سرنوشت محتوم یک مستبد

سرنوشت محتوم یک مستبد گروه اسناد و اطلاع رسانی- در روزشمار تاریخ ایران، این روزها یادآور حرکت انقلابی میرزا رضای کرمانی درقتل ناصرالدین شاه و پایان دوره استبداد ناصری است، سلطان صاحبقرانی که به جای اتکا به اعتماد و قدرت مردم، به بیگانگان متوسل شد و همین امر سرنوشت محتوم سایر دیکتاتورهای تاریخ را برایش رقم زد.

دوران ۵۰ ساله حکومت ناصرالدین شاه قاجار، از نظر وقایع تاریخی مهمترین دوره در سلسله قاجار محسوب می‌شود. ناصرالدین شاه چهارمین پادشاه قاجاریه فرزند محمدشاه و مهد علیا در ۲۵ تیر ۱۲۱۰ هجری خورشیدی به دنیا آمد.

محمد شاه قاجار در ۴۲ سالگی بر اثر بیماری از دنیا رفت، ناصرالدین میرزای ولیعهد، ۱۶ ساله در تبریز به سر می‌برد و در این زمان مدعیان پادشاهی از هر سو سر برآورده بودند. حاجی میرزا آقاسی وزیر محمد شاه که توانایی آرام نگاه داشتن تهران را نداشت به حرم عبدالعظیم پناهنده شد و بست نشست.

"دوران ۵۰ ساله حکومت ناصرالدین شاه قاجار، از نظر وقایع تاریخی مهمترین دوره در سلسله قاجار محسوب می‌شود"

ناصرالدین‌میرزا با پشتیبانی میرزاتقی‌خان امیرنظام راهی تهران شد و به محض اینکه به تهران رسید تاجگذاری کرد و به سلطان صاحبقران معروف شد و میرزا تقی خان مشهور به امیر کبیر را بعنوان صدراعظم خود برگزید.

امیرکبیر در دوران صدارت خود به اصلاحات گسترده ای دست زد، که بیشتر به نفع مردم بود تا درباریان؛ این اقدامات او، خشم درباریان، بخصوص مهدعلیا مادر ناصرالدین شاه را برانگیخت. مهد علیا در تلاش بود تا میرزا آقاخان نوری که در آن زمان وزیر لشکر بود، جایگزین امیرکبیر کند. تلاش های مهد علیا و میرزاآقاخان نوری به ثمر نشست و شاه، امیر کبیر را از صدارت برکنار و در نهایت دستور قتل او را صادر کرد.

پس از امیرکبیر، میرزا آقا خان نوری صدراعظم شد و تمام اصلاحات صورت گرفته توسط امیرکبیر را متوقف ساخت.

در زمان صدارت او، ناصرالدین شاه به تحریک روس ها به هرات لشکر کشید و این شهر را تصرف کرد، این عمل با واکنش تند انگلیس همراه بود و انگلیسی ها تهدید کردند، اگر هرات تخلیه نشود به ایران حمله خواهند کرد.

اما ناصر الدین شاه به تهدید آنها اعتنایی نکرد و انگلیس نیز به جنوب ایران حمله کرد و جزیره خارک را اشغال و به سمت اهواز پیشروی کرد.

ناصرالدین شاه که از عاقبت کار هراسان شده بود، با اعزام نماینده‏ای به پاریس، خواستار میانجی‏گری فرانسه شد. در نتیجه قرارداد پاریس منعقد شد که به موجب آن، دولت ایران متعهد شد تا در برابر خروج نیروهای انگلیس، از ایران، بی‏درنگ هرات را تخلیه و استقلال افغانستان را به رسمیت بشناسد.

ناصرالدین شاه به دلیل ولخرجی های فراوان و تامین مخارج سرسام آور سفرهای فرنگ خود، مجبور بود تا امتیازات اقتصادی فراوانی را به انگلیس و روس اعطا کند، به طوری که دوران حکومت او را 'عصر اعطای امتیازات به بیگانگان' نام نهاده اند.

"ناصرالدین شاه چهارمین پادشاه قاجاریه فرزند محمدشاه و مهد علیا در ۲۵ تیر ۱۲۱۰ هجری خورشیدی به دنیا آمد"

نفوذ سیاسی و اقتصادی بیگانگان در ایران، در این دوره افزایش چشمگیری داشت، آن چنان که استقلال و حیات اقتصادی ملت ایران بیش از هر زمان دیگر متزلزل شد.

میرزا رضای کرمانی که از شاگردان و مریدان سید جمال الدین اسدآبادی بود، تحت تاثیر روشنگری های این مبارز بزرگ و پس از مشاهده استبداد و وطن فروشی های ناصرالدین شاه تصمیم به قطع و خشکاندن این ریشه ظلم و استبداد گرفت.

او برای عملی ساختن تصمیم خود ضمن تهیه یک تپانچه، در آستانه مراسم پنجاهمین سال تاجگذاری ناصرالدین شاه در حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری به بهانه تقدیم نامه ای به شاه، به او نزدیک شد و با تپانچه به ناصرالدین شاه شلیک کرد و این چنین ناصرالدین شاه نیز به سرنوشت محتوم همه دیکتاتوران و مستبدان در طول تاریخ دچار شد.

گفته شده‌است که او در آخرین لحظات حیات خود گفته است :'من بر شما جور دیگری حکومت خواهم کرد اگر زنده بمانم'...

عکس الصاقی به گزارش مربوط به مراسم تشییع ناصرالدین شاه است.

اطلاع**2059**9131**

انتهای خبر / خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) / کد خبر ۸۰۱۰۵۶۹۱