اینجا جزئیات مهم است؛ توسعه در مقیاس‌نانو که منجر به رهایی کشتی‌های ایرانی از پرداخت جرایم شد

در حالی که قوانین بین‌المللی و الزام کشتی‌ها و نفتکش‌ها برای استفاده از سوخت کم گوگرد در حد نیم درصد برای تردد در آب‌های بین‌المللی اعمال می‌شود، سوختی که هم‌اکنون برای کشتی‌های ایرانی عرضه می‌شود با گوگرد ۳.۵ درصد است که این امر موجب شد ارز زیادی از کشور برای خرید سوخت استاندارد از کشور خارج شود، ولی یکی از شرکت‌های فناور با توسعه در مقیاس نانو موفق شد تا شناورهای ایران را از پرداخت جریمه‌های سنگین بابت مصرف سوخت با گوگرد بالا نجات دهد.

به گزارش ایسنا، یکی از مهمترین کنوانسیون بین المللی در بخش پیشگیری از آلودگی دریا، کنوانسیون جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی‌ها با نام مارپل (MARPOL) است که در سال ۱۹۷۳ با برگزاری کنفرانس بین المللی آلودگی دریا توسط سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) به تصویب رسید و متعاقباً توسط پروتکل ۱۹۷۸ اصلاح شد. این مقررات دربرگیرنده منابع گوناگون آلودگی ناشی از کشتی‌ها بوده و حذف آلودگی عمدی محیط زیست دریا به وسیله نفت و سایر مواد مضر و کاهش تخلیه چنین موادی به صورت عمدی و یا غیرعمدی، از طریق اعمال قوانین و مقررات بر کشتی‌ها و بنادر هدف اصلی آن به شمار می‌رود.

دولت جمهوری اسلامی ایران به سه ضمیمه ۱، ۲ و ۵ آن در سال ۱۳۸۱ و ضمایم ۳،۴ و ۶ در سال ۱۳۸۸ ملحق شد و بر اساس ضمائم کنوانسیون مارپل، بنادر باید به تسهیلاتی در جهت دریافت مواد زائد از کشتی‌ها مجهز شوند و مواد زائد مربوط به مواد نفتی و ضایعات نفتی، روغن سوخته و اسلاج، آب خن و زباله را از شناورها دریافت کنند.

براساس ضمیمه ۶ کنوانسیون مارپل، کلیه کشتی‌ها از سال ۲۰۲۰ میلادی که قصد تردد از آب‌های بین‌المللی را دارند، باید از سوخت کشتی با میزان نیم درصد گوگرد استفاده کنند. بر این اساس ایران که عضویت در این کنوانسیون را پذیرفته‌، موظف است از سوخت کم سولفور یا کم گوگرد استفاده کند و این در حالی است که میزان گوگرد موجود در سوخت کشتی‌ها ۳.۵ درصد است و برای تامین آن‌ باید از خارج وارد کند.

پالایشگاه شازند اراک دومین گزینه کشور برای دستیابی به این سوخت پاک برای کشتی‌ها است که این پالایشگاه به تنهایی جوابگوی نیازهای بخش کشتیرانی و نفتکش‌های کشور نیست و در صورتی که کشتی‌های جمهوری اسلامی ایران قادر به تامین این سوخت نشوند و وارد آب‌های بین‌المللی شود،  مشمول جریمه‌های سنگینی خواهند شد. استفاده از فیلترهای گران قیمت در اگزاست فن کشتی‌ها از دیگر راهکارها برای این امر است.

اما اکنون اجباری شدن تردد کشتی‌ها با سوخت کم گوگرد از سال ۲۰۲۰، کشور را به سمت وارد کردن سوخت کشتی‌ها از کشور امارات سوق داده است، ولی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان به فناوری تولید سوخت کم گوگرد دست یافته است.

این شرکت برای این منظور با راه‌اندازی مینی پالایشگاه (Mini Refinery) اقدام به تولید سوخت Low Sulfur کرده است.

به گفته آنها این سوخت علاوه بر کشتی‌ها و نفتکش‌ها برای نیروگاه‌ها که دارای آلایندگی‌های زیادی هستند، قابل استفاده است؛ ولی از آنجایی که الزام قانونی برای نیروگاه‌ها برای استفاده از سوخت کم گوگرد موجود نیست، این صنعت سوخت با گوگرد ۳.۵ درصد را به مصرف می‌رساند.

حالا به دلیل وجود الزامات قانونی جهانی، قرارداد ۳۰۰ هزار میلیاردی برای فروش ۱۰ هزار بشکه سوخت کم گوگرد میان بخش عرضه کننده و تقاضاکننده منعقد شده است.

مینی پالایشگاهی که به داد صنعت کشتیرانی کشور رسید

سید محمدامین علوی، مدیر توسعه کسب و کار نفت، گاز و پتروشیمی ستاد توسعه فناوری نانو در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به حمایت این ستاد از طراحی و پیاده‌سازی "مینی پالایشگاه تولید سوخت کم گوگرد، تاکید کرد: قرار است با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت نفت، سوخت مورد نیاز حوزه کشتیرانی تامین شود.

وی با بیان اینکه این برای اولین بار است که در این سطح یک مینی پالایشگاه برای تامین سوخت کشتی‌ها در کشور راه‌اندازی شده است، اظهار کرد: دانش تولید این سوخت از سال‌ گذشته به تایید ستاد توسعه فناوری نانو رسیده است و تاکنون توانستیم مجوز خوراک این پالایشگاه را از شرکت پالایش و پخش دریافت کنیم.

علوی با اشاره به جزئیات این پالایشگاه، توضیح داد: این پالایشگاه دارای ورودی و خروجی است که خروجی آن می‌تواند برش‌های مختلفی باشد که از شرکت پالایش و پخش مجوز آن را دریافت کردیم، علاوه بر آن نیاز به استانداردسازی به منظور تعیین نوع سوخت خروجی است که بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، محصول خروجی این خط تولید قرار است سوخت کشتی‌ها باشد.

مدیر توسعه کسب و کار نفت، گاز و پتروشیمی ستاد نانو اضافه کرد: طبق استاندارد سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO ۲۰۲۰) باید سوخت کشتی‌هایی که در آب‌های بین‌المللی تردد می‌کنند، حاوی گوگرد کمتر از نیم درصد باشد و این در حالی است که سوختی که به کشتیرانی ما تحویل داده شده است، سوختی با میزان گوگرد ۳.۵ درصد است.

وی با بیان اینکه تردد کشتی‌ها با سوخت دارای گوگرد بیشتر از نیم درصد مشمول جریمه  سنگینی می‌شود، اظهار کرد: در حال حاضر بخشی از سوخت مورد نیاز کشتی‌ها از خارج و بخش دیگر آن از پالایشگاه شازند تامین می‌شود، ولی اگر کشتیرانی ما به فعالیت روتین خود بازگردد، پالایشگاه شازند اراک نمی‌تواند همه نیاز این صنعت برای کشتی‌ها و نفتکش‌ها را برآورده کند.

علوی ادامه داد: با توجه به دانشی که از سوی شرکت‌ها در کشور ایجاد شده است، توانستیم یک مینی پالایشگاه با ظرفیت ۲۵۰۰ بشکه در روز را در کشور راه اندازی کنیم و امکان راه اندازی‌ این واحد در مناطق مورد نیاز فراهم است تا سوخت Low Sulfur را به تولید رساند.

وی با بیان اینکه این سوخت با گوگرد نیم درصد تولید شده در این شرکت در حال حاضر برای کشتی‌ها تجاری‌سازی شده است، یادآور شد: علاوه بر آن در صورتی که نیروگاه‌های کشور بخواهند برای کاهش آلودگی خود اقدام کنند، می‌توانند از این سوخت بهره مند شوند.

عدم تمایل وزارت نیرو بر مصرف سوخت پاک به دلیل نبود الزام‌های قانونی

مدیر توسعه کسب و کار نفت، گاز و پتروشیمی ستاد توسعه فناوری نانو، اضافه کرد: سوخت کشتی‌ها و نفتکش‌ها به قیمت جهانی محاسبه می‌شود، زمانی که فناوری ماده اولیه آن تولید می‌شود، به محصولی می‌رسیم که قرار است قیمت آن نیز جهانی محاسبه شود، ولی سوخت در صنعت برق و نیروگاه‌ها، به قیمت مازوت داخلی محاسبه می‌شود و در این شرایط زمانی که فناوری آن هم به تولید برسد، ارزش آن تنها در زمینه کاهش آلودگی است و از نظر اقتصادی برای نیروگاه‌ها توجیه ندارد، مگر آنکه نهادی مانند وزارت نفت، این هزینه را تقبل کند که تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است.

وی تاکید کرد: اگر همه چهار مینی پالایشگاهی که از سوی شرکت تولیدکننده فناوری سوخت نیم درصد گوگرد در کشور راه اندازی شود، ظرفیت آن به ۱۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید.  

این مقام مسؤول با بیان اینکه این شرکت تاکنون حدود ۱۵ مینی پالایشگاه در کشور راه اندازی کرده است، یادآور شد: دو مورد از این پالایشگاه‌ها در تفت استان یزد و قم مستقر هستند.

علوی خاطرنشان کرد: این ۱۵ پالایشگاه‌ برای مقاصد مختلفی چون تصفیه روغن، تولید تینر فوری ایجاد شدند، ولی چهار مورد از این تعداد برای تولید سوخت Low Sulfur اختصاص داده شده و آماده بهره برداری است.

به گفته وی، اگر کشتی‌ها و نفتکش‌ها بخواهند طبق شرایط غیر تحریمی در آب‌های بین‌المللی تردد کنند، پالایشگاه شازند امکان تامین سوخت مورد نیاز آنها را ندارد، ولی این مینی پالایشگاه‌ها را می‌توان در هر منطقه‌ای که نیاز است، احداث کرد.

نانویی که گره‌گشای چالش صنعتی شد

یکی از مشکلات فرآورده‌های نفتی به ویژه فرآورده‌های سنگین نفتی مانند مازوت و نفت کوره، درصد بالای گوگرد است که موجب آلایندگی زیاد در هنگام سوختن این فرآورده‌ها می‌شود. به همین خاطر استفاده از روش‌های گوگردزدایی به منظور کاهش میزان گوگرد در این فرآورده‌ها و کاهش آلایندگی‌های زیست محیطی یکی از ضروریات فرآیند تولید فرآورده‌های نفتی به شمار می‌رود.

در حال حاضر کاتالیست‌های مختلفی در سطح جهانی برای استفاده در فرآیندهای گوگردزدایی از فرآورده‌های سبک مانند گازوئیل و میعانات گازی در دسترس هستند، اما استفاده از آنها برای فرآورده‌های سنگین به دلیل ساختار هیدروکربنی بزرگی که دارند، کارآمد نیست؛ چرا که در این حالت ابتدا باید زنجیره‌های هیدروکربنی فرآورده‌های سنگین به زنجیره‌های سبک‌تر شکسته شود و سپس به طور همزمان فرآیند گوگردزدایی نیز روی آن اعمال شود.

در این راستا یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان برای رفع این چالش موفق به تولید نوعی کاتالیست بومی چند جزئی شد که می‌تواند زنجیره هیدروکربنی محصولات سنگین مانند قیر را به فرآورده‌های سبک‌تر شکسته و با حذف گوگرد از آن، محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر مانند بنزین و گازوئیل با میزان آلایندگی به مراتب کمتر تولید کند.

این کاتالیست بر خلاف نمونه‌های مشابه فرآیند گوگردزدایی و تبدیل فرآورده‌های سنگین به سبک را در یک مرحله انجام می‌دهد. همچنین استفاده از ترکیب نانو ذره مس در این محصول موجب افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی کارایی این کاتالیست شده است.

کاهش میزان گوگرد موجود در مازوت، کارایی ۹۰ تا ۹۵ درصدی در شکستن و گوگردزدایی همزمان، استفاده از مواد اولیه ارزان قیمت و در دسترس و قیمت پایین‌تر از مشابه خارجی از یک بیستم تا یک سی‌ام از مزایای این کاتالیست است.

مدیر توسعه کسب و کار نفت، گاز و پتروشیمی ستاد توسعه فناوری نانو با تاکید بر اینکه این شرکت برای تولید این سوخت کم گوگرد از یک کاتالیست جاذب استفاده کرده است که از آن برای انجام عملیات شیرین سازی و شکست در فرآیند استفاده می‌شود، خاطر نشان کرد: دانش فنی این کاتالیست توسط این شرکت به تولید رسیده است.

وی کاتالیست‌ها را ماده‌ای برای تسریع عملیات دانست و یادآور شد: ولی کاتالیست تولید شده در این شرکت همزمان که فرایند کراکینگ را تسریع می‌کند، قادر به جذب گوگرد نیز هست و این امر به این معنا است که این نانو کاتالیست فرآیند شیرین‌سازی را انجام می‌دهد.

علوی ابراز امیدواری کرد که تا پایان سال جاری استانداردسازی این فرایند انجام شود تا از این طریق بخشی از سوخت نفتکش‌ها تامین شود.

انتهای پیام