دولت سیزدهم و راهبرد توازن در برقراری ارتباط با سایر کشور‌های جهان

خبرگزاری میزان - «بنای ما تعامل با همه دنیاست» از وعده‌های معروف رئیس جمهور در زمان تبلیغات انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری بود؛ آیت الله رئیسی در برنامه‌های انتخاباتی خود درباره برنامه‌اش در حوزه سیاست خارجی اعلام کرد «با همه کشور‌های جهان که بخواهند با ما تعامل داشته باشند ارتباط خواهیم داشت، اما کشور‌هایی که بخواهند تقابل داشته باشند، در مقابل آن‌ها مقاومت می‌کنیم، اما آنچه که در برنامه سیاست خارجی ماست تعامل با همه کشورهاست».
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با شعار نه شرقی و نه غربی که مصداق بارز استکبار ستیزی است سال‌هاست به کار خود ادامه می‌دهد، اما راهبرد مؤثر و متفاوتی که با روی کار آمدن دولت سیزدهم در دستورکار قرار گرفته، برقراری ارتباط متوازن با سایر کشور‌های دنیاست.
شواهد و قرائن نشان می‌دهد دولت مردمی مصمم است در سایه سیاست خارجی متوازن و دیپلماسی پویا و هوشمند، بر همکاری با همسایگان و پیشبرد دیپلماسی اقتصادی تمرکز کرده و باب همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه را بیش از پیش بگشاید.  
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی بعد از انتخابات نیز بار‌ها در سخنان خود بر اجرای این سیاست راهبردی تاکید کرده است؛ چنانچه شامگاه چهارشنبه ۳۰ دیماه در جریان سفر خود به روسیه و در دیدار با جمعی از ایرانیان مقیم این کشور با اشاره به اینکه سیاست ما سیاست متوازن با نگاه به همه دنیا است، اظهار داشت: اراده ایران و روسیه فعال سازی ظرفیت‌های هر دو کشور است. آنچه در سیاست خارجی دولت سیزدهم اتفاق می‌افتد توجه به ظرفیت‌هایی است که قبلا مورد بی‌توجهی و کم‌توجهی قرار گرفته بود.

"آنچه در سیاست خارجی دولت سیزدهم اتفاق می‌افتد توجه به ظرفیت‌هایی است که قبلا مورد بی‌توجهی و کم‌توجهی قرار گرفته بود"
البته بکارگیری راهبرد ارتباط متوازن با سایرکشور‌های جهان به کام دیگر مسئولان نیز خوش آمده و حمایت‌ها و واکنش‌های ضمنی در این باره داشته‌اند. چنانچه محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در نطق پیش از دستور جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در روز ۴ بهمن در این باره گفت: رویکرد واقع‌گرایانه و چندجانبه‌نگر دولت سیزدهم به منظور بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های راهبردی جمهوری اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی، پنجره‌ای جدید برای تامین منافع ملی به خصوص بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی کشور گشوده است، امروز روابط خارجی متوازن بر پایه استقلال و عزت ملی و دیپلماسی عملگرا بر پایه فهم واقع بینانه از نظام چند قطبی حاکم بر مناسبات جهانی، ضرورتی انکار ناپذیر برای بهره‌مندی از تمامی ظرفیت‌های نظام بین الملل و مشارکت فعال در آن برای تامین منافع ملت ایران است.

محسن رضایی معاون اقتصادی رئیس‌جمهور نیز از دیگر مسئولان بود که در واکنش به این راهبرد کاربردی در سپهر سیاست خارجی کشور در پیامی توئیتری نوشته است: سفر پر دستاورد آیت‌الله رئیسی به روسیه و وزیر خارجه به چین و تعامل مقتدرانه دیپلمات‌های ایران در وین و گسترش روابط با همسایگان و کشور‌های آمریکای لاتین، بخشی از راهبرد مهم و عمل‌گرایانه دولت سیزدهم برای رفع و خنثی‌سازی تحریم‌ها و پیشبرد سیاست خارجی متوازن است.  
اساساً در سیاست خارجی هیچ رابطه یک‌طرفه‌ای شکل نمی‌گیرد. این یک اصل است؛ حتی اگر بخواهید با ضعیف‌ترین کشور هم رابطه داشته باشید، رابطه یک‌طرفه بی معنی است. بنابراین، هر جا که رابطه‌ای شکل می‌گیرد حتماً دوطرفه است.

حالا ممکن است این روابط متوازن یا نامتوازن باشد که این مطلبی جداست.

حال آن‌که وقتی اصل سیاست همسایگی که بنیان سیاست خارجی ماست با همسایگان تعریف می‌کنیم، نشان می‌دهد که ایران با انواع راهبرد‌های جهانی در چهارچوب منافع ملی و در ذیل سیاست «نه شرقی، نه غربی» خودش آماده هرگونه همکاری است که با اتخاذ راهبرد سیاست متوازن برقراری ارتباط با کشور‌های جهان، امید‌های بیشتری برای تحقق پیدا کرده است.

ماحصل سیاست نگاه به شرق دولت سیزدهم خیلی زود نمایان شده است
«مهدی خورسند» کارشناس مسائل اوراسیا، با اشاره به اتخاذ راهبرد برقراری ارتباط گسترده و متوازن با سایر کشور‌های جهان از سوی دولت سیزدهم به خبرنگار میزان می‌گوید: در میان دولت‌هایی که بعد از جنگ تحمیلی در ایران روی کار آمدند، همواره سیاست نگاه به غرب مد نظر قرار گرفته و سیاست نگاه به شرق در حد یک ایده باقی مانده بود.
وی می‌افزاید: دولت سیزدهم با یک تغییر جهت مهم در عرصه دیپلماسی خارجی، از ابتدای کار سیاست اول همسایگان، تعامل با پیمان‌ها و اتحاد‌های منطقه‌ای و نگاه به شرق را در دستورکار قرار داده است.
خورسند با اشاره به اینکه ماحصل این نگاه به شرق دولت سیزدهم را خیلی زود ملاحظه کردیم، اظهار می‌کند: شکستن یخ روابط با تاجیکستان و ترکمنستان، قرارداد سوآپ گازی بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان، کاهش تنش‌های مرزی ایران و آذربایجان، آغاز فرآیند همکاری ایران در سازمان همکاری شانگ‌های و نیز کاهش تنش‌های سیاسی بین ایران و کشور‌های حاشیه خلیج فارس از همین راهبرد نشات گرفته است.   کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه کنترل تحولات افغانستان از سوی دستگاه دیپلماسی کشور حائز اهیمت است، بیان می‌کند: خلاء وجود دولت در کشور همسایه می‌توانست برای ایران سرریز امنیتی داشته باشد، اما راهکار‌هایی که دولت سیزدهم در دستگاه دیپلماسی اتخاذ کرد، راهبرد صحیحی بود که کشور سریعا از آن پاسخ گرفت.

حفظ توازن در برقراری ارتباط با سایر کشور‌ها موجب ارتقای جایگاه بین‌المللی ایران می‌شود
سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس در مسائل بین الملل نیز با اشاره به سیاست خارجی متوازن دولت سیزدهم در برقراری روابط گسترده با همه کشور‌های جهان به خبرنگار میزان می‌گوید: برقراری ارتباط متوازن قطعاً در تسهیل فعالیت و مبادلات کریدور شمال به جنوب جهان مؤثر خواهد بود و ایران در این رابطه نقش کلیدی دارد.

"البته بکارگیری راهبرد ارتباط متوازن با سایرکشور‌های جهان به کام دیگر مسئولان نیز خوش آمده و حمایت‌ها و واکنش‌های ضمنی در این باره داشته‌اند"

کارشناس مسائل بین‌الملل با تأکید براینکه لازمه برقراری روابط اقتصادی و تجاری با دیگر کشور‌های دنیا، تأمین امنیت پایدار است، توضیح می‌دهد: حفظ آرامش و امنیت مناطق قفقاز و آسیای میانه با توجه به تحولات اخیر در این مناطق حائز اهمیت است. حفظ توازن در برقراری ارتباط با سایر کشور‌های جهان، موجب ارتقای جایگاه بین‌المللی کشور می‌شود.

وی با اشاره به سیطره طولانی نگاه به غرب در عرصه سیاست خارجی کشور می‌گوید: امروز یک توازن در این نگاه ایجاد شده است؛ برقراری همکاری‌های تجاری، اقتصادی، سیاسی و امنیتی همزمان با کشور‌های غرب و شرق جهان در دستورکار دستگاه دیپلماسی کشور قرار گرفته است، اما اولویت با همسایگان و کشور‌های مسلمان است.

به هر روی، امیدواریم رویکرد صحیح دولت سیزدهم در بهره‌گیری از ظرفیت‌های کشور‌های همسایه و نگاه به شرق در عمل و با تمرکز دستگاه دیپلماسی کشور، به رفع موانع رشد و توسعه اقتصادی کشور و به دست آمدن منافع ملموس اقتصادی، منجر می‌شود و ثمرات آن در بهبود وضعیت اقتصادی مشاهده شود.

 

• بیشتر بخوانید:
• نگاهی به ترکیب استانداران در دولت سیزدهم