واکنش نماینده پیشین مجلس به رابطه ایران و عربستان

به گزارش «تابناک» به نقل از جماران، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: «دیپلماسی عمومی ایران در رابطه با تنش‌زدایی با کشور‌های عربی، منجر به گستاخی برخی کشورها، از جمله کویت شده و این کشور گستاخانه تلاش دارد به منبع مشترکی که امکان حقوقی بهره‌برداری از آن برایش فراهم نیست، دستبرد بزند. بنابراین، «توافق پکن» باید متمم عملیاتی جدی مبنی بر الزام طرفین در پرهیز از طرح مسائل اختلافی داشته باشد. اگر این کار صورت نگرفته، وزارت امورخارجه اکنون باید رسما از آن‌ها بخواهد برای پرهیز از هدر رفت دستاورد‌های پکن، از طرح مسائل اختلافی در شرایط کنونی خودداری کنند»

سعدالبروک، وزیر نفت کویت، بار دیگر با تکرار ادعاهایش درباره مالکیت و بهره برداری از میدان نفتی الدره (آرش)، مدعی شد: کشورش بدون انتظار برای تعیین مرز با ایران، حفاری و تولید در میدان گازی آرش (الدره) را آغاز خواهد کرد.

بیش از شصت سال از کشف این میدان دریایی می‌گذرد و برای دهه‌ها محل مناقشه ایران و کویت و عربستان بوده است. با اینکه ایران هر بار در پاسخ به مقامات کویتی ضمن تاکید بر حقوق خود درخصوص این میدان مشترک، تاکید کرده در این رابطه اصل را حسن همجواری با همسایگان قرار داده است، اما هر بار لحن مقامات کویتی دراین باره تندتر می‌شود.

ماه گذشته بود که سخنگوی وزارت امور خارجه، در پاسخ به ادعا‌های مقامات کویتی مبنی بر اینکه ایران هیچ حقی از میدان آزش ندارد، تاکید کرد: «این موضوع به همراه تحدید حدود دریایی، از موضوعات مورد مذاکره ایران و کویت است و آخرین دور مذاکرات حقوقی و فنی در این رابطه نیز ۲۲ اسفند ۱۴۰۱ در تهران بین هیأت‌های ایرانی و کویتی در سطح مدیران ارشد وزارتخانه‌های خارجه دو طرف برگزار شد. موضوعات مربوط به تحدید حدود دریایی و بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی مشترک، با مدنظر قراردادن منافع مشترک و اصل حسن همجواری با همه همسایگان از جمله کویت همواره مورد توجه جمهوری اسلامی  ایران بوده است».

در همین زمینه دکتر حشمت الله فلاحت پیشه عضو پیشین کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی، درخصوص علل خبرسازی‌های مکرر کویت در این باره، معتقد است: دیپلماسی عمومی ایران دررابطه با تنش‌زدایی با کشور‌های عربی، منجر به گستاخی برخی کشورها، از جمله کویت شده و این کشور گستاخانه تلاش دارد به منبع مشترکی که امکان حقوقی بهره برداری از آن برایش فراهم نیست، دستبرد بزند.

وی با اشاره به خبرسازی‌های کویت درباره میدان مشترک آرش در این مقطع زمانی، تصریح کرد: کشور‌ها در مناسبات خارجی خود، تلاش می‌کنند با مرتبط کردن نقاط ضعفشان به نقاط قوت دیگر کشورها، بهترین بهره را از روابط خارجی خود ببرند.

"بنابراین، «توافق پکن» باید متمم عملیاتی جدی مبنی بر الزام طرفین در پرهیز از طرح مسائل اختلافی داشته باشد"برای نمونه، چالش‌های اقتصادی برای ایران با توجه به تحریم ها، مهمترین نقطه ضعفش است. به همین دلیل سعی می‌کند با گسترش مناسبات خارجی و در برخی موارد کاهش تنش ها، این ضعف را به حداقل برساند.

وی ادامه داد: در طرف مقابل، نقطه ضعف اصلی کشور‌های عربی و در رأس آنها، عربستان و برخی کشور‌های جنوب خلیج فارس، درحوزه امنیتی و ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی است. این شرایط، باعث شد در اسفند سال گذشته، ایران وعربستان به سمت تنش‌زدایی حرکت کنند. هدف ایران این بود که این تنش‌زدایی منجر به گشایش‌های اقتصادی و جلوگیری از تکمیل محاصره اقتصادی شود؛ عربستان و دیگر کشور‌های عربی نیز سعی کردند از این موضوع برای کاهش ناامنی ذهنی خودشان در حوزه‌های مختلف استفاده کنند.

ایران هنوز نتوانسته توافق با عربستان را در راستای اهداف اقتصادی خود پیش ببرد

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با یادآوری اینکه طبیعتا بعد از امضای توافق نامه‌ها، همه مسائل پایان نمی‌یابند و هر یک از طرف‌ها سعی می‌کنند در اجرای این توافققنامه، ضمن کاهش نقاط ضعف خود، نقاط قوت خود را افزایش دهند، افزود: هر چند توافق ایران و عربستان، و به تبع آن تداوم تنش زدایی با برخی کشور‌های جنوبی خلیج فارس، اقدامی کاملا قابل دفاع است، اما در حوزه عمل، ایران هنوز نتوانسته این توافق را در راستای اهداف اقتصادی خود پیش ببرد.

به گفته این نماینده پیشین مجلس، عملا تنها نتیجه اقتصادی که شکل گرفته این است که برخی از منابع مالی آزاد شده ایران درعراق، صرف برگزاری حج تمتع شد و تنها یکسری وعده‌های همکاری اقتصادی از سوی عربستان و کشور‌های عربی اعلام شد. اما در مقابل کشور‌های عربی، چند گام را پیش بردند که نشان داد آن‌ها تلاش می‌کنند کانال مناسبات بعد از «توافق پکن» را در راستای اهداف خود بچینند.

از جمله اینکه ریاض تلاش می‌کند با به رخ کشیدن «توافق پکن»، تعهدات حمایتی عملی تری را در روابطش با آمریکا، طلب کند و اعلام کند با امتیازاتی که از پکن دریافت کرده انتظاراتش از کاخ سفید افزایش یافته است.

فلاحت‌پیشه به اعدام تعدادی از جوانان شیعه در عربستان و بحرین بلافاصله بعد از «توافق پکن» اشاره کرد و توضیح داد: عربستان به گونه‌ای تحقیرآمیز در سفر وزیرخارجه عربستان به تهران، مسئولین تشریفات وزارت خارجه را ناچار کرد سالن برگزاری کنفرانس مشترک مطبوعاتی را به دلیل وجود عکس شهید سلیمانی به عنوان مهمترین نماد قدرت ایران در مسائل استراتژیک، در سالن وجود داشت. به‌رغم اینکه ایران، بسیار خوشبینانه به سمت بازگشایی سفارت و کنسولگری رفت، عربستان در اقدامی تقریبا بی‌سابقه در دنیای امروز، نمایندگی دیپلماتیک خود را در طبقه‌ای از یک هتل به صورت موقتی شکل داد؛ به این معنا که ما هنوز مسافریم و منتظریم تا گام‌های عملی ایران را ببینیم!

وی ضمن اشاره به اظهارات مکرر مقامات کویتی درباره اینکه بهره برداری از میدان مشترک آرش را بدون انجام مذاکرات مرزی با ایران آغاز خواهند کرد، اظهارداشت: آرش یکی از ده‌ها میدان مشترکی است که ایران با کشور‌های جنوب خلیج فارس دارد و دستکم ۴۰ درصد از ذخایر این میدان گازی، متعلق به ایران است. طبیعتا در چنین شرایطی، بعد از مذاکره جغرافیای سیاسی و یا ژئوپلیتیک طرفین است که امکان بهره‌برداری وجود خواهد داشت؛ اما اکنون کویتی‌ها تلاش کردند به سرعت بهره برداری از میادین مشترک را به عنوان اقدامی که تاکنون نتوانسته اند انجام دهند، را در بخش‌هایی که ایران نسبت به آن حساسیت حقوقی دارند آغاز کنند.

افراط و تفریط در دستگاه سیاست خارجی

این استاد دانشگاه تاکید کرد: متأسفانه به نظر می‌رسد برخی از افرادی که در سیاست خارجی دولت اثرگذاری دارند، از کسانی متأثر می‌شوند که نوعی افراط و تفریط را به سیاست خارجی ایران تحمیل کرده‌اند. با همان سرعتی که از دیوار سفارت عربستان بالا رفتند، با همان سرعت از آن سوی دیوار به پایین افتادند! کشور‌های عربی جنوب خلیج فارس، با توجه به اشتیاق ناشیانه ایران برای احیاء رابطه و تلاش‌ها برای استفاده سیاسی از این موضوع درصدد آزمودن ایران با طرح ادعا‌های اختلافی خود هستند.

تلاش کشور‌های عربی برای رفع دغدغه‌های امنیتی به عنوان مقدمه رفع نیاز اقتصادی ایران

فلاحت پیشه ادامه داد: کشور‌های عربی جنوب خلیج فارس، درصددند رفع دغدغه‌های امنیتی و جغرافیای سیاسی خود را به عنوان مقدمه رفع نیاز ایران به برقراری رابطه اقتصادی قراردهند. به رغم اینکه هنوز هیچ اقدام مثبتی درگسترش مناسبات اقتصادی شکل نگرفته، یکسری داعیه‌ها از جمله بیانیه‌های مختلف در حمایت از ادعا‌های غیرواقعی امارات درخصوص جزایر ایرانی را عنوان می‌کنند.

گستاخی کویت در برابر ایران

این استاد دانشگاه تاکید کرد: همه این موارد نشان می‌دهند دیپلماسی عمومی ایران در رابطه با تنش‌زدایی با کشور‌های عربی، منجر به گستاخی برخی کشورها، از جمله کویت شده و این کشور گستاخانه تلاش دارد به منبع مشترکی که امکان حقوقی بهره‌برداری از آن برایش فراهم نیست، دستبرد بزند.

وی با بیان اینکه در خلیج فارس، حدود ۵۸ اختلاف مربوط به جغرافیای اقتصادی و جغرافیای سیاسی میان همه کشور‌های منطقه وجود دارد، خاطرنشان کرد: ایران یکی از کشور‌هایی است که کمترین اختلافات را با دیگر کشور‌ها دارد.

"برای نمونه، چالش‌های اقتصادی برای ایران با توجه به تحریم ها، مهمترین نقطه ضعفش است"اما با این حال کشورها، مناسبات خود را شکل می‌دهند و اهدافشان را پیش می‌برند. در دنیای امروز، همه مناسبات به دلیل یکسری اختلافات معطل و محدود نمی‌ماند؛ بلکه این اختلافات هستند که محدود می‌شوند. اگر مسائل اختلافی با مذاکره امکان حل نداشته باشند، به عنوان عامل اختلافی تحدید می‌شوند و خطی به دور آن می‌کشند تا حوزه‌های مشترک المنافعی را تحت تاثیر قرار ندهند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در مناسبات ما با کویت باید این مسأله شکل بگیرد. همانطور که وقتی ایران در دهه ۱۹۹۰ میلادی به دنبال بهره‌برداری از میدان آرش بود، با سفر امیر کویت به تهران و اظهارنگرانی او نسبت به این اقدام، ایران پذیرفت این موضوع را به آینده‌ای مناسب واگذارکند. اکنون نیز این موضوع باید به آینده مساعد و مناسبی واگذار شود.

«توافق پکن» باید متمم عملیاتی جدی برای پرهیز از طرح مسائل اختلافی داشته باشد

فلاحت‌پیشه با بیان این انتقاد که وزارت خارجه هنوز به برنامه‌ای که مناسبات را در مسیر کاهش تنش و بهره‌برداری مشترک قرار دهد شکل نداده است، گفت: بعد از تنش‌زدایی ایران و عربستان، تنها شاهد بیان اظهارخرسندی‌های متقابل بودیم، اما درعمل پای بسیاری از مسائل اختلافی همچنان به میان می‌آید؛ چرا که «توافق پکن» باید متمم عملیاتی جدی مبنی برالزام طرفین در پرهیز از طرح مسائل اختلافی داشته باشد.

اگر این کار صورت نگرفته، وزارت امورخارجه اکنون باید رسما از آن‌ها بخواهد برای پرهیز از هدر رفت دستاورد‌های پکن، از طرح مسائل اختلافی در شرایط کنونی خودداری کنند و یا سازوکاری برای رفع این اختلافات در قبال موضوع آرش در پیش گیرند. توافق پکن، نیازمند متمم عملیاتی جدی است.

این استاد دانشگاه با رد برخی تحلیل‌ها در خصوص اینکه کویت از عادی سازی روابط ایران و عربستان ناخرسند است و در پی دامن زدن به برخی مسائل اختلافی است، با بیان اینکه کویت می‌داند تنش‌زدایی میان ایران و عربستان به سود آن‌ها است، ادامه داد: کویت یکی از معدود کشور‌های منطقه است که آثار جنگ و اشغال را به طور کامل لمس کرده و حاضر نیست روند روبه‌رشد توسعه این کشور تحت تأثیر مسائل امنیتی قرار گیرد.