حراج سهام دولت حباب بورس را بزرگ‌تر می‌کند؟

رشد کاذب شاخص بورس تهران همراه با عرضه سهام چند بانک و صندوق سرمایه‌گذاری ادامه یافت. مرکز پژوهش‌های مجلس به شیوه واگذاری سهام شرکت‌های دولتی معترض است. وزیر اقتصاد اما اقدام دولت را «بهترین شکل خصوصی‌سازی» خواند و از مردم خواست «شتابزده سهام نخرند».

بازار بورس تهران

صبح یکشنبه ۱۴ شاخص بورس در ادامه روند صعودی با ۴۶ هزار و ۹۰۲ واحد افزایش به ۹۶۴ هزار ۳۰۸ واحد رسید که بالاترین رقم در ۱۰ سال اخیر است.

نام‌نویسی برای خرید باقیمانده سهام دولت در بانک‌های صادرات، ملت و تجارت و بیمه البرز و بیمه اتکای امین انجام شد. رویه‌ای که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی یک روز قبل از آن انتقاد کرده بود.

فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصاد و دارایی اما شامگاه شنبه ۱۳ اردیبهشت در یک برنامه تلویزیونی شیوه واگذاری سهام دولتی را «بهترین شکل خصوصی‌سازی» خواند. او ارزش سهام قابل واگذاری دولت در این عرضه را بیش از ۲۳ هزار میلیارد تومان اعلام کرد و مدعی شد که این شیوه برای «مردمی کردن» اقتصاد اجرا می‌شود.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی واگذاری سهام دولت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری را «مغایر اصل ۴۴ قانون اساسی» که بر خصوصی‌سازی تاکید دارد دانسته و اعلام کرده بود: این اقدام موجب کاهش درآمدهای دولت خواهد شد.

دولت اما در قانون بودجه امسال واگذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری را پیش‌بینی کرده است.

"رشد کاذب شاخص بورس تهران همراه با عرضه سهام چند بانک و صندوق سرمایه‌گذاری ادامه یافت"بر این اساس قرار است صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی سهام خود در شرکت‌ها را واگذار کنند. بیشتر شدن کسری بودجه به ویژه پس از کاهش شدید درآمدهای نفتی و شیوع کرونا واگذاری‌ها را سرعت بخشیده است. آنطور که به گفته وزیر اقتصاد دولت تنها «تا پایان هفته اول اردیبهشت، ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان واگذاری از طریق عرضه‌های شناوری داشته است». رقمی معادل کل درآمد دولت از این محل در سال گذشته که ۱۸ درصد نیز بیشتر از مقدار پیش‌بینی شده در قانون بودجه است.

همزمان با عرضه شتابان سهام دولت که قرار است در ادامه به پتروشیمی‌ها نیز برسد، کارشناسان اقتصادی نسبت به رشد بی‌رویه و غیرواقعی شاخص‌ها هشدار می‌دهند. در روزهای گذشته خبرهایی مبنی بر محدود بودن عرضه و تشکیل صف تقاضا به منظور افزایش قیمت سهام منتشر شده است.

با این حال دولت هرگونه دستکاری در بازار و یا عرضه شرکت‌های دولتی به منظور تامین کسری بودجه را تکذیب می‌کند.

وزیر اقتصاد هم عرضه سهام برای جبران کسری بودجه را تکرار کرد و مدعی شد: «اقدام دولت در عرضه واحدهای سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) آثار پولی و مالی منفی ندارد و موجب مردمی کردن اقتصاد، توزیع ثروت و کوچک سازی دولت است».

مرکز پژوهش‎های مجلس اما نسبت به عواقب مصوبه هیئت وزیران برای واگذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری هشدار داده و نوشته است: «مصوبه  هیأت  وزیران  را  نمی‌توان  خصوصی سازی  به معنای  حقیقی  دانست؛  بلکه  به نظر می‌رسد هدف اصلی از این اقدام، درآمدزایی از ناحیه واگذاری مالکیت بنگاه‌ها وتأمین سریع کسری بودجه و در عین حال حفظ مدیریت دولت بر این شرکت‌ها تا پایان دوره برنامه ششم توسعه است. استفاده از ساز وکار صندوق های سرمایه گذاری اگر چه مسئله کوتاه مدت دولت را به نحو ساده ای حل می کند، اما مسئله ای بزرگ تر برای کشور در آینده ایجاد می کند.»

کارشناسان همسو با دولت هم از ایده واگذاری سهام دولتی را تایید کرده و آن را یک راهکار برای تامین کسری بودجه بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی می‌دانند. در سوی مقابل اما منتقدان این رویه را موجب رشد غیرواقعی و حبابی بورس که پیامدهای خطرناکی برجای خواهد گذاشت دانسته‌اند و خواستار توقف آن شده‌اند.

در حالیکه مقام‌های دولتی از روزانه ۱۰۰ هزار تقاضا برای کد بورسی خبر می‌دهند و حضور مردم در بورس را پررنگ توصیف می‌کنند، برنده شرکت‌ها و بنیادهای عمومی هستند که با زنجیره‌ای از شرکت و کارپردازهای نام‌آشنا و با حمایت ویژه دولت بازار را متشنج می‌کنند تا سود بیشتری ببرند.

روزنامه فرهیختگان در گزارشی با عنوان «سود شگفت‌انگیز کارگزاری‌ها» فاش کرده است: درآمد کارگزاری‌ها تنها در سال ۹۸ نسبه به سال قبل ۲۰۰ درصد افزایش یافته و به ۱۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان رسیده است. براساس این گزارش کارگزاری مفید به تنهایی ۱۵ درصد بازار سال گذشته را در اختیار داشته است. در مقابل ۶۰ کارگزاری از ۱۰۸ کارگزاری فعال تنها ۱۶ درصد از بازار سهم داشته‌اند.

پیش‌بینی می‌شود با توجه به افزایش جذب نقدینگی و ارزش معامله در تالار بورس که تنها در کمتر از دو ماه بیشتر از ۵۰ هزار میلیارد تومان جذب کرده است، درآمد کارگزاری‌ها به ۲۰ هزار میلیارد تومان برسد که رقم بسیار بزرگی است.

این البته تنها در صورت تداوم روند صعودی شاخص‌ها ممکن خواهد بود و نه زمانی که بازارسازی و بازی‌چینی دولت و نهادهای عمومی و حکومتی که به بزرگترین بازیگران بورس هم تبدیل شده‌اند همانند آغاز دهه ۹۰ دیگر پاسخگو نباشد و حباب بترکد.

در همین زمینه:

رونق بورس: بازارسازی دولت برای قماربازان

.