هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

هرانا - ۲۱ مرداد ۱۴۰۰

خانه > slide, بهداشت و محیط زیست > هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبر اختصاصی
تاریخ : ۱۴۰۰/۰۵/۲۱
دسته : slide,بهداشت و محیط زیست
لینک کوتاه :
کد خبر : ۰۰۰۵۲۱۸۲۶

چاپ خبر

هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۲ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. بر اساس گزارشات منتشر شده هم‌اکنون کل کشور در تنش آبی و خطر خشکسالی قرار دارد و نقطه‌ای در کشور نیست که از خطر خشکسالی به دور باشد.

"اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است"فرونشست زمین نیز یکی از پیامدهای فقدان مدیریت بارش های حداقلی در کشور است که حیات و سلامت میلیون ها شهروند را تهدید میکند. در هفته ای که گذشت، دستکم ۴۶ شکارچی و ۳ قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. طی این مدت مسئولان و کارشناسان متعددی از وضعیت بحرانی تالاب ها، رودخانه‌ها و منابع آبی کشور خبر دادند که در این گزارش به تعدادی از آنها پرداخته شده است. در هفته ای که گذشت، دستکم ۱۲۰ هکتار از مراتع جنگلی و تالاب های کشور در استان های گلستان، مازندران، آذربایجان غربی، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان شرقی و خوزستان طعمه حریق شد و دبیر اجرایی موسسه مردم نهاد نهضت سبز زاگرس و رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران از عدم همکاری نهاد های دولتی در عملیات های اطفا حریق در منابع طبیعی کشور خبر دادند. یک کارشناس محیط زیست نیز تهیه تجهیز و ادوات لازم برای اطفاء حریق در جنگل ها را ضروری دانست و اعلام کرد که ۶۰ درصد از آتش سوزی جنگل ها به دلیل سوءمدیریت در وقوع بحران ها انجام می شود.

همچنین طی هفته اخیر شاخص کیفی هوا دستکم در ۵ شهر ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد. در این زمینه هماهنگ‌کننده ارشد سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (APDIM) گفت “بر اساس ارزیابی‌های صورت گرفته ۶۲ میلیون نفر در ایران در معرض آلودگی هوای ناشی از طوفان‌های گرد و غبار قرار دارند”. از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می توان به اظهارات مدیرکل حفاظت محیط‌زیست شهر تهران در خصوص نبود زیرساخت فاضلاب شهری در بعضی از مناطق تهران و فرسودگی ۶۰ درصد ناوگان حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری تهران شاره کرد.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

فقدان مدیریت بارش های حداقلی

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود.

"گزارش پیش رو حاصل ثبت ۵۲ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند"عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

بر اساس گزارشات منتشر شده هم‌اکنون کل کشور در تنش آبی و خطر خشکسالی قرار دارد و نقطه‌ای در کشور نیست که از خطر خشکسالی به دور باشد. شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین نقطه در همین شرایط قرار دارد، برخی مناطق مثل سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان بارندگی کاهش جدی داشته و حدود ۷۰ تا ۹۰درصد بارندگی‌ها کمتر از حد نرمال بوده است.

تالاب هامون در زمان آبگیری موجب اشتغال سه هزارو ۷۰۰ خانواده صیاد میشد که خشک شدن این تالاب بین المللی و بیکاری جمعیت زیادی از بومیان محلی، سبب توسعه و گسترش گرد و غبار و کاهش کیفیت هوا و شرایط زندگی در این منطقه شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان نیز در این خصوص گفت: متاسفانه با خشکسالی سال گذشته و امسال، علیرغم مکاتبات مکرر در خصوص اخذ حق آبه همین مقدار نیز برای تالاب تخصیص داده نشده که با ادامه شرایط شاهد مرگ تالاب‌ها و از بین رفتن پوشش گیاهی و وضعیت بحرانی تری در حوزه زیست محیطی خواهیم بود.

در گزارشی دیگر رئیس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی گفت: جنوب غرب تهران سالی ۲۴سانتی متر نشست می‌کند. در ۱۳سال اخیر، ۷۵ کیلومتر مکعب از آب‌های زیرزمینی کشور هدر رفته است. میزان آب در دشت ورامین، ۸۰ متر پایین رفته است و چیدن صیفی‌جات در دشت ورامین از ۲۷ بار در سال به ۳ بار در سال کاهش یافته است.

همچنین مدیر کل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها فرونشست زمین در دشت‌های ایران را به طور متوسط ۳۰ سانت عنوان می‌کند و می‌گوید: این وضعیت باعث از بین رفتن کامل خاک شده و نه خاک و نه سفره زیرزمینی دیگر زنده نمی‌شود: با فرونشست دیگر امکان تغذیه آب‌های زیرزمینی وجود ندارد و پایداری زمین هم از بین می‌رود. از دست رفتن زمین یعنی از دست رفتن امنیت غذایی، از بین رفتن تولید و افزایش مهاجرت و تبعات منفی اجتماعی و اقتصادی.

همه اینها به‌ دلیل نبود مدیریت صحیح منابع آبی در کشور است.

براساس اطلاعات دریافت شده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهر اراک، از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۵۳ روز ناسالم دراین کلانشهر سپری شده‌است، که به گفته معاون درمان دانشگاه علوم‌پزشکی اراک تداوم آلودگی نسبت به شدت آن، تاثیرات بیشتری در افزایش بیماری‌های ریوی و تنفسی خواهد داشت و رئیس امور آزمایشگاه‌های اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی مهم‌ترین دلیل آلودگی هوا در استان مرکزی را خشکسالی می‌داند.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۴۶ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۱۵ گزارش منابع رسمی است، در استان های کردستان، خراسان جنوبی، فارس،‌ خوزستان،‌ قزوین،‌ خراسان رضوی، گلستان، فارس، زنجان و مازندران بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. همچنین بر اساس گزارشات منابع رسمی در هفته ای که سپری شد، بیش از ۲۸ تن درخت در استان های مازندران، سمنان، کرمان و لرستان کشف و ضبط شده و دستکم ۳ متهم در این خصوص بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

در همین زمینه وحیدپورمردان مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: در پی گزارش مردمی و پس از کسب مجوز‌های قانونی و با همکاری نیروی انتظامی شهرستان زابل از منزل مسکونی یک نفر متخلف محیط زیستی “پوست یک قلاده پلنگ” کشف و متخلف دستگیر شده به همراه مستندات به مقام قضایی شهرستان تحویل شد.

در گزارشی دیگر رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گرمی گفت: سه فرد متخلف در اراضی یک از روستاهای بخش موران شهرستان گرمی اقدام به تخریب لانه و اتلاف عمدی هشت قلاده توله گرگ کرده بودند که با حکم دادگاه هر کدام به ۸۰ میلیون ریال جریمه نقدی محکوم شدند.

همچنین فرمانده یگان حفاظت و رئیس اداره یگان حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی از دستگیری ۱۲۵ شکارچی غیرمجاز و متخلف از ابتدای امسال در استان خبر داد.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اصفهان ۱۰۸، بندر ماهشهر ۱۴۱، شادگان ۱۱۴، دزفول ۱۰۵ و تهران ۱۱۴ ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد.

شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:

از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حد مجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده‌ است.

در این زمینه هماهنگ‌کننده ارشد سازمان ملل متحد برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه (APDIM) گفت: بر اساس ارزیابی‌های صورت گرفته ۶۲ میلیون نفر در ایران در معرض آلودگی هوای ناشی از طوفان‌های گرد و غبار قرار دارند.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته ای که گذشت، طی حدود ۹ فقره آتش سوزی در جنگل‌ها و منابع طبیعی استان های گلستان، مازندران، آذربایجان غربی، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان شرقی و خوزستان رخ داد و دستکم ۱۲۰ هکتار از مراتع جنگلی و تالاب های کشور طعمه حریق شد.

امید سجادیان دبیر اجرایی موسسه مردم نهاد نهضت سبز زاگرس گفت: در آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس و استان کهگیلویه و بویراحمد به‌علت صعب‌العبور بودن، شیب تند، گرمای ۵۰ درجه و صخره‌ای بودن منطقه نیاز به هواپیمای آتش‌نشان بود اما اقدام خاصی در این خصوص انجام نشد و مسئولان و متولیان امر هواپیما را از ما دریغ کردند و با وجود درخواست‌های متعدد هیچ هواپیمای آتش‌نشانی جهت شرکت در عملیات اطفای حریق جنگل‌های استان کهگیلویه و بویراحمد به‌منطقه اعزام نشد.

همچنین رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران ضمن تاکید بر کمبود برخی امکانات اولیه برای اطفای حریق جنگل ها در ایران تصریح کرد: آنچه که بیش از کمبود امکانات اولیه در کشورمان کاملا احساس می شود، فقدان تجهیزات سنگین مورد نیاز برای اطفای حریق بخصوص بالگردهای آب پاش است؛ به نحوی که جنگل های هیرکانی، زاگرس و ارسبان حداقل به ۹ فروند بالگرد نیاز دارند که به صورت اختصاصی در اختیار سازمان جنگل ها باشد تا این سازمان نخواهد با مکاتبه های طولانی و با چند ساعت تاخیر از نهادهای دیگر بالگرد بگیرد.

در این راستا رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سردشت گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون ۲۶ مورد آتش سوزی در جنگل های این شهرستان اتفاق افتاده است که در راستای انسانی بودن علل آن، ۱۰ فقره پرونده برای عاملان ان تشکیل شده است.

همچنین رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی از وقوع ۳۷ فقره آتش سوزی در جنگل ها و مراتع استان در سال جاری خبر داد تصریح کرد: این میران نسبت به مدت مشابه سال گذشته خود ۳ برابر افزایش یافته است.

در خبری دیگر مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه گفت: هشت فقره آتش‌سوزی در تابستان ۱۴۰۰ در مراتع این استان رخ داده که در سطح مراتع شهرستان‌های پاوه، صحنه و ثلاث باباجانی با ۴۶.۵ هکتار سطح سوخته رخ داده است.

یک کارشناس محیط زیست سوءمدیریت و تهیه تجهیز و ادوات لازم برای اطفاء حریق در جنگل ها را ضروری دانست و اعلام کرد که ۶۰ درصد از آتش سوزی جنگل ها به دلیل سوءمدیریت در وقوع بحران ها انجام می شود.

معضلات زیست محیطی در تهران

به‌عقیده کارشناسان، ریشه تمام مشکلات محیط‌زیستی شهر تهران ناشی از مهاجر‌پذیری و افزایش شهرنشینی در پایتخت است که چشم‌اندازی از توسعه نامتوازن و ناپایدار برای شهر تهران به ارمغان آورده است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست شهر تهران در این خصوص گفت: گسترش شهر تهران، به‌ویژه در مناطق ۲۲ و یک، معضلات زیست‌محیطی جدی‌ را به تهران افزوده است.

"بر اساس گزارشات منتشر شده هم‌اکنون کل کشور در تنش آبی و خطر خشکسالی قرار دارد و نقطه‌ای در کشور نیست که از خطر خشکسالی به دور باشد"فرسایش خاک و برداشت بی‌رویه از منابع آب که منجر به تشدید فرونشست در تهران شده است ازجمله همین معضلات است.

فاطمه برنا، افزود: ایجاد منطقه ۲۲ با برج‌های متعدد در شهر تهران، در شرایطی اتفاق افتاده است که توسعه این منطقه و حتی ایجاد شبکه آب و فاضلاب آن‌هم کامل نشده است و در این وضعیت برج‌های بلندمرتبه برای سکونت افراد، پروانه پایان کار گرفته‌اند. بدین‌ترتیب و به‌دلیل عدم‌مدیریت فاضلاب، مشکلات زیست‌محیطی تنها در یک منطقه شهر تهران افزایش یافته است.کارشناسان معتقدند طی سال‌های گذشته، دستکاری عرصه‌های طبیعی موجب نابودی طبیعت تهران شد که در برخی نقاط از شمال تهران و روددره‌ها، باعث تهدید و تخریب بسیاری از زیستگاه‌ها و زیست‌بوم‌های این شهر شد.

براساس قانون هوای ‌پاک لازم است سالانه ناوگان حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری ۵ درصد افزایش ‌پیدا کند. اما سال‌هاست که به دلیل تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی بر تعداد خودروهای فرسوده اضافه شده و ناوگان جدید به شهر اضافه نشده است، تا جایی‌که هم‌اکنون ۶۰ درصد ناوگان حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری و ۴۰هزار تاکسی، فرسوده‌اند.

به‌گفته فاطمه برنا، نوسازی و افزایش ظرفیت وسایل نقلیه عمومی از وظایف شهرداری ‌و شورای شهرهاست که البته باید با اعتبارات و حمایت دولت برای تأمین مالی به نتیجه برسد.