آیا دولت‌ها برای مهار کرونا به‌سوی نظارت دیجیتالیِ شهروندان می‌روند؟

با شیوع پرشتاب ویروس کرونا دولت‌ها با کمک شرکت‌های فناوری اقدامات تازه‌ای را برای مهار هرچه بیشتر بیماری همه‌گیرِ کوید-۱۹ در پیش گرفته‌اند.

برای نمونه در تایلند کسانی که به مناطق پرخطر سفر می‌کنند باید اپلیکیشن تازه‌ای را دانلود کنند تا دولت بتواند حرکت آنها را در دو هفته قرنطینهٔ بعد از سفر زیر نظر بگیرد. همزمان هنگ‌کنگ هم از دست‌بندهای الکترونیکی، کیوآرکد و اپلیکیشن ویژه‌ای برای اجرای قرنطینه‌هایش بهره می‌گیرد.

سموئل وودهامز، کارشناس حقوق دیجیتال در این باره به یورونیوز می‌گوید: «اقدامات فعلی خیلی سریع به اجرا درآمده و اگرچه عمدتا لازم بوده‌‌اند اما اگر بعد از زمانِ لزومشان ادامه پیدا کنند آنوقت در مورد رعایت آزادی‌ها و حقوق بشر جای نگرانی خواهد بود.»

پرفسور آندرئا رِندا، استاد نوآوری و اقتصاد دیجیتال در مرکز مطالعات سیاسی اروپا معتقد است که سلامت عمومی و حریم خصوصی هر دو مهمند اما تأکید می‌کند که هدف سیاست‌گذاران «در زمان‌های فوق‌العاده آن است که حتی به قیمت محدود کردن حریم خصوصی از سلامت جامعه محافظت کنند.»

ضمن آنکه کارشناسان معتقدند که احترام به حریم خصوصی در نظام قانونی اروپا به نسبت از جایی نظیر ایالات متحده که در آن «حریم خصوصی» چیزی است که به گفتهٔ کارشناسان «می‌توان آن را با چیز دیگری معاوضه کرد» مهمتر است.

AP

اروپا چطور بر قرنطینهٔ شهروندان نظارت می‌کند؟

گرچه هنوز اتحادیهٔ اروپا اقدامات مشترکی را برای نظارت دیجیتال بر قرنطینهٔ شهروندان اعلام نکرده اما کشورهای عضو این اتحادیه بیش از دیگر کشورها اقداماتی را در این زمینه آغاز کرده‌اند.

برای نمونه مجارستان اپلیکیشنی برای قرنطینه خانگی ساخته و شهروندانی که تحت «قرنطینهٔ الزامی» هستند به‌وسیلهٔ آن به موقعیت خود را با جی‌پی‌اس به پلیس اطلاع می‌دهند تا ثابت کنند که قرنطینه را نشکسته‌اند. اینها کسانی‌ هستند که یا خود یا نزدیکانشان بیمارند و یا به‌تازگی از سفر به مناطق پرخطر بازگشته‌اند.

در بریتانیا نیز پژوهشگران کنیگز کالج لندن اپلیکیشنی برای اعلام «علائم بیماری» طراحی کرده‌اند. این اپلیکیشن علاوه بر آنکه به افراد برای تشخیص و اعلام علائم خود کمک می‌کند، پزشکان را نیز یاری می‌کند که دریابند کدام مناطق کشور بیشتر در خطرند.

برخی اپراتورهای موبایل اروپا نیز اعلام کرده‌اند که آمار خود را بدون ذکر نام مشترکان در اختیار دولت می‌گذارند تا بتواند هرگونه جابجایی کلّی شهروندان را زیر نظر بگیرد.

همزمان با نظارت دیجیتالی، نظارت فیزیکی نیز در برخی‌ شهرهای بزرگ اروپا افزایش یافته و می‌توان به نظارت پهپادهای پلیس بر جابجایی شهروندان در بروکسل و مادرید اشاره کرد.

گفته می‌شود چین از دستگاه‌های نظارت اطلاعاتی خود برای مهار شیوع ویروس کرونا استفاده کرده‌ است

AP

فواید فناوری

پروفسور رندا معتقد است: «فناوری فقط در جایی کمک می‌کند که به ما می‌گوید بهتر است از چه کسانی تست کرونا گرفته شود وگرنه به تنهایی کمکی نمی‌کند.»

سنگاپور یکی از موارد موفق در این زمینه است. اپلیکیشن باهم ردگیری کنیم (Trace Together) بیش از ۹۰۰ هزار دانلود در این کشور داشته است.

این اپلیکیشن به شهروندان داوطلب کمک می‌کند تا در شناسایی بیماران و معرفی برای تست گرفتن همکاری کنند،‌ همچنین وقت نزدیک شدن به یک موردِ تأیید شدهٔ کرونا به فرد هشدار می‌دهد.

شورای حفاظت از داده‌های اروپا در بیانیهٔ خود اعلام کرده است که «قوانین حفاظت از داده‌ها مانع اقدام علیه بیماری همه‌گیر ناشی از ویروس کرونا نمی‌شود» و افزوده است: «این شورا به‌ویژه زمانی که منافع عموم ایجاب می‌کند در مقررات خود استثنا قائل می‌شود.»

پروفسور رندا می‌گوید که از رفتار دولت‌هایی نظیر مجارستان، در دادن اختیار تام به دولت به‌اسم مبارزه با کرونا، بیشتر نگران است تا اقدامات نظارت دیجیتالی بر شهروندان.

وی می‌گوید: «گرچه چنین اقداماتی هنوز ‌شکل نظارت دیجیتالی به خود نگرفته، اما این هم هست که بسیاری از کشورهای اروپایی هنوز نقطهٔ اوج بیماری کوید-۱۹ را تجربه نکرده‌اند.»

او معتقد است که هرچه «جلوتر می‌رویم باید بیشتر مراقب رفتار دولت‌ها نیز باشیم، به‌ویژه آنها که تمایل دارند از فناوری‌ها برای منحصر کردن قدرت در دست خود استفاده کنند.»

و در انتها می‌افزاید: «فناوری می‌تواند با حفظ حریم شخصی به‌کار گرفته شود و برای مهار بحران کوید-۱۹ بسیار مفید باشد اما اگر روزی شاهد نظارت دیجیتالی گسترده بر شهروندان در اروپا باشیم، به‌خاطر ویروس کرونا نخواهد بود، بلکه به این خاطر خواهد بود که نظارت گسترده و جمع‌آوری حد‌اکثری اطلاعات دربارهٔ شهروندان همیشه از منظر سیاسی جذاب بوده است.»

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید