همه برنامه های دولت برای کیفیت و قیمت اینترنت

خبرگزاری مهر- گروه دانش و فناوری؛ معصومه بخشی پور: سرعت و کیفیت مطلوب اینترنت مطالبه همیشگی کاربران از مسئولان است و به همین دلیل با تغییر هر دولت و انتخاب وزیر جدید ارتباطات، از میان تمامی وظایفی که به وی محول می‌شود، آنچه که در نگاه عامه مردم مورد توجه قرار دارد رویکرد وزیر ارتباطات درباره سرعت، کیفیت و قیمت اینترنت است؛ موضوعی که نظارت و سیاستگذاری در مورد آن در مأموریت‌ها و وظایف سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گنجانده شده است.

به همین جهت گفتگو با رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی که سیاست گذاری ها در مورد اینترنت در حوزه اختیارات وی دیده شده است، در درجه اهمیت قرار دارد.

صادق عباسی شاهکوه که خود سال‌ها در بدنه رگولاتوری حضور داشته به تازگی به سمت «معاون وزیر و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» منصوب شده است و در مأموریت هایی که از سوی عیسی زارع پور وزیر ارتباطات به وی محول شده، برنامه‌ریزی و پیگیری تحقق سیاست «توسعه زیرساخت‌های ارتباطی ثابت پرسرعت و با کیفیت در اقصی نقاط کشور با تاکید بر توسعه فیبرنوری» و «ارتقا کیفیت ارتباطات سیار با تاکید بر فناوری‌های نوین» دیده می‌شود.

وی دارای مدرک دکتری مهندسی مخابرات از دانشگاه بریستول انگلستان و کارشناسی ارشد مهندسی مخابرات از دانشگاه صنعتی شریف است که مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، معاون بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و معاون فنی و امور بین‌الملل سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از جمله سوابق فعالیتش در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات محسوب می‌شود.

متن گفتگوی تفصیلی با رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی درباره وضعیت اینترنت ثابت و سیار و دلایل عدم توسعه در این بخش و نیز موضوعات مربوط به تعرفه خدمات حوزه ICT به شرح زیر است.

* بهتر است گفتگو را از وضعیت کیفیت اینترنت آغاز کنیم. موضوعی که مورد توجه کاربران بوده و در چند ماه اخیر با انتقاد بسیاری هم روبرو شده است. حتی آقای وزیر هم دو ماه پیش دستور پیگیری موضوع را به دلیل تعدد شکایت کاربران صادر کرد. با این وجود چرا کیفیت اینترنت خوب نیست؟ پس از دستور وزیر ارتباطات چه اقدام ویژه ای انجام شده و رگولاتوری چه راهکارهایی را برای نظارت بر ارائه خدمات اینترنت در نظر گرفته است؟

کیفیت اینترنت از آن دست موضوعاتی است که باید به صورت دائم و مستمر روی آن کار شود و این‌طور نخواهد بود که بگوییم امروز روی آن اقدام شده و دیگر مشکلی نداریم. حتی اگر روزی برسد که همه چیز خیلی خوب باشد باز هم باید استانداردها را بالا ببریم و مجدداً تلاش کنیم؛ پس این یک کار مستمر است.

"موضوعی که مورد توجه کاربران بوده و در چند ماه اخیر با انتقاد بسیاری هم روبرو شده است"بنابراین عجیب نیست که یک زمانی شاهد بروز مشکلی باشیم و زمانی این مشکل حل شود اما مجدداً ممکن است مشکلات دیگری به وجود بیاید. این روند همیشگی است.

اینکه در حال حاضر کیفیت اینترنت مطلوب نیست نکته درستی است. اما به این معنی نیست که در همه زمان‌ها و در همه جا اینگونه باشد. واقعیت این است که ما در یک زمان‌هایی در برخی مناطق مشکل داریم؛ بخشی از این اختلال در شبکه موبایل طبیعی است و مربوط به خاصیت ذاتی این شبکه است. چون شبکه سیار شبکه ای نیست که همیشه یکنواخت و یک جور باشد.

به این معنی که برای مثال اگر در اطراف یک BTS به صورت غیرمنتظره جمعیت زیادی جمع شوند، در آن زمان کیفیت در آن منطقه کاهش می‌یابد. یا ممکن است زمانی یک تداخلی پیش بیاید که کیفیت را تحت تأثیر قرار دهد.

این مشکلات در شبکه ثابت کمتر است. چرا که پایداری شبکه ثابت معمولاً بیشتر از شبکه موبایل است. ولی متأسفانه آن چیزی که در واقعیت کشور ما وجود دارد این است که بیشتر اتکای ما به شبکه موبایل است و برخلاف همه جای دنیا، بیشتر مصرف مردم در شبکه موبایل اتفاق می‌افتد.

در حال حاضر بیش از دو سوم مصرف اینترنت کاربران روی موبایل انجام می‌شود و این در حالی است که در دنیا این رقم بسیار کمتر است. حتی ممکن است یک پنجم مصرف کاربران سایر کشورها روی شبکه موبایل باشد و شاید بیش از ۱۰ برابر استفاده مردم، روی اینترنت ثابت نسبت به موبایل اتفاق می‌افتد.

"حتی آقای وزیر هم دو ماه پیش دستور پیگیری موضوع را به دلیل تعدد شکایت کاربران صادر کرد"اما این روند در کشور ما معکوس است.

* شما دلیل این نحوه استفاده را چه می‌دانید؟ چرا کاربران به استفاده از اینترنت موبایل تمایل بیشتری نشان می‌دهند؟

دلیل این است که شبکه ثابت در کشور ما توسعه خوبی نداشته و شبکه موبایل توسعه پیدا کرده است. شبکه موبایل به دلیل توسعه خوب این میزان مصرف را تحمل می‌کند. اما باید توجه داشته باشیم که هرچه جلوتر می‌رویم کیفیت شبکه موبایل هم افت پیدا خواهد کرد و دلیل آن هم این است که در دو سال اخیر مصرف کاربران روی شبکه موبایل هم با سرعتی بسیار رشد کرده اما متناسب با آن سرمایه‌گذاری اتفاق نیفتاده است. یعنی سرمایه‌گذاری انجام شده اما متناسب با رشد مصرف نیست. این روند طبیعتاً افت کیفیت را به همراه خواهد داشت.

* با این وجود چه باید کرد؟ چگونه می‌توان به افزایش کیفیت اینترنت امیدوار بود؟

ما در بحث کیفیت اینترنت استانداردهایی را مدون کرده و به اپراتورها هم ابلاغ کردیم.

الان در آن حداقل‌های استاندارد قرار داریم اما نسبت به قبل، وضعیتمان پایین‌تر است. برای مثال متوسط سرعت اینترنت در تلفن همراه مطابق مصوبات ما باید ۵ مگابیت و حداقل سرعت هم ۲ مگابیت بر ثانیه باشد. حتی در برخی مواقع سرعت به ۸ مگابیت هم می‌رسد. اما پیش از این متوسط سرعت بالاتر از ۸ مگابیت بوده است. این افت را نشان می‌دهد؛ البته هنوز استانداردهای ما رعایت می‌شود و از آن لحاظ مشکلی وجود ندارد.

"حتی اگر روزی برسد که همه چیز خیلی خوب باشد باز هم باید استانداردها را بالا ببریم و مجدداً تلاش کنیم؛ پس این یک کار مستمر است"ولی تجربه مردم نشان می‌دهد که نسبت به سال قبل، متوسط سرعت افت داشته است.

البته باید به این نکته هم توجه داشت که وقتی حداقل سرعت را ۲ مگابیت اعلام می‌کنیم به این معنی نیست که در هر زمان و مکانی باید سرعت این باشد. بلکه این تعریف مشخصی دارد. مثلاً گفته می‌شود که اگر ۱۰۰ نمونه در مکان و زمان‌های مختلف بررسی و در ۹۸ نمونه، این حداقل سرعت رعایت شد، فرض را بر قابل قبول بودن کیفیت می‌گذاریم. به همین دلیل با این فرمول می‌توانیم بگوییم که این استانداردها رعایت شده و الان از این نظر مشکلی وجود ندارد.

این مدل ارزیابی در شبکه موبایل در تهران که وضعیت و شرایط سخت‌تری دارد هم توسط تیم‌های ما انجام می‌شود و سامانه‌های اطلاعاتی ما نشان می‌دهد که استانداردها رعایت شده است اما همانطور که گفتم نسبت به یک سال قبل و یا قبل از کرونا، شاهد افت کیفیت هستیم و دلیل هم این است که توسعه متناسب با مصرف نبوده است.

* چرا توسعه متناسب با مصرف صورت نیست؟ مگر اپراتورها ملزم به سرمایه گذاری و توسعه شبکه خود نیستند؟

دلیل این است که میزان سرمایه‌گذاری پایین آمده است چرا که درآمد اپراتورها ریالی است اما بخش عمده هزینه‌های آنها دلاری است. هم اکنون نسبت روند افزایش دلار با درآمد اپراتورها همخوانی ندارد و هزینه‌ها هم به صورت دلاری افزایش می‌یابد و پولی برای سرمایه‌گذاری باقی نمی‌ماند که بتوان با همان سرعت افزایش تقاضا، سرمایه‌گذاری کرد.

این یکی از مشکلات جدی شبکه موبایل است که باید تلاش کنیم رفع شود.

* پس با توجه به این مشکلات نمی‌توان اپراتورها را ملزم به ارتقای کیفیت کرد؟

ما الزام داریم و الزام ما هم حداقل‌ها است که باید رعایت شود. البته اگر این وضع ادامه پیدا کند و سرمایه‌گذاری نکنند کم‌کم آن حداقل‌ها هم از استاندارد خارج می‌شود. به همین دلیل اپراتورها را به توسعه شبکه الزام کرده ایم. ما به اپراتورها کمک هم می‌کنیم؛ برای مثال به تازگی به آنها فرکانس ۲۳۰۰ مگاهرتز را تخصیص داده ایم. منتها این زمان بر است؛ تا بخواهند فرکانس را دریافت کرده و تجهیزات را تأمین کنند.

"بنابراین عجیب نیست که یک زمانی شاهد بروز مشکلی باشیم و زمانی این مشکل حل شود اما مجدداً ممکن است مشکلات دیگری به وجود بیاید"اما اگر تا چند ماه آینده تجهیزات نصب کنند شرایط بهتر خواهد شد.

موضوع دیگر هم مربوط به بحث درآمدی اپراتورها است. به هر حال سالهاست که تعرفه‌ها تغییر نکرده است. اگرچه مصرف بالا رفته اما به رغم اینکه تعرفه همه اقلام مصرفی مردم در چند سال اخیر افزایش یافته، در بخش ICT افزایش تعرفه نداشتیم و به همین دلیل افزایش درآمدی برای اپراتورها صورت نگرفته است. به همین دلیل ما هم باید تلاش کنیم که اپراتور متضرر نشود و هم مراقب مردم باشیم که بتوانند این هزینه را تأمین کنند. به هر حال مردم به اینترنت بسیار وابسته هستند و باید طوری تعرفه‌ها را تنظیم کنیم که مردم هم توانایی تأمین هزینه آن را داشته باشند.

یعنی باید تلاش کنیم که اپراتورها منابع کافی برای سرمایه‌گذاری به دست بیاورند و بتوانند متناسب با رشد مصرف، توسعه شبکه را هم داشته باشند.

در کنار آن باید فشار را هم از شبکه موبایل برداریم؛ راهکار آن این است که شبکه ثابت را توسعه دهیم تا مردم برای مصارف خیلی بالا روی شبکه موبایل نروند. به هر حال همانطور که می‌دانید شبکه موبایل محدودیت فرکانس و تعداد پوشش سایت دارد. به هر ترتیب اگر مصرف روی شبکه موبایل به همین نحو افزایش یابد در آینده دچار مشکل جدی خواهیم شد.

* چه راه‌هایی برای پیشگیری از این مشکل جدی که عنوان کردید، مدنظر دارید؟

به طور کلی ما دو راهکار داریم؛ بحث تعرفه‌ها و توسعه شبکه ثابت. یعنی شبکه ثابت را توسعه دهیم تا مصرف مردم روی شبکه ثابت برود و فشار از روی شبکه موبایل در آینده کم شود. در عین حال اقداماتی مانند تخصیص فرکانس برای افزایش ظرفیت شبکه در حال انجام است.

"واقعیت این است که ما در یک زمان‌هایی در برخی مناطق مشکل داریم؛ بخشی از این اختلال در شبکه موبایل طبیعی است و مربوط به خاصیت ذاتی این شبکه است"اپراتورها هم موظف هستند که تعداد سایت‌های BTS خود را افزایش دهند.

البته مشکلات دیگری هم وجود دارد. برای مثال گزارش اپراتورها نشان می‌دهد که مجوز راه اندازی سایت BTS به اپراتورها داده نمی‌شود. این مشکل به ویژه در تهران بیشتر هم دیده می‌شود. دیده می‌شود که در منطقه‌ای کیفیت پایین است و دلیل را که جویا می‌شویم مشخص می‌شود که نه افرادی که در آن منطقه ساکن هستند و نه نهادهایی که متولی ارائه مجوز هستند، به اپراتور اجازه ایجاد سایت نمی‌دهند. به هر حال وقتی سایت نباشد پوشش هم نخواهد بود و اگر هم پوشش وجود داشته باشد با کیفیت بسیار پایین است.

این مشکل تنها با همکاری سازمان‌ها و مردم و نهادها قابل حل است.

باورهای غلطی بین مردم هم شکل گرفته که تشعشعات BTS موبایل مشکل زا است. این در حالی است که در شبکه موبایل هرچه تعداد BTS ها بیشتر باشد گوشی‌ها قدرت کمتری برای دریافت سیگنال مصرف می‌کنند و ضرر آن هم کمتر از زمانی خواهد بود که گوشی بغل گوش افراد باشد.

ما اگر پوشش را بیشتر کنیم اتفاقاً این مشکل کمتر خواهد بود. اما ذهن عموم جامعه نسبت به دکل موبایل منفی است و باید این معضل هم حل شود.