۱۳ نکته درباره گونه‌های غیربومی مهاجم

گونه مهاجم نفت‌بو

گونه گیاهی مهاجم به گونه‌ای گفته می‌شود که از گذشته در یک منطقه حضور نداشته است و با دخل و تصرف انسان به منطقه‌ای معرفی و به دنبال آن سبب بر هم خوردن نظم طبیعی زیستگاه و ایجاد خسارت‌های اقتصادی و محیط زیستی می‌شوند.

به گزارش ایسنا، گونه‌های گیاهی مهاجم نه تنها سبب حذف گونه‌های بومی یک زیستگاه می‌شوند بلکه می‌توانند یکی از عوامل به وجود آمدن گرد و غبار باشند. بدین جهت برای مقابله با آن‌ها «کارگروه ملی گونه‌های مهاجم» در سازمان حفاظت محیط زیست پایه‌ریزی شده است. به جهت اهمیت این گونه‌ها به ۱۳ نکته ازصحبت‌های ریحانه پرهیزگار - رئیس گروه اکولوژی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست - اشاره می‌کنیم:

*در فهرست گونه‌های گیاهی و جانوری غیربومی مهاجم در تالاب‌ها، گونه‌های مهاجم دومین عامل تهدیدکننده تنوع زیستی بعد از تخریب زیستگاه محسوب می‌شوند.

*در دنیا معرفی گونه‌های مهاجم، حدود ۴۰ درصد از گونه‌های در معرض تهدید را با خطر انقراض مواجه کرده است.

بیشتر بخوانید: مواجهه ۴۰ درصد از گونه‌های دنیا با «خطر انقراض»

*از تبعات حضور گونه‌های مهاجم می‌توان به معرفی گونه‌ها به زیستگاه‌هایی که به‌طور طبیعی به آن تعلق ندارند اشاره کرد که به دلایل متعددی که ممکن است تصادفی یا آگاهانه و با اهداف مشخصی باشد، می‌تواند پیامدهای منفی بر ساختار زیستگاه، ترکیب جامعه و تغییرات ژنتیکی داشته باشد.

*گستره تاثیرات اکولوژیک گونه‌های غیر بومی مهاجم بسیار وسیع است. تأثیرات اکولوژیک، شامل تغییرات در میزان بیان ژن و هیبریداسیون تا تغییر کامل شبکه‌های غذایی می‌شود.

"به گزارش ایسنا، گونه‌های گیاهی مهاجم نه تنها سبب حذف گونه‌های بومی یک زیستگاه می‌شوند بلکه می‌توانند یکی از عوامل به وجود آمدن گرد و غبار باشند"

* تاثیرات اکولوژیک گونه‌های غیربومی در پنج سطح از سازماندهی زیستی شامل ژنتیک، فرد، جمعیت، جامعه و اکوسیستم بروز می‌کند.

*گونه‌های غیر بومی همچنین می‌توانند از طریق تغییر در فاکتورهای محیطی، وضعیت اقتصادی و زمینه‌های اجتماعی بر انسان تاثیر بگذارند و اجزای اصلی زندگی وی را تحت تاثیر قرار دهند.

*جریان جهانی کنترل گونه‌های غیر بومی به مرور زمان و طی فرایندهای مختلف به منظور پاسخگویی به نیازهای مختلف به‌وجود آمده است. تعامل با گونه‌های غیر بومی در قوانین بین المللی نه همه جانبه و نه قاطعانه است.

* برخی قوانین و اسناد بین‌المللی توافق‌های چندجانبه محیط زیستی هستند که در متن آن‌ها گونه‌های غیر بومی به عنوان تهدیدی برای گونه‌های بومی و اکوسیستم‌ها آورده شده است. سایر توافق‌ها اغلب از گونه‌های غیربومی به عنوان آفت و ناقل بیماری به انسان، گیاهان و جانوران یاد می‌کنند.

* به دلیل کمبود توافق‌های بین‌المللی در این زمینه، معمولا دستورالعمل و راهنمای کارآمدی برای مواجهه با گونه‌های غیربومی وجود ندارد. هر کشور با توجه به سیاست‌های خود، مجموعه قوانینی را برای مقابله و مبارزه با گونه‌های غیر بومی و مهاجم تدوین کرده است.

با این حال قوانین موجود خلاء های بسیاری برای مبارزه با گونه‌های غیربومی دارند و کشور ما نیز از این امر مستثنی نیست.

*با توجه به نبود قوانین شفاف و مشخص در این خصوص و بعضاً عدم هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف، سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی کشور، نسبت به تعریف ماده قانونی مرتبط با موضوع گونه‌های غیر بومی مهاجم در سال ۹۶ اقدام کرد.

*بر اساس ماده ۳ قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور مصوب اردیبهشت‌ماه سال ۹۶ وارد کردن گونه‌های گیاهی و جانوری غیربومی مضر به تالاب‌ها ممنوع است و فهرست این گونه‌ها باید توسط سازمان تعیین و به‌طور رسمی منتشر شود.

* در آیین‌نامه قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها، موسوم به آیین‌نامه اجرایی جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها، نحوه محاسبه خسارات وارده به تالاب از طریق گونه‌های مهاجم مشخص شده است.

*سازمان حفاظت محیط زیست بر اساس تکلیف مندرج در ماده ۳ قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌ها، فهرست گونه‌های گیاهی و جانوری غیربومی مضر برای تالاب‌ها را با همکاری مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و دفاتر تخصصی ذی‌ربط به‌روزرسانی و۱۱ آبان ماه سال گذشته در روزنامه رسمی به شماره ۲۲۶۰۹ منتشر کرد.

انتهای پیام