چرا بشار اسد رسانه‌های هوادار حکومت را محدود می‌کند؟

بی بی سی فارسی

بی بی سی فارسی - ۱۸ فروردین ۱۴۰۰

بخش مانیتورینگ
بی‌بی‌سی

۳۷ دقیقه پیش

منبع تصویر،

FACEBOOK/DAMASCUS NOW

توضیح تصویر،

دمشق الان یکی از پرطرفدارترین شبکه‌های خبری محلی طرفدار حکومت در سوریه است

قیام مردمی سوریه در ۲۰۱۱ به شکل‌گیری رسانه‌‌های مستقل زیر نظر گروه‌های ضد حکومت منجر شد و در عین حال در فضای رسانه‌ای مناطق تحت کنترل دولت بشار اسد هم جنب و جوشی تازه ایجاد کرد.

در کنار رسانه‌‌های دولتی، انبوهی از شبکه‌های خبری محلی وفادار به حکومت در فیس‌بوک شکل گرفتند که به مجرایی بسیار مهم برای انتشار اطلاعات رسمی و روایات دولتی و همین‌طور منبعی خبری در مناطق تحت کنترل حکومت تبدیل شده‌اند‌.

با این که دولت تا حدی دست این رسانه‌ها را برای انتقاد از فساد و بی‌کفایتی مسئولان باز گذشته اما در عین حال برای مهار برخی از آن‌ها دست به اقداماتی زده است.

چرا شکاف در خانواده بشار اسد، اقتصاد سوریه را تهدید می‌کند؟
جنگ سوریه؛ ده‌ها هزار نفر از بازداشت‌شدگان همچنان مفقودند
۱۰ سالگی جنگ سوریه؛ مهاجران سوری‌ در ترکیه ریشه دوانده‌اند

عده‌ای از روزنامه‌نگاران وفادار حکومت که به دنبال شرایط وخیم اقتصادی و نارضایتی صدای انتقاد خود را بالا بردند به دلیل عبور از خطوط قرمز‌های تعیین شده، دستگیر شدند.

در رسانه‌های دولتی سوریه، انتقاد از فساد ، شرایط زندگی و برخی سیاستمداران امری نسبتا رایج به حساب می‌آید هر چند به دقت توسط حکومت کنترل می‌شود.

"با این که دولت تا حدی دست این رسانه‌ها را برای انتقاد از فساد و بی‌کفایتی مسئولان باز گذشته اما در عین حال برای مهار برخی از آن‌ها دست به اقداماتی زده است"اما در این رسانه‌ها هرگز اثری از انتقاد نسبت به رییس‌جمهور و نیروی نظامی به چشم نمی‌خورد و این خط مشی‌ایست که بیشتر شبکه‌های اجتماعی طرفدار حکومت باید دنبال می‌کنند.

مبارزه با روایات مخالف

دولت سوریه در سال اول قیام‌های مردمی ممنوعیت استفاده از فیس‌بوک و یوتیوب را رفع کرد تا با ایجاد یک ضد‌ روایت، فعالیت‌های مخالفان دولت را از اعتبار بیندازد.

نور دلاتی،‌ روزنامه‌نگار سوری به وب‌سایت "العربی‌ الجدید" که از مخالفان دولت است گفت دولت بشار اسد از روش‌های مورد استفاده مخالفان برای جا انداختن حضور خود در شبکه‌های اجتماعی کپی‌برداری کرد و موفق شد مخاطبان وسیع‌تری هم جذب کند.

این اتفاق به شکل‌گیری شبکه‌های خبری محلی در شهرهای کوچک و بزرگ و حتی در روستاهای کوچک منجر شد. صفحات خبری تحت کنترل دولت که به منظور انتشار نسخه دلخواه آن‌ها از رویدادها به راه افتادند.

اما این صفحات این امکان را داشتند که بدون دریافت مجوز‌های اجباری فعالیت کنند و در نتیجه تا حدی از نظارت‌های دولت دور بمانند.

آنتون عیسی، محقق سوریه‌ای در مطالعه‌ای به نام "چشم‌انداز رسانه‌ای جدید در سوریه" که دسامبر ۲۰۱۶ توسط موسسه خاورمیانه منتشر شد به ۴۷ مورد از اصلی‌ترین شبکه‌های محلی وفادار به دولت اشاره کرد.

یکی از این صفحات پرطرفدار "دمشق الان" است که بیش از ۳ میلیون نفر آن را در فیس بوک دنبال‌ می‌کنند. همین‌طور "فساد فی زمان الصلاح" ( فساد در دوره اصلاح)‌ و "لاذقیه الان" که اولی یک میلیون و دومی ۸۰۰ هزار نفر دنبال‌ کننده دارد.

این رسانه‌ها چه چیز را پوشش می‌دهند؟

این صفحات ضمن تایید روایت‌های رسمی، تصویری از شرایط زندگی در مناطق تحت کنترل دولت هم ارائه می‌دهند.

"در رسانه‌های دولتی سوریه، انتقاد از فساد ، شرایط زندگی و برخی سیاستمداران امری نسبتا رایج به حساب می‌آید هر چند به دقت توسط حکومت کنترل می‌شود"

منبع تصویر،

FACEBOOK/NADA MASHRAQI'S LNN

توضیح تصویر،

صفحات محلی فیس‌بوک در گزارش‌های روزانه خود روایت‌های رسمی را تایید می‌کنند

به گفته عیسی این صفحات علاوه بر گزارش رویدادهای نظامی و محلی که رسانه‌های دولتی به آن‌ها نمی‌پردازند، " نمایشگر 'قالب ذهنی' جوامع حامی دولت هم هستند و در نتیجه می‌توانند به عنوان شاخص میزان حمایت از حکومت در نظر گرفته شوند."

این رسانه‌های خبری به طور معمول در کنار بازتاب اخبار ملی و محلی، فضایی برای انتقادها و شکایت‌ها هم فراهم می‌کنند.

روز ۲۸ مارس صفحه " ریف دمشق الان" (حومه دمشق اکنون) در پست خود به این نکته اشاره کرده که شکایات مختلفی در رابطه با قطعی برق طولانی در پایتخت و مناطق اطراف آن دریافت کرده است.

یک روز بعد از آن صفحه " فساد فی زمان الاصلاح" از جریمه‌های سنگین برای نزدن ماسک در وسایل نقلیه عمومی شهر طرطوس خبر داد.

پست یک جمله‌ای که در صفحه "لاذقیه الان" منتشر شد هم تصویری از سختی‌هایی که مردم با آن روبرو هستند از جمله کمبود سوخت و وضعیت وخیم کرونا در مدارس و بیمارستان‌ها ارائه داد.

با وخیم‌تر شدن اوضاع اقتصادی سوریه تحت تحریم‌های سختگیرانه، دولت کمبودها را پذیرفته اما تقصیر را به گردن آمریکا و متحدانش انداخته است. از سوی دیگر این‌طور که پیداست آمار رسمی کرونا در این کشور به میزان قابل ملاحظه‌ای از آمار واقعی آن پایین‌تر است.

افزایش انتقاد‌ها

ناظران از چند سال پیش متوجه تغییر اندک در لحن برخی از این شبکه‌های خبری و افزایش انتقادات آن‌ها نسبت به مقام‌های محلی عالی‌رتبه‌تر شده بودند.

به گفته عیسی یکی از نمونه‌های این مورد به ۲۰۱۵ باز‌ می‌گردد؛ وقتی رسانه خبری "دمشق" در رابطه با توانایی‌های ارتش به دنبال از دست دادن برخی از قلمروهای خود ابراز نگرانی کرد.

به گفته او در آوریل ۲۰۱۶ سایت"بلدنا نیوز" هم با وجود حمایت گسترده از انتخابات پارلمانی در آن ماه، از خطرات امنیتی که رای‌دهندگان با آن روبرو بودند، همین‌طور برخی نارضایتی‌ها مردمی نسبت به نامزدها انتقاد کرد.

اما برخی از صفحات به شدت وفادار به دولت از جمله "شبکه خبری لاذقیه" به مدیریت ندا مشرقی و "فساد فی زمان الاصلاح" آشکارا اعلام کردند که با وجود تعهد به مبارزه با فساد، از "خطوط قرمز" خود عبور نخواهند کرد؛ خطوط قرمزی که در واقع همان رییس‌جمهوری و نیروی نظامی کشور هستند.

بازداشت‌های اخیر

وبسایت خبری "عنب بلدی" روز ۲۳ مارس گزارشی در رابطه با بازداشت‌های متعدد در ماه‌های اخیر منتشر کرد.

کنان وقاف، روزنامه نگار روز ۷ مارس دستگیر شد، بعد از این که در صفحه فیس‌بوک خود ادعا کرد پسر استاندار حسکه یک سرباز را ربوده است.

اواخر ژانویه هلا الجرف،‌ مجری تلویزیون هم یک روز پس از این که در فیس بوک خود نوشت "شعار شما برای روزهای آینده باید ماندن در خانه و حفظ سکوت مطلق باشد"، دستگیر شد.

"اما در این رسانه‌ها هرگز اثری از انتقاد نسبت به رییس‌جمهور و نیروی نظامی به چشم نمی‌خورد و این خط مشی‌ایست که بیشتر شبکه‌های اجتماعی طرفدار حکومت باید دنبال می‌کنند"

یونس سلیمان، خبرنگار ساکن طرطوس که با صفحه "مواطنون مع وقف التنفیذ" (شهروندان به حالت تعلیق در آمدند) همکاری می‌کند در ژانویه بازداشت شد. وبسایت مخالف حکومت المدن نوشته او به دنبال انتشار پستی که بثینه شعبان، مشاور کلیدی بشار اسد را به فساد متهم می‌کرد، دستگیر شده است.

در ماه فوریه، سازمان ناظر حقوق بشر سوریه زمان وقوع موج اخیر دستگیری‌ها را با هشدار وزارت کشور مبنی بر اجتناب از "سایت‌های مشکوک" مرتبط دانست، بیانیه‌ای که چند ساعت پیش از دستگیری الجرف منتشر شد.

در حالی که دولت سوریه در ۲۰۱۲ قانون جرایم اینترنتی را به تصویب رساند، سازمان ناظر بر حقوق بشر این کشور گزارش داده که تا سال ۲۰۱۹، فعالان سیاسی با استناد به قانون ضد تروریسم دستگیر می‌شدند و پرونده‌هایشان در دادگاه ضد تروریسم مورد بررسی قرار می‌گرفت. به گزارش این سازمان در ۲۰۱۹ وقتی رژیم موفق شد بسیاری از مناطق تحت کنترل شورشیان را باز‌پس بگیرد ، قانون ضد جرایم سایبری را به تصویب رساند تا به طور خاص "نقش صفحات وفادار به خود را محدود کند".

به گفته این سازمان دلیل این امر محبوبیت روزافزون این صفحات در میان طرفداران حکومت به دلیل انتقاد به عملکرد دولت و افشای فساد در میان مسئولان بود.

با افزایش نفوذ ارتش سوریه در مناطق بیشتری از خاک این کشور، رسانه‌ها از بازداشت تعدادی از روزنامه‌نگاران هواداران حکومت که با صفحات خبری حامی دولت در ارتباط بودند، خبر دادند. برخی از این روزنامه‌نگاران آزاد شده‌اند اما عده‌ای تحت پیگرد قانونی یا در معرض محاکمه هستند.

به گزارش وب‌سایت عنب بلدی، در اکتبر ۲۰۱۷ ندا مشرقی، مدیر شبکه خبری لاذقیه به اتهام "نشر اخبار جعلی" برای مدت کوتاهی بازداشت شد.

در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۸ وسام اسماعیل الطیر، بنیانگذار دمشق الان ظاهرا به دلیل اعلام این موضوع که این رسانه خبری قصد دارد عملکرد وزرای دولت را به نظرسنجی بگذارد، دستگیر شد و بیش از ۹ ماه در بازداشت باقی ماند.