ثبت جهانی ماسوله و همدان در ۲۰۲۳ / شانس دوباره به ۳ میراث ناملموس

خبرگزاری مهر_ گروه جامعه؛ نوروز امسال نیز مانند نوروز سالهای گذشته تعدادی از پرونده‌های میراث ناملموس به اجلاس جهانی یونسکو ارسال می‌شوند تا بتوانند مورد ارزیابی قرار گرفته و در صورت موافقت اعضای اجلاس میراث ناملموس در فهرست میراث جهانی قرار گیرند.

اگرچه سالهای گذشته تذهیب در قالب هنر نگارگری به یونسکو رفته بود اما این بار به صورت جداگانه به یونسکو ارسال خواهد شد. این بار کارشناسان میراث جهانی وزارت میراث فرهنگی پرونده هنر تذهیب را به صورت مشترک با کشورهای ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان تدوین کرده‌اند تا بتواند در کمیته بین الدول میراث جهانی ناملموس یونسکو بررسی شود درست مانند پرونده مینیاتور که با این کشورها به صورت مشترک ثبت شد.

زیارت رضوی، هنر تذهیب و افطاری نوروز امسال به یونسکو ارسال می‌شوند اما بررسی آنها در نشست سال ۲۰۲۳ انجام می‌شود

پرونده دیگر زیارت رضوی است که یک بار در سال ۹۸ ارسال شده بود. قرار بود زیارت رضوی در فهرست معرف قرار گیرد اما اعضای اجلاس این موضوع را نپذیرفتند به همین دلیل امسال این پرونده با قالب جدید و در فهرست برنامه خوب پاسداری بار دیگر تدوین و ارسال می‌شود. در این فهرست اعلام می‌شود که این آئین به جهت میزبانی از زوار امام رضا (ع) در شهر مشهد بوده و همچنان نیز متداول است..

البته تیر ماه سال گذشته علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی گفته بود که این وزارتخانه قصد دارد تا پرونده ثبت جهانی معماری حرم مطهر رضوی را تهیه و به یونسکو ارسال کند. مونسان همچنین از ثبت ملی پرونده زیارت رضوی با موضوع آداب زیارت و پیاده روی برای زیارت خبر داده بود.

پرونده دیگری که این روزها در راه رفتن به یونسکوست، افطاری و سنت‌های اجتماعی و فرهنگی وابسته آن است که با پیشنهاد ایران و همکاری ترکیه، ازبکستان و ترکیه به صورت چند ملیتی در نشست کمیته بین الدول میراث ناملموس یونسکو مطرح می‌شود.

"قرار بود زیارت رضوی در فهرست معرف قرار گیرد اما اعضای اجلاس این موضوع را نپذیرفتند به همین دلیل امسال این پرونده با قالب جدید و در فهرست برنامه خوب پاسداری بار دیگر تدوین و ارسال می‌شود"پرونده‌ای که بسیاری از کشورهای مسلمان نیز می‌توانند مدعی آن باشند.

بنابراین پرونده‌های زیارت رضوی، هنر تذهیب و افطاری جز پرونده‌هایی هستند که اگرچه نوروز امسال به یونسکو ارسال می‌شوند اما بررسی آنها در اجلاس میراث ناملموس سال بعد (سال ۲۰۲۳) انجام می‌شود.

اما امسال پرونده‌هایی از جمله یلدا به صورت مشترک با افغانستان، پرونده مهارت سنتی ابریشم ریسی با ترکیه، آذربایجان، قرقیزستان، افغانستان و قزاقستان، پرونده مهارت ترکمن‌دوزی با ترکمنستان، پرونده مهارت ساختن و نواختن عود با سوریه، پرونده مهارت ساختن و نواختن رباب با تاجیکستان و ازبکستان و در نهایت پرونده مهرگان با تاجیکستان بررسی و ثبت خواهند شد. سه پرونده از این ۶ پرونده میراث ناملموس پیش از این رد شده بودند ولی دوباره در اردیبهشت ۱۴۰۰ ارسال شده‌اند تا بتوانند شانس خود را بار دیگر در اجلاس امتحان کنند. از طرفی ایران برای سال ۱۴۰۱ دارای سهمیه ملی در حوزه ثبت جهانی ناملموس نیست و به همین دلیل از ظرفیت پرونده‌های چند ملیتی استفاده کرده است.

در این میان پرونده جشن مهرگان که به صورت مشترک با تاجیکستان تهیه شده بود در سال ۹۹ ریفر شد چون کارشناسان یونسکو درباره آن ابهام داشته و اعلام می‌کردند که این جشن در کشوری مانند تاجیکستان به صورت مفصل برگزار می‌شود. ایران این بار این جشن را فرستاد تا بتواند دوباره کارشناسان را درباره نحوه برگزاری آن متقاعد کند. پرونده عود نیز با مشکل پرونده مهرگان مواجه شده بود.

یلدا نیز جزو پرونده‌هایی است که تا کنون چند بار به یونسکو رفته اما ثبت نشده است.

۵۶ کاروانسرای ایرانی جهانی می‌شوند

غیر از پرونده‌های میراث ناملموس، تعدادی دیگر از پرونده‌های میراث تاریخی نیز امسال (۲۰۲۲) مورد ارزیابی اعضای کمیته میراث فرهنگی یونسکو قرار می‌گیرند از جمله پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای ایران.

۵۶ کاروانسرا از ۲۴ استان تیر ۱۴۰۱ در شهر کازان روسیه توسط اعضای اجلاس جهانی میراث تاریخی یونسکو در چهل و پنجمین جلسه، بررسی و در صورت رأی مثبت به آن جزو میراث تاریخی و جهانی ایران شود. برای ارزیابی این پرونده مهر ۱۴۰۰ تیم ارزیاب یونسکو به ایران آمد و برخی از آنها را بازدید کرد از جمله کاروانسرای رشتی در اردکان. در ادامه این پروسه، گزارش ارزیابی ارزیابان به ایکوموس گزارش می‌شود و متولیان باید بتوانند به سوالات آن‌ها پاسخ دهند تا فرایند ثبت تکمیل شود به همین دلیل این روند تا تیر ۱۴۰۱ طول می‌کشد.

در سال ۲۰۲۳ نیز اجلاس میراث تاریخی و جهانی یونسکو پرونده‌های منظر فرهنگی ماسوله و منظر فرهنگی همدان را از طرف ایران مورد بررسی قرار می‌دهد.