نمایشگاه کتاب تهران مجازی می‌شود؟ / جدال ناشران خرد با دوگانه کرونا و معیشت

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو- نرگس مهراجی؛ این روز‌ها تعطیلی و شرایط بحرانی ناشی از شیوع ویروس کرونا موجب شکل‌گیری تغییراتی در روند فعالیت‌های گذشته شده‌است؛ بسیاری از رویداد‌های فرهنگی و هنری کشور نظیر نشست‌های کتابخوانی، رونمایی و جشن امضای کتاب‌ها و... در غالب مجازی به حیات خود ادامه می‌دهند تا بلکه بتوانند از ریزش مخاطبان خود جلوگیری کنند.

نمایشگاه کتاب تهران نیز که بی گمان در صدر تمام رویداد‌های فرهنگی کشور قرار دارد از این ماجرا دور نمانده و پیشنهاد برگزاری مجازی نمایشگاه کتاب تهران در قالب نامه‌ای به معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد ارسال شده‌است.

دبیر سیاست‌گذاری نمایشگاه کتاب تهران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو گفت: قرار بر این شد بعد از عید فطر در جلسه‌ای با حضور تمامی اعضای شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه کتاب تهران و با دعوت از آقای جهانپور درباره سرنوشت نمایشگاه کتاب تهران در سال ۹۹ تصمیم گیری شود.

فروش، تمام ماجرا نیست

محدودیت‌های ناشی از شرایط موجود باعث شده صنف نا شران و کتابفروشی‌ها مانند سایر اصناف متحمل خسارت‌های فراوانی شوند و ظرف این مدت به طرح‌های تخفیفی گوناگون و فروش اینترنتی روی بیاورند؛ حال باید دید برگزاری نمایشگاه کتاب مجازی تهران با توجه به زیرساخت‌های لازم تا چه اندازه قادر به جبران خسارت‌های وارد به ناشران خرد و وسیع است.

هم‌چنین باید این نکته را به خاطر داشته باشیم که نمایشگاه کتاب تهران تنها یک فروشگاه کتاب نیست و رویداد‌های فرهنگی و تبلیغاتی فراوانی را شامل می‌شود که در ترغیب افراد کتابخوان برای حضور در نمایشگاه کتاب تاثیر شگرفی دارد.

برخی از ناشران و صاحب نظران حوزه کتاب و نشر معتقدند در نمایشگاه مجازی کتاب تهران صرفا بستری برای فروش ناشران فراهم خواهد شد و زنجیره ارزشی نمایشگاه کتاب در این میان مغفول خواهد ماند.

عادل طالبی، مدیر انتشارات برآیند معتقد است فروش، بخشی از ساختار نمایشگاه کتاب را تشکیل می‌دهد و این رویداد فرهنگی از جنبه‌های دیگری نیر هائز اهمیت است که این جزئیات شاید به خوبی در نمایشگاه مجازی کتاب انعکاس داده نشود.

وی در باره ارزش‌های نمایشگاه کتاب تهران می‌گوید: عموما مخاطبان کتابخوان نیاز سالانه کتاب خود را ازطریق نمایشگاه کتاب تامین می‌کنند، از طرفی دیگر پوشش قوی رسانه‌های جمعی موجب می‌شود؛ دسته‌ای دیگر از افراد تحت تاثیر تبلیغات به نمایشگاه مراجعه میکنند که البته این دسته درصد قابل توجهی از آمار را به خود اختصاص می‌دهند؛ در نهایت یک احساس رضایت و فرهیختگی در مخاطبان به وجود می‌آید که در نوع خود یک تغییر مثبت است.

طالبی با بیان که نمایشگاه کتاب تهران زمینه ساز ارتباط مستقیم ناشران و مخاطبان است گفت:جامعه ناشران از طریق گفتگو با مخاطبان، بازخورد‌هایی را دریافت می‌کنند که در پیشرفت کاری آن‌ها بسیار نقش دارد.

عادل طالبی به عنوان یکی از متخصصین حوزه کسب و کار‌های دیجیتال معتقد است: نمایشگاه مجازی کتاب تهران صرفا یک فروشگاه خواهد بود و تبیینی برای مسائل ذکر شده اندیشیده نشده است و الزامی در برگزاری نمایشگاه کتاب به صورت مجازی وجود ندارد و بهتر است این رویداد نظیر خیلی از نمایشگاه‌ها و رویداد‌های مختلف یک سال تعطیل شود.

طرح فروش فصلی کتاب، راهکاری برای جبران خسارات

برخی از کارشناسان حوزه کتاب با تاکید بر این که نمایشگاه بین المللی کتاب تهران سالانه تزریق نقدینگی برای ناشران را به دنبال دارد، معتقدند در شرایظ کنونی طرح‌های بهتری برای حمایت از ناشران وجود دارد.

محمد حقی مدیر نشر کتابستان ضمن بیان اینکه در حال حاضر باید دنبال راهی برای ایجاد نقدینگی برای ناشران باشیم گفت:دولت می‌تواند بخشی از خسارات را از طریق زیرساخت‌های موجودی که در اختیار دارد و یا با استفاده از روش‌های تزریقی جبران کند.

وی افزود:یکی از زیرساخت‌های موجود طرح‌های فروش فصلی کتاب است که در صورت افزایش اعتبار و بودجه آن، شاهد جبران بخش عمده‌ای از خسارات حوزه نشر خواهیم بود؛ هم چنین وزارت فرهنگ و ارشاد می‌تواند از طریق اعطای تسهیلات و اعطای وام معطوف به اقلام تولید نظیر کاغذ گامی مهم در راستای حمایت از ناشران بردارد؛ اگر این اتفاقات به خوبی رقم بخورد یک گردش مالی ۵ برابری نسبت به سال‌های گذشته در صنعت نشر ایجاد خواهد شد.

مدیر نشر کتابستان درباره برگزاری حضوری نمایشگاه کتاب گفت: در فصل تابستان در صورت کاهش روند بیماری کرونا، امکان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به صورت حضوری وجود دارد البته باید تدابیری در جهت کاهش تراکم جمعیت نظیر افزایش زمان نمایشگاه و تقسیم‌بندی غرفه‌ها برای حضور در روز‌هایی خاص حتما اندیشیده شود.

وی معتقد است نمایشگاه کتاب تهران همیشه فروشگاه کتاب بوده و هست و برگزاری این رویداد به صورت مجازی به ماهیت ماجرا ضربه‌ای وارد نمی‌کند، اما باید دید تعریف وزارت فرهنگ و ارشاد از نمایشگاه مجازی کتاب تهران چیست و چه فکری برای جبران خسارت‌ها شده است.

از نگاه محمد حقی، مدیر نشر کتابستان برگزاری مجازی این رویداد به صورت یک برنامه‌ای که ناشران در آن غرفه دارند، خسارات دو چندان را برای ناشران خرد و متوسط به دنبال دارد؛ چرا که ناشران صاحب نام با خرید تبلیغات در سطح سایت بخش عمده‌ای از فروش را از آن خود می‌کنند درحالیکه ناشران خرد منابع مالی برای انجام تبلبغات ندارند.

وی در آخر افزود: ناشران صاحب نام نیز در این مدت متحمل خسارات فراوانی شده‌اند، اما با توجه به زیرساخت‌های قوی خود توان عبور از بحران را دارند؛ دراین میان باید بستری مناسب برای حمایت از ناشران خرد و حتی متوسط فراهم شود.