ثریا قزل ایاغ، استاد پیشکسوت ادبیات کودک درگذشت

آفتاب‌‌نیوز :

زندگینامه ثریا قزل ایاغ (بهروزی) از زبان خودش: «زاده جنگ دوم جهانی‌ام! در ۵ دیماه ۱۳۲۲ (۲۴ دسامبر ۱۹۴۳) در محله دولت تهران، در مملکتی اشغال شده توسط ارتش‌های روس و انگلیس و آمریکا و دچار قحطی و گرسنگی و فقر و بیماری، پا به این جهان گذاشتم.

عجب خیر مقدمی دنیا به من گفت! شاید یک بدشانسی بزرگ بود ولی به دنیا آمدن در خانواده‌ای متوسط و در تنگنا، ولی با سواد و با فرهنگ که تو را بخواهند و برایت از جان و دل مایه بگذارند، قطعاً خوش شانسی بزرگی است. همین که از آن مهلکه جان سالم به در بردم، مرا به کودکستان و مدرسه فرستادند و در میان کتاب و مجله و موسیقی و شعر و ادبیات، بزرگ شدم و از همه بالاتر، مورد محبت بودم.

خود را مدیون افسر توپخانه، «حسین قزل ایاغ» و فرح بانو «آذرین کِردار» می دانم. پدر که بر خلاف شغلش، عاشق ادبیات بخصوص شعر و عکاسی و نَجاری بود و مادر که عاشق موسیقی بود و با مهارت تار می‌نواخت و نغمه سازش جان مرا جلا می‌داد.

این توشه راه من شد برای حرکت در زمانه‌ای که هر روزش توام با حوادث گوناگون بود...

شانس دیگر من همسری محمد بهروزی بود، مردی که نه تنها به من فرصت پیشرفت داد، بلکه در همه راه‌هایی که در آن قدم گذاشتم، مشوقم بود. همین بس که من تمام تحصیلات دانشگاهیم را در کنار او شروع کردم و به انجام رساندم. او بیش از من، از اینکه فرصت تکمیل تحصیلاتم تا مقطع دکتری از من گرفته شد، رنج می‌برد.

"او بیش از من، از اینکه فرصت تکمیل تحصیلاتم تا مقطع دکتری از من گرفته شد، رنج می‌برد"مردی شاعر مَسلک، عاشق ادبیات و کتاب و به قول خودش آلوده به بازی‌های سیاسی که بابت آن تاوان سنگینی را پرداخت. پنج سالی است که دیگر او را کنار خود ندارم و درد بزرگیست. اما یکتا دخترم که به او می‌بالم و تلاش کرده‌ام، آنچه خود به عنوان کودک از آن بهره بردم، از او دریغ ندارم، بخت بلند من در این سال‌هاست.

و وارد شدنم به عرصه ادبیات کودکان، شاید ناخودآگاه سهیم کردن کودکان در لذتی باشد که خود در کودکی از آن بهره برده‌ام، شادی خواندن...»

برخی آثار تالیفی:

ادبیات کودکان: تولد تا سه سالگی (خواندن و کتاب ...). تهران، درخت بلورین، ۱۳۸۵

ادبیات کودکان ونوجوانان و ترویج خواندن. تهران، سمت,،۱۳۸۳

پرنیان و آب: با لالایی‌ها تا سرزمین خواب، مادرانه‌هایی از ثریا قزل ایاغ.

تهران، چشمه، ۱۳۸۶ (از این کتاب یک لوح فشرده موسیقی نیز در سال ۱۳۹۴ منتشر شد)

خواندن با کودک از تولد تا سه سالگی، تهران، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، ۱۳۸۹

راهنمای بازی‌های ایران. با همکاری شهلا افتخاری. تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی و کمیسیون یونسکو در ایران، ۱۳۷۹

لالایی‌ها و ترانه‌های نوازشی از تولد تا سه سالگی. تهران، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، ۱۳۸۹

برخی آثار ترجمه:

شناخت ادبیات کودکان: گونه‌ها و کاربردها از منظر چشم کودک. اثر دانا نورتون و ساندار نورتون.

"مردی شاعر مَسلک، عاشق ادبیات و کتاب و به قول خودش آلوده به بازی‌های سیاسی که بابت آن تاوان سنگینی را پرداخت"ترجمه ثریا قزل ایاغ، رضی هیرمندی [و دیگران]. تهران، قلمرو، ۱۳۸۲

قصه گویی و نمایش خلاق. دیویی دبلیو چیمبرز. تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۶

نقش کتاب‌های کودکان در همسان سازی کودکان معلول. توردیس اورجایستر.

تهران، شورای کتاب کودکف ۱۳۶۱

نوادرالمشاغل. چستون. ترجمه ثریا قزل ایاغ, هرمز ریاحی [و دیگران]. تهران، فکر روز، ۱۳۷۷

نوشتن برای کودکان: کتاب دستی نویسنده. مارگرت کلارک.

"تهران، سمت,،۱۳۸۳پرنیان و آب: با لالایی‌ها تا سرزمین خواب، مادرانه‌هایی از ثریا قزل ایاغ"تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۶

آثار قزل ایاغ در حوزه کتاب - ادبیات نوجوانان (ترجمه):

آتش یخ زده: قصه ای از پایداری. جیمز هوستون. تهران، توس، جوانه توس، ۱۳۷۳

موج بزرگ: زندگی از مرگ قوی تر است. پرل س. باک.

تهران، انتشارات فاطمی، ۱۳۶۳

فریاد مرا بشنو. میلررد د تایلور. تهران: امیرکبیر، شکوفه، ۱۳۶۵

هیات مدیره شورای کتاب کودک در پیامی ضمن درگذشت این نویسنده نوشت: «جهان را شب از روز پیدا نبود
تو گفتی سپهر و ثریا نبود

خبر کوتاه اما پرگداز است. ثریا قزل ایاغ -استاد پیشکسوت ادبیات کودک- از میان ما رفت. اویی که بیش از نیم قرن، «دل سپرده به کودکان» بود و «بی‌تاب واژه‌ها»، آخرین واژه‌اش را بامداد روز جهانی کتاب کودک بر زبان راند و گذشت از این گذرگاه.

"تهران، چشمه، ۱۳۸۶ (از این کتاب یک لوح فشرده موسیقی نیز در سال ۱۳۹۴ منتشر شد)خواندن با کودک از تولد تا سه سالگی، تهران، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، ۱۳۸۹راهنمای بازی‌های ایران"بی تردید، «زادنش به دیر خواهد انجامید، خود اگر زاده تواند شد».

اما او صدای مخملین و اثر خامه پر شهد و استوارش را برای همه آنان که بی‌تاب واژه‌اند، بر جای گذاشته تا سپهر فرهنگ کودکی ایران بی‌ ثریا نماند و چلچراغ آسمان ادبیات کودک ایران، همچنان بر دوام و بر قرار، بتابد. روحشان شاد و یادشان گرامی باد.»