دُبِی:‌ از بلند شدن قد برج‌ها تا باد شدن حباب مسکن 

در زمانی نه چندان دور، ایرانی‌ها در کنار پاکستانی‌ها و البته پس از هندی‌ها و انگلیسی‌ها از سرمایه‌گذران اصلی مسکن در دبی بودند، در سالهای اخیر با افزایش قیمت خانه و مستغلات در دبی و سقوط ارزش ریال در تهران، ثروت انباشت شده ایرانی‌ها بیشتر اما به بازار مسکن کشورهایی مثل ترکیه سرریز شده است.

داستان پرزرق و برق دوبی، این رویای توامان نزدیک و دور نوکیسه‌های ایرانی، اما همچنان ادامه دارد.   

با آسمان‌خراش‌هایی که به برج بابل می‌ماند،‌ با جزایر مصنوعی‌، با اهرام ماسه‌ای فرعون‌گونه‌ و با پیست‌های اسکی‌اش در وسط بیابان، دبی حالا ویترین لوکس‌ترین‌ها و گران‌ترین‌هاست: یک لژ طلایی و لوکس که بدل به پرچمدار سبک زندگی موسوم به «وی. آی. پی.» و ولع بی‌حد و حصر مصرف‌گرایی شده است.  

دهکده‌‌ ماهی‌گیری‌ سابق حالا یک دولت‌شهر فراتاریخی سازه‌های کلان‌پیکر است. بازار پروژه‌های جاه‌طلبانه ساخت و ساز برج‌های بلند در دبی حسابی داغ است. پس از برج خلیفه دومین،‌ دبی درصدد است که دومین برج بلند جهان را برپا کند.

"پی.» و ولع بی‌حد و حصر مصرف‌گرایی شده است.  دهکده‌‌ ماهی‌گیری‌ سابق حالا یک دولت‌شهر فراتاریخی سازه‌های کلان‌پیکر است"این چیزی است که میرویس عزیزی، تاجر افغانستانی ساکن دوبی،‌ به بی بی سی فارسی گفته است.

برج‌های بلند دبی به راستی آئینه خودبزرگ‌بینی شیخ محمد بن راشد آل مکتوم و دیگر شیخ‌های این امیرنشین است.

آسما‌ن‌خراش‌ها و قیمت‌های کشیده سر به فلک

همچون آسمان خراش‌هایش،  قیمت املاک و مستغلات هم همزمان در این شهر رو به فلک گذاشته است. بر اساس گزارش شرکت اماراتی بایوت، که کارش جستجو و بررسی تطبیقی قیمت املاک است، در برخی از محله‌ای شیک دبی، تورم اجاره بها در نیمه اول سال ۲۰۲۳ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است.

در محله‌هایی لوکسی همچون نخل جمیره – که یک مجموعه از جزایر مصنوعی با طراحی‌ای به شکل نخل است- از پایان سال ۲۰۲۲ تاکنون قیمت مسکن ۱۷ درصد  افزایش یافته است. در محله‌های کمتر شیک این افزایش در حدود ۱۲ درصد بوده است. متوسط قیمت خانه‌های لوکس در شهر دبی، در ازای هر متر مربع ۴ هزار و ۱۱۰ دلار است، یعنی یک و نیم برابر متوسط قیمت در نیویورک که چیزی در حدود  ۲ هزار و ۶۷۰ دلار است.

افزایش قیمت اما باعث کاهش تقاضا نشده است.

در سال ۲۰۲۲، نزدیک به هشتاد و هفت هزار واحد مسکونی در در دبی به فروش رفت و رکود قبلی فروش را که به سال ۲۰۰۹ مربوط می‌شد شکست. اجاره آپارتمان و ویلا نیز ۵۰ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است. در حال حاضر، بازار مسکن حدود ۱۰ درصد از  کل  تولید ناخالص داخلی دبی را به خود اختصاص داده است.

تا آنجایی که هزینه مسکن مربوط می‌شود، امروز دوبی پس از تل‌آویو گران‌ترین شهر خاورمیانه است. تا پیش از موج اخیر افزایش قیمت، این شهر پس از دوحه در مکان سوم قرار داشت.

Ad placeholder

الیگارش‌های روس در برج خلیفه

بخشی از این افزایش قیمت خرید و اجاره ملک، مربوط به ورود سرمایه الیگارش‌های روس پس از جنگ اوکراین از فوریه ۲۰۲۲ به بعد است. در شرایطی که امارات به فشار غربی‌ها برای اعمال تحریم‌ها در قبال سرمایه‌دار‌های روس تن نداده،‌ امتیازهای مالیاتی این کشور، دبی را به یک مکان ایده‌آل برای آنها بدل کرده است. 

دبی شهری بدون سندیکا، بدون حزب و بدون اپوزیسیون است.

"این چیزی است که میرویس عزیزی، تاجر افغانستانی ساکن دوبی،‌ به بی بی سی فارسی گفته است"دبی بر اساس الگویی از شهرسازی بسط و توسعه یافته است که می‌توان آن را «شهر به مثابه حباب» نامید؛ حبابی که کارکردش جدا کردن شهروندان را از تاریخ، از تضاد و  از سیاست است.

موج ورود الیگارش‌‌های روس به بازار مسکن دبی،‌ نگرانی نهادهای جهانی مبارزه با پولشویی مانند اف.ای.تی.اف را برانگیخته و آنها امارات متحده عربی را در فهرست کشورهایی قرار داده اند که باید اقدامات موثری در مبارزه با پول‌های کثیف انجام دهند.

در سال ۲۰۲۰، حدود بیست رسانه‌ جهانی تحقیق گسترده‌ای انجام دادند در مورد اموال مولتی میلیاردرهایی که به دلیل فعالیت‌های مجرمانه (کلاهبرداری، قاچاق مواد مخدر) مورد تحقیقات قضایی قرار گرفتند که برخی از آنها شهروند روسیه بودند. بنا به نتایج این تحقیق،‌ حدود ۱۰۰ نفر از ثروتمندان روس، آنهم در شرایطی که  تنها دو ماه از آغاز جنگ در اوکراین می‌گذشت، صاحب اموال و املاک در امارات بودند. امروز تعداد سرمایه‌گذاران و حجم سرمایه روس‌ها در بازار املاک و مستغلات دبی به شکل چشم‌گیری افزایش یافته است. 

Ad placeholder

پشت پرده‌های مخملی تجمل

پشت ظاهر پر زرق و برق البته شکاف عمیقی از نابرابری وجود دارد. افزایش قیمت اجاره به طور خاص  زندگی را برای کارگران مهاجر دبی به یک ماموریت دشوار بدل کرده است. کمک‌هایی مسکنی که وجود دارد تنها به اماراتی‌ها اختصاص می‌یابد،‌ آنهم در حالی که از هر ده نفر ساکن دوبی تنها یک نفر اماراتی است.

در سال ۲۰۱۶ قانونی تصویب شده که کارفرمایان را  را ملزم می‌کند که در صورت پرداخت کمتر از ۵۴۰ دلار دستمزد در ماه به کارگران مهاجر، مسکن رایگان در اختیار آنها بگذارند، این تمهید اما قادر به جبران نابرابری در دسترسی به مسکن در دوبی نیست؛ شهری که مطلقا به نیروی کار خارجی آسیایی یا آفریقایی وابسته است. کارگران هندی، پاکستانی، بنگلادشی، نپالی و … اکثریت جمعیت را در این شهر سه میلیون و سیصد هزار نفری را تشکیل می‌دهند. آنها برده‌های نامریی ‌اند که بهای اصلی توسعه و تجمل را در دبی می‌پردازند.

بین سا‌ل‌های ۲۰۰۴ تا  ۲۰۰۶، مجموعه‌ای از اعتراضات به خاطر عدم پرداخت دستمزد و با مطالبه بهبود شرایط کار در محله‌های مختلف دوبی صورت گرفت. به همین ترتیب، کارگران در جریان ساخت برج خلیفه، که بدل به بلندترین آسمان‌خراش دنیا شد، در چند نوبت دست از کار کشیدند. اما شرایط عینی نامناسب برای سازمان‌دهی کارگری باعث شده که اعتراضات کارگری آن طور که باید تداوم و پیوستگی نداشته باشند.

"برج‌های بلند دبی به راستی آئینه خودبزرگ‌بینی شیخ محمد بن راشد آل مکتوم و دیگر شیخ‌های این امیرنشین است"واقعیت این است که دبی شهری بدون سندیکا، بدون حزب و بدون اپوزیسیون است. دبی بر اساس الگویی از شهرسازی بسط و توسعه یافته است که می‌توان آن را «شهر به مثابه حباب» نامید؛ حبابی که کارکردش جدا کردن شهروندان را از تاریخ، از تضاد و  از سیاست است. مایک دیویس، انسان‌شناس آمریکایی، تا آنجا پیش می‌رود که  شهرسازی در دبی را یک مرحله خاص و جدید از سرمایه‌داری برمی‌شمارد:‌ «مرحله دبی سرمایه‌داری». 

در کنار مساله استثمار کارگران مهاجر، موضوع واقعی دیگری که در پس حباب دبی پنهان شده، مساله مخاطره سرمایه‌گذاری است. حبابی که مدام در حال باد شدن است،‌ هر آن می‌تواند منفجر می‌شود. در سال ۲۰۰۹ و همزمان با بحران مالی جهانی، گزارش‌هایی در مورد احتمال ترکیدن حباب مسکن در دبی منتشر شد.

کنترل دولتی و البته سرمایه‌گذاری شیخ‌های اماراتی در حوزه رسانه اما باعث شده اخبار مربوط به مخاطرات سرمایه‌گذاری در دبی انعکاس گسترده‌ای پیدا نکند.