کرونا در اروپا به فرصتی برای تحکیم قدرت تبدیل شده؟

حق نشر عکس

REUTERS/EPA

Image caption

ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان ( سمت چپ)، ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه

برخی رهبران اروپایی به سوء‌استفاده از بحران کنونی سلامت جهان برای فشار آوردن بر مخالفان و تحکیم قدرت خود متهم شده‌اند.

ترکیه صدها نفر را به دلیل به اشتراک گذاشتن مطالب در شبکه‌های اجتماعی دستگیر کرده و روسیه هم می‌‌گوید انتشار هر خبری که جعلی به حساب بیاید با مجازات زندان روبرو خواهد شد. این در حالی‌ است که نگرانی‌های زیادی در رابطه با به خطر افتادن دموکراسی در لهستان و از بین رفتن آن در مجارستان وجود دارد.

• کرونا: چه تغییراتی در امنیت ملی و جاسوسی ایجاد خواهد شد؟
• مبارزه با کرونا؛ حکومت اقتدارگرای چین به دموکراسی‌ها چه یاد داد؟

این مطلب به نظرات عده‌ای از خبرنگاران بی‌بی‌سی در رابطه با سوءاستفاده از ویروس کرونا به عنوان پوششی برای تحکیم قدرت می‌پردازد.

مجارستان

'خودکشی' پارلمان به اوربان قدرتی غیرعادی بخشیده -- نیک تورپ، خبرنگار بی‌بی‌سی در بوداپست

نخست‌وزیر قدرتمند مجارستان، ویکتور اوربان هم در داخل و هم در خارج به این متهم شده که در شرایط کنونی به جای متحد کردن کشور، از بحران ویروس کرونا برای بدست آوردن قدرت بیشتر بهره برده است.

اعلام وضعیت اضطراری در روز ۱۱ مارس، فرصتی ارزشمند در اختیار دولت او به رهبری حزب راستگرای "فیدس" گذاشت تا برای رویارویی با شیوع بیماری‌ آماده شود.

"ترکیه صدها نفر را به دلیل به اشتراک گذاشتن مطالب در شبکه‌های اجتماعی دستگیر کرده و روسیه هم می‌‌گوید انتشار هر خبری که جعلی به حساب بیاید با مجازات زندان روبرو خواهد شد"اما بعد دولت با استفاده از اکثریت خود در پارلمان وضعیت اضطراری را تا مدتی نامعلوم تمدید کرد و حالا این قدرت را دارد که تا هر زمان لازم بداند این وضعیت را ادامه دهد و تشخیص این که چه موقعی خطر رفع شده هم با خودش است.

منتقدان از پایان دموکراسی در مجارستان حرف می‌زنند اما وزیر دادگستری کشور تأکید دارد این لایحه که اختیارات ویژه‌ای به دولت داده در پایان وضعیت اضطراری منقضی خواهد شد و این تصمیمی ضروری و در عین حال متناسب بوده است.

حق نشر عکس

Reuters

Image caption

آقای اوربان پیش از رای‌گیری برای واگذاری اختیارات ویژه به دولت در پارلمان حاضر شد

آیا این پایان دموکراسی است؟ پروفسور زولتان سنته هشدار می‌دهد دولت می‌تواند از شیوع این بیماری برای حفظ قدرت بیش از حد خود بهره‌ ببرد.

او می‌گوید از آنجایی فقط دولت می‌تواند در مورد زمان پایان وضعیت اضطراری تصمیم‌گیری کند، پارلمان با صرف‌نظر کردن از حق خود برای کنترل دولت در واقع "دست به "خودکشی زده است".

روی کاغذ، همچنان سه مانع در برابر قدرت ویکتور اوربان وجود دارد:

• ادامه برگزاری جلسات پارلمان مگر این که شیوع بیماری جلوی آن را بگیرد.
• ادامه فعالیت دادگاه قانون اساسی.
• انتخابات سراسری که سال ۲۰۲۰ برگزار خواهد شد.

اما حزب فیدس به رهبری آقای اوربان اکثریت قاطع را در پارلمان کشور دارد و همه انتخابات میان‌دوره‌ای و رفراندوم‌ها تا پایان وضعیت اضطراری به تعویق افتاده‌اند.

در دادگاه قانون اساسی هم اوربان موافقان زیادی دارد و فقط قوه قضاییه کشور که عمدتا مستقل است حکم خاری در چشم او را دارد.

حزب حاکم در صورت حفظ اکثریت دو سوم خود در پارلمان می‌تواند در پایان ۲۰۲۰ فرد جدیدی را به ریاست دیوان عالی کشور منصوب کند و اگر این اتفاق بیفتد قدرت آقای اوربان تقریبا بی‌همتا خواهد شد.

ترکیه

ترکیه'فرصتی' برای اردوغان -- اورلا گورین، خبرنگار بی‌بی‌سی در استانبول

رجب طیب اردوغان، رهبر ترکیه برای کسب قدرت بیشتر نیازی به شیوع ویروس کرونا ندارد؛ او همین الان هم بسیار قدرتمند است. این نظر فعالان حقوق بشر در این کشور است.

اِما سینکلر-وب، مدیر بخش ترکیه در سازمان دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید:‌ "سیستم به اندازه‌ای متمرکز است که نیازی به کسب قدرت بیشتر وجود ندارد."

به گفته او با این حال دولت با ارائه طرح‌هایی برای افزایش نظارت بر شبکه‌های اجتماعی تلاشی فرصت‌طلبانه برای "محک زدن اوضاع" انجام داد. طرح‌هایی "پنهان شده در عمق" لایحه‌ای که در اصل به اقدامات اقتصادی برای کاستن از تاثیرات ویروس کرونا مربوط می‌شد.

"این در حالی‌ است که نگرانی‌های زیادی در رابطه با به خطر افتادن دموکراسی در لهستان و از بین رفتن آن در مجارستان وجود دارد"

او می‌گوید هدف " اعمال زور بر پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی برای تن دادن آن‌ها به کنترل و سانسور دولت بود." با این که پیش‌نویس این طرح‌ها ناگهان کنار گذاشته شدند اما خانم سینکلر-وب معتقد است در آینده دوباره باز خواهند گشت.

حق نشر عکس

EPA

Image caption

پلیس به افرادی که محدودیت‌های رفت‌و‌آمد در دوران قرنطینه را زیر گذاشته‌اند، برگه جریمه داده است

دولت ترکیه مصمم است بر نحوه روایت بحران کنونی نظارت داشته باشد. صدها نفر به دلیل انتشار "پست‌های تحریک‌آمیز" خود درباره کووید-۱۹ در شبکه‌های اجتماعی دستگیر شده‌اند.

عده کمی از پزشکان جرات حرف زدن پیدا کرده‌اند. علی جرکزاوغلو، عضو اتحادیه پزشکی ترکیه می‌گوید: " پنهان‌کردن واقعیت و انحصار اطلاعات متاسفانه به روش اداره این کشور تبدیل شده.

در ۲۰ سال گذشته پزشکان، پرستاران و کارکنان بخش بهداشت به آن عادت کرده‌اند. "

خرم سونمز، وکیل اهل ترکیه نگران است شیوع این بیماری فرصتی برای سو‌ءاستفاده اردوغان باشد. او که وکالت چندین پرونده مربوط به آزادی بیان را بر عهده داشته، می‌گوید:‌ "به دلیل شیوع بیماری جامعه و مخالفان ضعیف‌تر شده‌اند. "

روسیهکرونا بلندپروازی‌های پوتین را نقش بر آب می‌کند -- استیو روزنبرگ، بی‌بی‌سی، مسکو

در ژانویه، کرملین فکر می‌کرد همه کارها به خوبی پیش‌رفته‌.

این می‌توانست به منزله بازنویسی قانون اساسی روسیه باشد، اتفاقی که به ولادیمیر پوتین اجازه می‌‌داد مسند ریاست جمهوری را برای دو دوره دیگر حفظ کند. "رای ملی" پیروزمندانه در همه پرسی روز ۲۲ آوریل به معنای حمایت مردم روسیه از تغییرات قانون اساسی بود.

"اعلام وضعیت اضطراری در روز ۱۱ مارس، فرصتی ارزشمند در اختیار دولت او به رهبری حزب راستگرای "فیدس" گذاشت تا برای رویارویی با شیوع بیماری‌ آماده شود"منتقدان رییس جمهور از آن به عنوان "کودتای قانون اساسی" یاد می‌کردند،‌ اما به نظر می‌رسید این توافق انجام شده است.

کووید-۱۹ اما باعث توقف همه‌ چیز شد. پوتین مجبور شد همه‌پرسی را به تعویق بیندازد: از همه چیز که بگذریم چطور می‌شود از مردم خواست در بحبوحه شیوع یک بیماری همه‌گیر بیرون بیایند و در رای‌گیری شرکت کنند؟ حالا مشکل کرملین این است که هر زمانی هم که این همه‌پرسی انجام شود، تایید قانون اساسی جدید احتمالا آخرین چیزی است که مردم روسیه به آن فکر می‌کنند.

اعمال قرنطینه به دلیل ویروس کرونا احتمالا ضربات سنگینی به اقتصاد روسیه وارد خواهد کرد و پیش بینی‌ها از رکود اقتصادی دو ساله در این کشور و بیکار شدن میلیون‌ها نفر خبر می‌دهد.

مردم روسیه معمولا به جای دولت مرکزی مقام‌های محلی و ماموران اداری را مسئول مشکلات روزمره خود می‌دانند. اما تاریخ نشان می‌هد هر وقت پای رنج شدید اقتصادی در میان باشد، آتش خشم آن‌ها متوجه رهبر کشور خواهد شد.

این رنج حالا اجتتاب‌ناپذیر است.

شاید به همین دلیل است که پوتین اخیرا به فرمانداران مناطق مختلف کشور این اختیار را داد که برای مبارزه با ویروس کرونا اقدام کنند؛ آن‌‌ها حالا مسئولیت را بین خود تقسیم می‌کنند.

طرفداران پوتین از جمله رسانه‌های دولتی این ایده را مطرح خواهند کرد که در جریان یک بحران ملی، روسیه به رهبری قدرتمندتر و با‌ثبات‌تر از همیشه نیازمند است؛ به عبارت دیگر دوران پوتین باید تمدید شود. در این در حالی است که منتقدان کرملینن مقام‌های دولتی را به سوء استفاده از این بیماری همه‌گیر برای اعمال کنترل شدیدتر متهم کرده‌اند.

طبق قانون جدیدی که در مجلس به تصویب رسیده، متهمان به انتشار آنچه اطلاعات جعلی در رابطه با ویروس کرونا به حساب می‌آید، با مجازات‌های سختی از جمله ۵ سال زندان یا جریمه‌ نقدی معادل ۲۵ هزار دلار روبرو خواهند شد.

"او می‌گوید از آنجایی فقط دولت می‌تواند در مورد زمان پایان وضعیت اضطراری تصمیم‌گیری کند، پارلمان با صرف‌نظر کردن از حق خود برای کنترل دولت در واقع "دست به "خودکشی زده است""این نگرانی هم وجود دارد که برای اجرای قوانین قرنطینه سیستم‌های نظارتی مورد استفاده قرار بگیرند.

قرنطینه به معنای توقف اعتراضات مخالفان هم هست. در حال حاضر برای جلوگیری از انتشار ویروس برگزاری اجتماعات بزرگ ممنوع است.

لهستاندولت برای حفظ قدرت خود جان انسان‌ها را به خطر انداخته؟ -- ادم ایستون، خبرنگار بی‌بی‌سی در ورشو

حزب حاکم لهستان به این متهم شده که با اصرار به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ماه مه با وجود شیوع ویروس کرونا، با بی‌ملاحظگی جان انسان‌ها را به خطر انداخته است. طبق نظرسنجی‌ها آراء آندژی دودا، رییس جمهور فعلی و عضوحزب قانون و عدالت در دوره شیوع کرونا افزایش یافته و او بخت اصلی پیروزی انتخابات است.

حزب قانون و عدالت حاکم بر این کشور می‌گوید بنابر قانون اساسی ملزم به برگزاری انتخابات است و رای‌گیری پستی امن‌ترین راه در دوران قرنطینه به حساب می‌آید.

حق نشر عکس

EPA

Image caption

آقای دودا اوایل ماه جاری در سالگرد سقوط هواپیمای نیروی هوایی لهستان که لخ کاچینسکی، رییس‌جمهور سابق در آن کشته شد، برای مردم کشور سخنرانی کرد

این گزینه مورد علاقه حزب حاکم است که علاوه بر این از پیشنهاد تغییر قانون اساسی به منظور تمدید ریاست جمهوری دودا به مدت دو سال حمایت می‌کند.

مخالفان اما می‌گویند رای‌گیری پستی رای‌دهندگان، کارمندان اداره پست و پرسنل برگزاری انتخابات را به خطر می‌اندازد. اتحادیه اروپا و حتی کمیسیون انتخاباتی لهستان هم در رابطه با برگزاری رای‌گیری ابراز نگرانی کرده‌اند.

مخالفان می‌گویند راه قانونی برای به تعویق انداختن انتخابات اعلام فاجعه طبیعی در کشور است که طبق آن برگزاری انتخابات در زمان اجرای اقدامات فوق‌العاده و ۹۰ روز پس از آن ممنوع خواهد بود. دولت اما می‌گوید با انجام چنین کاری باید پاسخگوی درخواست‌های فلج‌کننده جبران خسارت باشد.

گروه‌های حقوق بشری می‌گویند برگزاری انتخابات در ماه مه عادلانه نیست چون در حالی‌که سایر نامزدها مبارزات انتخاباتی خود را متوقف کرده‌اند،‌ رییس جمهور همچنان از پوشش رسانه‌ای وسیعی که کمک او به دولت و دیدارهایش از کارکنان بخش سلامت را نشان می‌دهد، برخوردار است.

"روی کاغذ، همچنان سه مانع در برابر قدرت ویکتور اوربان وجود دارد: ادامه برگزاری جلسات پارلمان مگر این که شیوع بیماری جلوی آن را بگیرد"

اگر انتخابات به تعویق می‌افتاد، بحران اقتصادی احتمالی در لهستان ممکن بود شانس آقای دودا برای انتخاب دوباره را به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. در صورت پیروزی یکی از نامزدهای مخالف، قدرت وتوی رییس جمهور جدید، توانایی دولت در اجرای برنامه‌های خود برای سه سال و نیم آینده را به طور قابل توجهی مختل می‌کرد.

مالگورزاتا سوئلکا، یکی از وکلای بنیاد حقوق بشری هلسینکی در ورشو به بی بی سی گفت: "این یک مثال عینی است از این که چگونه می‌توان بیشترین سود را از بحران بدست آورد و در قدرت ماند. "

• خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید