ترامپ انتخاب شود، با تشدید تحریم‌ها روبه‌رو خواهیم بود. رکود در این شرایط مسئله ایران نخواهد بود و احتمالا بخشی از رکود نیز برطرف شود؛ زیرا اقتصاد از فضای انتظاری خارج می‌شود.»