پایگاه اصلی مبارزه «آیت‌الله خامنه‌ای» با شاه در مشهد کجا بود؟

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو- محمدحسین طارمی؛ مساجد در دوران انقلاب همواره به عنوان قلب مبارزات علیه استبداد رژیم شاهنشاهی و یکی از پایگاه‌های نشر تفکر انقلابی مطرح می­شدند. در این میان برخی مساجد از موقعیت خاصی در قیاس با سایر مساجد برخوردار بودند.

مسجد کرامت بزرگترین مسجد شبستانی و یکی از مساجد قدیمی و معروف شهر مشهد است که در سال ۱۳۴۴ توسط مرحوم سیدمحمود کرامت بنا شد. این مسجد در چهار راه شهدا (چهارراه نادری) واقع شده‌است. از گذشته به‌دلیل قرابت با حرم امام رضا (ع)، محل رفت و آمد جمع کثیری از زوار بوده ‌است؛ و آیت‌الله خامنه‌ای از آذر تا اسفند ۱۳۵۲ به عنوان پیش‌نماز ثابت این مسجد شناخته می‌شدند. در دوره‌ای که ایشان پیش‌نماز مسجد کرامت بودند، با اهتمام به نکاتی به ظاهر ساده، نماز جماعت را تبدیل به خاطره‌ای به یادماندنی برای نمازگزاران کرده بودند.

مشهد مقدس، سال ۱۳۴۳

چشمان آقا سید جواد که از علمای نامی مشهد بود، نابینا شد.

"گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو- محمدحسین طارمی؛ مساجد در دوران انقلاب همواره به عنوان قلب مبارزات علیه استبداد رژیم شاهنشاهی و یکی از پایگاه‌های نشر تفکر انقلابی مطرح می­شدند"به همین دلیل پسرش، حوزه قم و درس مراجع به نامی مثل امام خمینی را‌‌ رها کرد و دوباره به مشهد برگشت و مراقبت از پدر را به عهده گرفت؛ برایش کتاب می‌خواند و پا به پایش تا حرم می‌رفت.

• بیشتر بخوانید؛
• 1979| پرونده ویژه چهل‌و‌دومین پیروزی انقلاب؛ از ترور تا ریاست‌جمهوری؛ فرجام اعضای شورای انقلاب چه شد؟

آیت الله خامنه‌­ای حال و هوای مبارزه با رژیم را به مشهد آورده بود. او در جلسات تفسیر خود، مهمترین پایه‌های اندیشه اسلامی را از آیات  قرآن کریم استخراج و بیان می‌نمود و به تعمیق بنیان‌های اندیشه مبارزه و براندازی حکومت طاغوت می‌‌پرداخت به صورتی که شرکت‌کننده در درس تفسیر او به این نتیجه می‌رسید که حکومتی اسلامی برای جامعه نیاز است.

مسجد امام حسن مجتبی(ع)؛ نخستین پایگاه رهبر معظم انقلاب

این مسجد نخستین پایگاه رهبر معظم انقلاب به شمار می­رود. در حقیقت اقدامات و جلسات تفسیر رهبری در ابتدا از این مسجد آغاز شد، و سپس به دلیل اینکه مسجد کرامت از موقعیت مناسبی برخوردار و در مرکز شهر واقع بود. مسجد کرامت هنگام آغاز فعالیت رهبری در مسجد امام حسن مجتبی(ع) هنوز مسجد نبود بلکه منزل مرحوم کرامت بود و پس از آن تبدیل به مسجد شد.

جاذبه سخنان آیت‌الله خامنه‌ای و تشکیل جلسات مسجد کرامت

ساواک در خرداد ۱۳۵۲ جلسات تفسیرآیت الله خامنه‌­ای در مسجد امام حسن (ع) و منزلش را تعطیل کرد. آیت‌الله خامنه‌ای در آذر ۱۳۵۲ محل اقامه‌ی نماز جماعت و جلسات تفسیر خود را به دعوت بانی و واقف مسجد کرامت، به آن مسجد انتقال داد و مسجد یادشده را به کانون فعالیت دانشجویان و طلاب جوان تبدیل کرد.

یکی از موارد قابل توجه در زمان پیش‌نمازی آیت‌الله خامنه‌ای در مسجد کرامت، نحوه تعامل ایشان با جوانان و نوجوانان بود.

در آن زمان که همه مساجد جوانان را طرد می‌کردند، یکی از خصوصیات رهبری این بود که جوانان و نوجوانان زیادی جذب ایشان می‌‌شدند.

مرحوم حجت الاسلام سبحانی در این باره می‌­گوید: بعدها که‌ مسجد کرامت‌ را ساختند، مرحوم‌ کرامت‌ آمدند به‌ آقا عرض‌ کردند که‌ شما اینجا تشریف‌ بیاورید. آقا فرمودند که‌ من‌ مسجد دارم‌. اما مرحوم کرامت اصرار کرد و آقا ماه‌ مبارک‌ رمضان‌ به مسجد کرامت آمدند. ظهرها در مسجد کرامت‌ نماز می‌خواندند و شب‌ها مسجد امام‌ حسن(ع).

وی ادامه داد: البته‌ یکی‌ از خصوصیات‌ آقا این‌ بود که‌ خیلی‌ جاذبه زیادی‌ داشتند و بچه‌ها را خیلی‌ تحویل‌ می‌گرفتند. خیلی‌ با محبت‌ برخورد می‌کردند و خیلی‌ هم‌ حاضر جواب‌ بودند.

"از گذشته به‌دلیل قرابت با حرم امام رضا (ع)، محل رفت و آمد جمع کثیری از زوار بوده ‌است؛ و آیت‌الله خامنه‌ای از آذر تا اسفند ۱۳۵۲ به عنوان پیش‌نماز ثابت این مسجد شناخته می‌شدند"هر سؤالی‌ که‌ می‌شد، پاسخ می‌دادند. من‌ فکر می‌کنم‌ که‌ منشأ جذابیت جلسات آقا، منزل‌ ایشان‌، بعد آن‌ جلسات تفسیر ایشان‌، بعد هم‌ مسجد امام‌ حسن(ع)‌ و بعد هم‌ مسجد کرامت‌ بود که‌ جمعیت‌ فو‌ق‌العاده‌‌ای می‌آمد و شرکت‌ می‌کرد. از همه‌ اقشار می‌آمدند؛ دانشجو، جوان‌، بازاری‌ و... حرف‌ها هم‌ خیلی‌ پرجاذبه‌ بود.

آیت‌الله خامنه‌ای، درباره حضورشان در مسجد کرامت در دیداری که سال ۶۳ با اعضای حزب جموری اسلامی داشتند، چنین می‌گویند: «آن روز مسجد کرامت، بزرگ‌ترین مسجد شبستانی مشهد بود. یعنی توی مساجد محله‌ی مشهد مسجد بزرگ‌تر از مسجد کرامت نبود.

آن چنان جمعیت پر می‌شد توی این مسجد که جای یک نفر آدم هم واقعاً نبود.

بعد از نماز مغرب شروع می‌کردم به درس، سخنرانی نبود. درس بود. حالا می‌گویم چه کار می‌کردیم. آن قدر جمعیت زیاد می‌شد که قبل از آنی که من شروع بکنم، وسط نماز در مسجد را می‌بستند که دیگر نمی‌شد کسی وارد بشود. جمعیت متراکمی جمع می‌شد برای اینکه درس را گوش کنند، حالا درس چی بود؟ بنده آن‌جا هم حدیث، هم اعتقادات و هم نهج‌البلاغه تدریس می‌کردم؛ با تخته سیاه.

"به همین دلیل پسرش، حوزه قم و درس مراجع به نامی مثل امام خمینی را‌‌ رها کرد و دوباره به مشهد برگشت و مراقبت از پدر را به عهده گرفت؛ برایش کتاب می‌خواند و پا به پایش تا حرم می‌رفت"خود شیوه‌ کار برای مردم جاذب بود. حالا یک عده البته می‌آمدند تماشا کنند از این چند هزار آدم مثلاً. اما یقیناً درصدی هم می‌آمدند واقعاً یاد بگیرند و آموزش ببینند و یادداشت می‌کردند. توجه کردید؟ من امتحان کردم دیدم که شیوه درس گفتن اگر چنانچه با ابتکار، با نوع‌آوری، با انگیزش، با بیان خوب و با عمده‌تر از همه، «محتوا» همراه باشد، توی آن یک چیزی باشد، همین‌جور لفاظی نباشد، جاذبه پیدا خواهد کرد.»

ذکر آیات نفی طاغوت توسط رهبر انقلاب

رژیم پهلوی به شکلی علنی از اسرائیل حمایت می­کرد؛ مثل اینکه از خاندان اسرائیل محسوب می‌شد و اجازه طرح هیچ‌گونه صحبتی علیه اسرائیل و آمریکا در محافل و جامعه را نمی‌داد. با این شرایط آیت الله خامنه‌­ای بدون ذکر نامی از اسرائیل، به شکلی این مسئله را  بیان می­کردند که تمام اعضای جلسه به وضوح متوجه مقصود رهبری می‌شدند.