درگذشت شجریان و سکوت "فرهنگستان" متولی زبان و ادب فارسی

غلامعلی حدادعادل یکی از نزدیکان، معتمدان و مشاوران هسته اصلی قدرت و دفتر رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای است که به خاطر فهرست طویل منصب‌هایش از "ابوالمشاغل‌"های حکومت خوانده می‌شود.

درگذشت محمدرضا شجریان با واکنش‌های گسترده در داخل و خارج ایران همراه بود اما تا ۲۱ مهر، پنج روز بعد از مرگ مردی که مدیرکل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) او را "اسطوره و میراث جاودان موسیقی سنتی ایرانی" خوانده خامنه‌ای و نزدیکانش، از جمله حدادعادل همچنان به آن بی‌اعتنایی می‌کنند.

سکوت خامنه‌ای، با توجه به سوابق عناد و کین‌توزی او با معترضان و منتقدان حکومت، زیاد عجیب نیست و بی‌اعتنایی مشاور ارشد و پدر عروسش هم می‌توانست از این منظر قابل فهم باشد، اما برخی مسندهایی که حدادعادل بر آنها تکیه زده موضوع را متفاوت می‌کند.

در فهرست  طویل مشغله‌های مشاور ارشد خامنه‌ای، هم ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی به چشم می‌خورد هم عضویت در هیئت امنای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

از حدادعادل، نه به عنوان شخص، که در نظر برخی منتقدان از "نمادهای بی‌شخصیتی سیاسی و فرهنگی" به شمار می‌رود، دستکم به عنوان رئیس فرهنگستان انتظار می‌رفت به خاطر مرگ کسی که بیش از پنج دهه یکی از شاخص‌ترن مروجان زبان و ادب فارسی بوده و در اعتلای فرهنگ ایرانی جایگاهی بلند دارد سکوت نمی‌کرد.

سکوت مدعی تقوا و تدبیر

از او که سال ۹۲ با شعار "تقوا و تدبیر" در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد و ریاست بنیاد سعدی را بر عهده دارد انتظار می‌رفت به همان شعار پایبند بماند و در مرگ کسی که در بردن غزل‌های سعدی به میان مردم نقشی کم‌نظیر داشته سکوت نکند.

حدادعادل اردیبهشت ۸۸ در روز بزرگداشت سعدی با توصیف او به عنوان "دماوند ادب فارسی"  از صدا و سیمای جمهوری اسلامی گلایه کرد که چرا در معرفی آثارش و ارج گذاشتن به میراثش کوتاهی می‌کند.

رئیس وقت کمیسیون فرهنگی مجلس از آن زمان تا کنون هرگز به روی خود نیاورده که همین صدا و سیما پخش صدای شجریان، از جمله آوازها و تصنیف‌هایی که با شعرهای سعدی خوانده را ممنوع کرده است.

غلامعلی حدادعادل در کنار علی خامنه‌ای

عناد خامنه‌ای و نزدیکانش با شجریان سابقه‌ای طولانی دارد و پس از اعلام نتایج مناقشه برانگیز انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ عیان‌تر و شدیدتر از قبل شد؛ آنجا که محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری مورد حمایت و محبوب خامنه‌ای معترضان را خس و خاشاک خواند و شجریان بی‌پروا گفت صدای همین خس و خاشاک است.

اودری آزولای، مدیرکل یونسکو و وزیر پیشین فرهنگ فرانسه در واکنش به مرگ شجریان در یک پیام توئیتری او را مردی خواند که "به پاس خلاقیت بی‌نظیر و تعهد سستی ناپذیرش به آزادی هنر" نشان‌های افتخار پیکاسو و موتسارت این نهاد فرهنگی سازمان ملل به او اهدا شده است.

بی‌اعتنایی نهادی که خود را "فرهنگستان زبان و ادب فارسی" می‌خواند نسبت به درگذشت شجریان با واکنش‌های انتقادی زیادی در دنیای مجازی و رسانه‌های فارسی‌زبان داخل و خارج روبرو شده است.

"افزایش ارج شجریان با سکوت امثال حدادعادل"

سایت عصر ایران ۲۰ مهر در مقاله‌ای با اشاره به سهم شجریان در مانوس کردن ایرانیان با شعر شاعران کلاسیک ایران نوشت: «سکوت فرهنگستان زبان و ادب پارسی و به تعبیر درست‌تر بی‌اعتنایی رئیس آن در قبال رخدادی چنین خسارت‌بار از اجر و ارج محمد رضا شجریان نمی‌کاهد اگر نیفزاید!»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی هم با اشاره به نزدیکی حدادعادل به اقتدارگرایان حاکم بر ایران و جانبداری شجریان از منتقدان حکومت نوشته‌اند که سکوت مشاور ارشد خامنه‌ای بزرگترین خدمت به زبان و ادب فارسی و جایگاه شجریان است.

در این میان عده‌ای نیز به اعضای فرهنگستان انتقاد کرده‌اند که چرا راه خود را از ملاحظات و مواضع سیاسی رئیس این مجموعه جدا نکرده‌اند و به صورت فردی یا جمعی به مرگ شجریان واکنش نشان نداده‌اند؛ تا کنون برخی از اعضای فرهنگستان مانند حسین معصومی همدانی این کار را کرده‌اند.

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  محمدرضا شجریان، یکم مهر ۱۳۱۹ در مشهد و در خانواده‌ای مذهبی متولد شد.

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  خواندن را از کودکی آغاز کرد و با توجه به استعداد و صدای خوبش، تحت تعلیم پدر، که خود قاری قرآن بود، صدایش پرورش یافت.

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  به دلیل مخالفت پدرش که قاری قرآن بود، ابتدا با نام سیاوش بیدکانی در رادیو می‌خواند. از سال ۱۳۵۰ به بعد و با حضور در تلویزیون نام اصلی او بر زبان‌ها افتاد. (عکس از چپ به راست: علی رضا، سیامک و مهدی شجریان (پدر). نسرین، افسر شاهوردیانی (مادر) با امیر روی زانو، محمد رضا و احمد علی شجریان.)

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  محمد رضا شجریان پیش از آنکه به عنوان خواننده موسیقی سنتی شهرت یابد پس از دیپلم دانشسرای عالی معلم شد و به استخدام آموزش و پرورش درآمد.

  " نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر محمدرضا شجریان، یکم مهر ۱۳۱۹ در مشهد و در خانواده‌ای مذهبی متولد شد"در همین دوران با ساز سنتور آشنا شد. او خوشنویسی را نزد ابراهیم بوذری و حسن میرخانی آموخت و درجه ممتاز بدست آورد.

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  شجریان گرچه مستقیما درگیر سیاست نبود، اما در برابر سیاست‌‌های فرهنگی جمهوری اسلامی سکوت نکرد. او تا سال ۱۳۷۲ از حضور در رادیو و تلویزیون پرهیز می‌کرد و سه سال بعد در نامه‌ای به علی لاریجانی، رئیس وقت صدا و سیما، به پخش "کارهای مبتذل و فاقد ارزش"، "سانسور آثار هنری" و پایمال کردن حقوق مادی و معنوی هنرمند، اعتراض کرد. (عکس از دیدار با استاد بنان)

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  شجریان چهره‌ای سیاسی نبود و خودش هم در این زمینه ادعایی نکرده است. همکاری و دوستی او با هنرمندانی که دلبستگی‌ها و گرایش‌های سیاسی داشتند، چنین تصویری از او می‌ساخت؛ کسانی چون هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده یا پرویز مشکاتیان.

  استعفای دسته‌جمعی آنها در سال ۱۳۵۷ از رادیو در واکنش به کشتار ۱۷ شهریور در میدان ژاله تهران هم، به این برداشت کمک کرد.

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  محمد رضا شجریان در سال ۸۸ نیز در همراهی با معترضان به نتایج انتخابات، در نامه‌ای به محمد ضرغامی، رئیس وقت صدا و سیمای جمهوری اسلامی، خواستار جلوگیری از پخش سرودهایش شد و تاکید کرد: «... به ویژه سرود ایران ای سرای امید متعلق به سال‌های ۵۷ و ۵۸ است و هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد.»

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  او در مصاحبه‌ای مفصل با بی‌بی‌سی در مورد شرایط سال ۸۸ گفته بود: «در شرایطی که مردم در بهت و حیرت هستند و به گفته آقای احمدی‌نژاد، خس و خاشاک به حرکت درآمده‌اند، صدای من در صدا و سیما جایی ندارد. صدای من صدای خس و خاشاک است.»

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  شجریان زمانی در مصاحبه‌‌ای با "صدای آمریکا" درباره رفتار "جمهوری اسلامی" و "روحانیت" با هنر و موسیقی ایران گفته بود: «اینها هرگز با هنر کنار نمیان، هرگز و هرگز، همچنانکه ۱۴۰۰ سال با هنر ما کنار نیومدن و نخواهند آمد. چون هر چیزی که حواس مردم رو از روحانیت به طرف دیگه بکشه اینها باهاش مخالفند».

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  سال‌ها پیش شجریان در همایش بین‌المللی حافظ گفته بود: «من در کشوری زندگی می‌کنم که چند سال است حق خواندن برای مردم خودم را ندارم.» بهروز وثوقی هنرمند دیگری که در کشور خودش اجازه ایفای نقش در سینما را ندارد در عکس‌العمل به درگذشت شجریان نوشت:«روحت شاد رفیقم». گلشفیته فراهانی نیز در شبکه‌های اجتماعی درگذشت شجریان را تسلیت گفت.

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  گوگوش، خواننده معروف پاپ نیز با انتشار تصویری از محمدرضا شجریان در اینستاگرامش نوشت: «مرغ سحر ناله سر کرد، داغ مرا تازه‌تر کرد.»

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  وقتی خبر درگذشت محمدرضا شجریان در شهر پیچید، هزاران نفر در مقابل بیمارستان جم تهران حضور یافتند.

  " نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر خواندن را از کودکی آغاز کرد و با توجه به استعداد و صدای خوبش، تحت تعلیم پدر، که خود قاری قرآن بود، صدایش پرورش یافت"صداوسیمای جمهوری اسلامی که سال‌ها بود شجریان را بایکوت کرده بود، خبر درگذشت شجریان را با نشان‌دادن تصویری بزرگ از ایشان منتشر کرد. این رفتار صداوسیما بلافاصله با واکنش دوستداران شجریان در مقابل بیمارستان جم با شعارهای "ننگ ما، ننگ ما، صداوسیمای ما" و "مرگ بر دیکتاتور" مواجه شد.

• نگاهی به زندگی شجریان در چند تصویر

  پیکر خسرو آواز ایران روز جمعه ۱۸ مهر (۹ اکتبر) به توس منتقل شد تا در کنار آرمگاه فردوسی بخاک سپرده شود. شجریان زمانی گفته بود:«همانطور که فردوسی زبان فارسی را نجات داد، من هم می‌خواهم موسیقی ایرانی را نجات بدهم».