گرمخانه نجاتبخش یخدان‌های تاریخی سبزوار

یخدان‌های سبزوار در جوار جاده تهران - مشهد ظرف سالهای اخیر بخاطر کم‌توجهی متولیان امور شهری به مکانی برای تجمع معتادان و کارتن‌خوابهای این شهر تبدیل شده بود.

این بناهای تاریخی به دلیل فاصله از شهر، مسقف بودن و داشتن دالانهایی که زمانی برای انتقال آب از آنها استفاده می‌شد، شرایط را برای تجمع افراد آسیب دیده اجتماعی فراهم کرده بود و بسیاری از کارتن‌خوابها و معتادان به علت نبود گرمخانه برای گذراندن شب وارد یخدانها می‌شدند. 

پارسال برای نخستین بار با همت اداره‌های میراث فرهنگی، بهزیستی، نیروی انتظامی و شهرداری سبزوار یک گرمخانه در این شهر راه‌اندازی و اغلب معتادان و کارتن‌خوابها به آن هدایت شدند تا از سرمای طاقت فرسای زمستان در امان بمانند.

مدیر عامل مرکز سرپناه شبانه سبزوار گفت: یکی از مشکلات این شهر بی خانمانی کارتن خواب ها و افراد معتاد و بی سرپناه بخصوص در فصل زمستان بود.

محمد خیرآبادی افزود: عمده کارتن خواب ها و معتادان به صورت تجمیعی شب را در حریم بناهای تاریخی به خصوص یخدان های سبزوار به سر می بردند که علاوه بر مخدوش کردن این بنای تاریخی، آرامش و بهداشت روانی شهروندان را سلب کرده بود.

وی ادامه داد: با راه اندازی گرمخانه از ابتدای بهمن ماه پارسال بطور میانگین هر شب حدود ۴۰ نفر به این مرکز مراجعه می کنند که علاوه بر ارائه خدمات و دادن ۲ وعده غذایی به آنها، تلاش شده با استفاده از تیم روانشناسی و تشویق آنها به ترک اعتیاد زمینه بازگشت مراجعان به دامن خانواده فراهم شود.

خیرآبادی با بیان اینکه با اجبار نمی توان کارتن خواب ها و معتادان را به گرمخانه هدایت کرد گفت: هرچند با راه اندازی این گرمخانه تا حدود زیاد سرپناهی برای بی خانمان ها فراهم شده اما به دلیل بی اعتمادی برخی از آنها به این مرکز، معضل تجمع کارتن خواب ها در یخدان های تاریخی به طور کامل برطرف نشده است.

ایجاد گرمخانه ضرورت همیشگی

هرچند ممکن است ایجاد گرمخانه در تمام فصول سال مورد استقبال کارتن خواب ها قرار نگیرید اما ایجاد چنین مکانی برای ساماندهی این اقشار جامعه بسیار ضروری است و جدا از مسوولیت اجتماعی، یک وظیفه انسانی نیز هست.

معاون پیشگیری بهزیستی سبزوار در این خصوص گفت: کارتن‌خواب‌ها که اغلب آنها به دام اعتیاد گرفتار هستند گرچه از خانواده های خود طرد شده اند اما شایسته تحمل سوز سرما نیستند و مکانی برای اسکان شبانه آنها در زندگی شهری یک ضرورت محسوب می شود.

کاظم شبانی افزود: گرمخانه ها سرپناهی مناسب برای ساماندهی گروههای آسیب پذیر بی خانمان و کارتن‌خواب‌ در فصل سرما است که با مراجعه به این مکان ها علاوه بر در امان ماندن از سرما، غذای گرم هم در اختیار آنها قرار می گیرد.

وی ادامه داد: ایجاد گرمخانه در سبزوار مطالبه جدی بی‌خانمان ها به‌ عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌های جامعه شهری بود که سالها از آن محروم بودند و با تلاش شهرداری و اداره بهزیستی این مکان راه اندازی شد.

معاون پیشگیری بهزیستی سبزوار گفت: مرکز شلتر یا سرپناه شبانه برای اسکان افراد معتاد که از خانواده طرد شده‌اند و امکان سپری کردن شب در خانه را ندارند ایجاد شده است و تاسیس آن یک وظیفه انسانی و اخلاقی بود تا پدیده نامناسب کارتن خوابی از سطح شهر برچیده شود.

وی افزود: در این سرپناه علاوه بر تامین محل خواب، امکاناتی نظیر استحمام، پوشاک، ملحفه، شام و صبحانه هم بین مراجعه کنندگان توزیع می شود و افراد در صورت لزوم به اورژانس و مراکز بهداشتی ارجاع داده می شوند.

کارتن خوابی پدیده ناگوار برای مدیریت شهری

تجمع معتادان متجاهر در یخدان ها و دیگر بناهای تاریخی علاوه بر تخریب این اماکن، موجب کاهش بازدیدکنندگان از این اماکن شده بود و مدیریت شهری را دچار مشکل می کرد.

شهردار سبزوار در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: وجود کارتن خواب ها و معتادان در سطح شهر علاوه بر زشتی چهره شهر پدیده ناگوار برای مجموعه مدیریت شهری محسوب می شد از این رو با هدف حمایت از آسیب‌دیدگان اجتماعی و اسکان افراد بی ‌سرپناه نخستین گرمخانه شهر سبزوار راه اندازی شد.

وی افزود: ظرفیت پذیرش در گرمخانه ۶۰ نفر است که در صورت لزوم امکان افزایش این فضا نیز وجود دارد.

شهردار سبزوار ادامه داد: طی سالهای گذشته حریم برخی بناهای تاریخی سبزوار همچون مصلی تاریخی، برخی خانه های تاریخی بدون متولی و به ویژه یخدان ها به علت قرار گرفتن در حاشیه شهر به مامن معتادان تبدیل شده بود که استمرار این وضعیت علاوه بر آسیب به هویت تاریخی با تحمیل هزینه های مختلف، پدیده ناگوار در شهر به شمار می رفت.

وی گفت: تمام تلاش شهرداری سبزوار و دیگر دستگاههای متولی این شهرستان در امر جمع آوری بی سرپناهان این است که با ساماندهی درست و دقیق آنان شاهد حضور این افراد در اماکن مختلف نباشیم و آنها را با سلامت کامل به آغوش خانواده بازگردانیم.

سبزوار با توجه به جمعیت زیاد آن و قرار گرفتن در شاهراه ارتباطی تهران - مشهد در زمره شهرهایی قرار دارد که با چالش بی پایان کارتن خواب ها و معتادان متجاهر مواجه است.

قبل از فعالیت گرمخانه در این شهر عمده این گروههای آسیب پذیر در حریم بناهای تاریخی سکنی می گزیدند که این وضعیت علاوه بر تبعات سوء فرهنگی تهدیدی برای این آثار فاخر به شمار می‌رفت. هرچند احداث یک گرمخانه به تنهایی ریشه این معضل اجتماعی را خشک نخواهد کرد اما می تواند آغازی بر پایان بی خانمانی کارتن خواب ها در این شهر باشد.

شهرستان سبزوار در ۲۳۰ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.