وعده خاوازی عملی نشد / چرا قیمت تخم مرغ نشکست؟

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، گزارش مرکز آمار ایران در شهریورماه نشان داد که قیمت تخم‌مرغ در صدر افزایش قیمت‌ها قرار گرفته و نسبت به همه کالا‌ها گوی سبقت را ربوده است، این محصول که غذای فقرا هم نام دارد، براساس گزارش مرکز آمار ۶.۸ درصد تنها نسبت به مرغدار رشد داشت.

گزارش میدانی هم نشان می‌داد که قیمت‌ها نسبت به دو ماه قبل حدود دو برابر شده است و هر شانه تخم‌مرغ از ۱۷ هزار تومان به ۳۵ تا ۳۸ هزار تومان افزایش یافت.

وزیر جهاد کشاورزی در ۲۷ شهریورماه قول داد که قیمت تخم‌مرغ به زودی پائین می‌آید. خاوازی افزود: «تولید تخم‌مرغ در کشور به اندازه کافی داریم و سالانه یک میلیون و ۳۰ هزار تن در کشور تولید می‌شد که ۶۰ هزار تن آن مازاد بر تولید داخلی است».

وزیر جهاد کشاورزی، دلایلی هم برای افزایش قیمت تخم‌مرغ در روز‌های گذشته عنوان کرد و گفت: در هفته‌های اخیر «تقاضای صادرات زیاد بوده و صادرات بی‌رویه بازار تخم‌مرغ را به هم ریخته و قیمت را افزایش داده است».

در حقیقت اشاره وزارت جهاد کشاورزی به مدیریت جزیره‌ای بخش کشاورزی و یا به نوعی انتقاد از این شرایط است، به این معنی که تمام زنجیره‌های بخش کشاورزی در وزارتخانه واحد مدیریت نمی‌شود. در حال حاضر بخش تولید در وزارت جهاد و بخش صادرات، بازرگانی و قیمت در وزارت صمت مدیریت می‌شود.

"گزارش میدانی هم نشان می‌داد که قیمت‌ها نسبت به دو ماه قبل حدود دو برابر شده است و هر شانه تخم‌مرغ از ۱۷ هزار تومان به ۳۵ تا ۳۸ هزار تومان افزایش یافت"این نحوه مدیریت پس از آنکه اجرای قانون انتزاع (مدیریت بخش بازرگانی تولیدات کشاورزی در وزارت جهاد) توسط دولت به صورت موقت لغو شد، ایجاد شده است. پس از آنکه برنامه رئیس‌جمهور برای تشکیل وزارت بازرگانی به نتیجه‌ای نرسید، این قانون را با مجوز شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، برای مدت دو سال معلق کرد تا اینکه بخشی از خواسته رئیس‌جمهور تأمین شود. البته از همان ابتدا چه برای تشکیل وزارت بازرگانی و چه لغو قانون انتزاع، کارشناسان انتقادات زیادی داشتند.

وزیر جهاد کشاورزی که کاملاً می‌داند بخش اعظمی از بالا رفتن قیمت تخم‌مرغ مربوط به گرانی نهاده‌ها است گفت: حداکثر تا ۱۰ روز آینده بار‌های عظیم نهاده کنجاله سویا وارد کشور می‌شود و به سرعت با قیمت مصوب در اختیار دامداران و مرغداران قرار می‌گیرد.

خاوازی این را هم گفت که تأمین فراورده‌های دامی به صورت هفتگی در دفتر معاون اول رئیس‌جمهور پایش می‌شود.

خاوازی همچنین تأکید کرد برنامه‌های مفصلی برای توزیع نهاده‌های دامی داریم که قوه قضائیه، تعزیرات و نهاد‌های نظارتی بر این موضوع نظارت می‌کنند و گرم به گرم نهاده‌هایی که وارد کشور می‌شوند می‌توانیم رهگیری کنیم که به کجا رفته است.

حدود بیست روز از قول وزیر درباره کاهش قیمت تخم‌مرغ می‌گذرد. خبرنگار فارس برای بررسی وضعیت قیمت به بازار رفت. گزارش میدانی خبرنگار فارس حاکی است در منطقه ۱۹ تهران قیمت هر شانه تخم‌مرغ ۳۰ تایی به قیمت ۳۵ هزار تومان به فروش می‌رود. مفهوم آن این است که قیمت‌ها نسبت به بیست روز پیش هیچ کاهشی نداشته است و ظاهراً قصد پایین آمدن هم از دوران اوج خود را ندارد.

یک فروشنده در پاسخ به اینکه قیمت تخم‌مرغ قرار بود پائین بیاید، گفت: مگر قیمت چه محصولی پائین آمده که قیمت تخم‌مرغ پائین بیاید؟

وی ادامه داد: ما همچنان از تولیدکننده‌ها به همان قیمت قبلی یعنی شانه‌ای ۳۲ هزار تومان خریداری می‌کنیم و با حاشیه سودی به مصرف‌کننده می‌فروشیم.

سوم مهرماه بود که افزایش قیمت تخم‌مرغ سر و صدای زیادی کرد و براساس تصمیمی که با حضور معاون اول ریاست جمهوری انجام شد، صادرات تخم‌مرغ منوط به اخذ مجوز از وزارت جهاد کشاورزی شد تا شاید بخشی از این مدیریت جزیره‌ای تعدیل شود و قیمت‌ها سر و سامانی پیدا کند، اما این تصمیمات به حدی دیرهنگام بود که تأثیری در بازار تخم‌مرغ تاکنون نداشته است.

"در حال حاضر بخش تولید در وزارت جهاد و بخش صادرات، بازرگانی و قیمت در وزارت صمت مدیریت می‌شود"تولید یک فرایند است و نمی‌توان به صورت لحظه‌ای مسکنی برای آن تجویز کرد. باید تمام فرایند تولید تا رسیدن به دست مصرف‌کننده، درست مدیریت شود تا محصول نهایی قیمت مناسبی داشته باشد.

بلافاصله پس از ابلاغ این تصمیم مبنی بر منوط بودن صادرات تخم‌مرغ به صدور مجوز از وزارت جهاد کشاورزی، شرکت پشتیبانی امور دام موظف به هماهنگی برای خرید تخم‌مرغ از مرغداران با قیمت مصوب درب مرغداری و توزیع آن شدند.

محمدرضا طلایی مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور اظهار کرد: مقرر شد شرکت پشتیبانی امور دام و اتحادیه مرغ تخم‌گذار نسبت به توزیع گسترده تخم‌مرغ با قیمت مصوب در سازمان‌های میادین، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، کارخانجات و مصارف عمده تخم‌مرغ اقدام کند.

وی افزود: دفاتر شرکت پشتیبانی امور دام در کل کشور موظف شده‌اند نسبت به هماهنگی جهت خرید تخم‌مرغ از مرغداران با قیمت مصوب، درب مرغداری و توزیع آن اقدام کنند.

دو روز پس از آن بود که دبیر ستاد تنظیم بازار کشور سقف قیمت تخم‌مرغ بسته‌بندی را در جلسه ستاد تنظیم بازار اعلام کرد.

محمدرضا کلامی گفت: قیمت تخم‌مرغ در جلسه قبلی ستاد تنظیم بازار درب مرغداری ۱۲ هزار تومان و برای مصرف‌کننده ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان به تصویب رسیده بود که برخی برند‌ها متناسب با کشش بازار و هزینه‌های تمام شده، قیمت متفاوتی را روی بسته‌بندی خود درج می‌کردند.

وی افزود: امروز مقرر شد تا تخم‌مرغ ۳۰ عددی بسته‌بندی، شناسنامه‌دار دارای زنجیره سرد، حداکثر ۳۱ هزار تومان، تخم‌مرغ ۲۰ عددی ۲۲ هزار تومان، تخم‌مرغ ۱۵ عددی ۱۸ هزار تومان، تخم‌مرغ ۹ عددی ۱۱ هزار تومان و تخم‌مرغ ۶ عددی ۷ هزار تومان عرضه شود که این سقف قیمت است و برند‌های دیگر زیر این عدد باید رقابت کنند؛ و در ۱۲ مهرماه صادرات تخم‌مرغ مشمول عوارض شد.

مدیرکل دفتر صادرات گمرک از تعیین عوارض ۲ هزار و ۵۰۰ تومانی برای هر کیلوگرم صادرات تخم‌مرغ خبر داد و در بخشنامه‌ای که از سوی مدیرکل دفتر صادرات گمرک به گمرکات ارجاعی ابلاغ شد، تأکید گردید اولاً صادرات تخم‌مرغ موکول به اخذ مجوز وزارت جهاد کشاورزی می‌باشد، دوم اینکه پس از اخذ مجوز، انجام تشریفات صادرات مستلزم اخذ و عوارض صادراتی به میزان ۲ هزار و ۵۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم در مهرماه خواهد بود. مقادیر عوارض صادراتی ماه‌های بعد نیز پس از اعلام از سوی وزارتخانه ذیربط متعاقباً اعلام می‌شود.

همه این اقدامات درباره پایین آوردن قیمت تخم‌مرغ انجام شده، اما گزارش‌ها از بازار نشان می‌دهد که هیچ نتیجه‌ای نداشته است. دلیل آن این است که مسئولان راه را بیراهه رفته‌اند.

"این نحوه مدیریت پس از آنکه اجرای قانون انتزاع (مدیریت بخش بازرگانی تولیدات کشاورزی در وزارت جهاد) توسط دولت به صورت موقت لغو شد، ایجاد شده است"دلایل فعلی افزایش قیمت تخم‌مرغ را در گرانی چندبرابری قیمت خوراک دام و طیور باید جستجو کرد. قیمت محصولاتی مانند مرغ، تخم‌مرغ، گوشت و لبنیات تا ۷۰ درصد مربوط به خوراک دام و طیور است و قیمت این نهاده اساسی در ماه‌های گذشته تا ۵۰۰ درصد نسبت به نرخ مصوب افزایش یافته است. البته این تمام ماجرا نیست. پیدا کردن این نهاده‌ها در بازار مانند پیدا کردن سوزنی در کاهدان است.

سعید مشایخی دامدار اصفهانی گفت: تنها ۴۰ درصد نهاده مورد نیاز مرغداری خود را به نرخ دولتی تأمین می‌کند و ۶۰ درصد آن را از بازار سیاه که دست افراد خاصی است و کسی هم زورش به آن‌ها نمی‌رسد، اداره می‌شود.

خرید به پنج برابر قیمت مرغداران را با ضرر مواجه کرده است و آن‌ها انتظار دارند دولت یا نهاده‌ای را به قیمت مناسب به آن‌ها بدهد یا محصول تولیدی آن‌ها را به قیمت مناسب خریداری کند.

ایران واردکننده عمده خوراک دام و طیور است و سالانه بیش از ۴.۵ میلیارد دلار نهاده وارد می‌کند. اما مشکل اصلی در این است که عدم نظارت توزیع این نهاده‌ها در داخل کشور و وجود انحصار و فساد و رانت باعث شده نهاده‌ها به دست دامداران واقعی نرسد. در این میان دود آن هم به چشم این مردم می‌رود. رانت نهاده‌ها به جیب افرادی خاص می‌رود. سالانه ۴.۵ میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌شود و در عین حال مردم هم تخم‌مرغ را به دو برابر قیمت می‌خرند.