راهبرد باکو برای قطع ارتباطات مردمی ایران و جمهوری‌آذربایجان

شنیدن این جمله شاید برای ما تعجب برانگیز باشد به این دلیل که بارها شنیده ایم که خاندان علی اف و در رأس آن رئیس جمهور آذربایجان در اظهارات متعدد مداخله جویانه از وضعیت آذری های ایران و حمایت از آنان صحبت کرده است. اما پرسش اصلی اینجاست که چرا جمهوری آذربایجان در مراودات خود با ایران اخلال ایجاد می کند؟ برای پاسخ به این پرسش باید به چند نکته توجه داشت.

بیش از ۱۰ سال است که ایران رژیم روادید را برای مردم جمهوری آذربایجان به درستی لغو کرده است. در این راستا هر گونه تسهیلاتی که برای مردم دو کشور لازم بوده از جانب تهران ایجاد و برقرار شده است. اما در طرف مقابل شاهد هستیم که باکو نه تنها از لغو روادید برای ایرانیان خودداری می کند بلکه در سالهای اخیر شرایط را برای سفر شهروندان خود به ایران دشوارتر کرده است. پس از استقلال جمهوری آذربایجان یک قرارداد تسهیل تردد مرزنشینان بین ایران و جمهوری آذربایجان تا شعاع ۴۵ کیلومتری وجود داشته که بین دو کشور اجرا می شد که در سالهای اخیر شاهد لغو آن از جانب باکو بوده ایم.

"در این راستا هر گونه تسهیلاتی که برای مردم دو کشور لازم بوده از جانب تهران ایجاد و برقرار شده است"باکو حتی حاضر نشد قرداد تسهیل مرزی بین مرزنشینان دو کشور جاری باشد.

در سال ۹۲ نیز که شاهد افزایش سفر شهروندان جمهوری آذربایجان به ایران بودیم، باکو به همراه تل آویو تلاش کرد تا حجم این سفرها کاهش یابد. حتی رژیم صهیونیستی مراکز درمانی را در جمهوری آذربایجان ایجاد کرد و در ادامه تسهیلاتی برای سفر مردم جمهوری آذربایجان به فلسطین اشغالی ایجاد کرد. این مسائل نشان می دهد که خاندان علی اف از مراودات مردمی ایران و جمهوری آذربایجان به شدت هراسان است. به همین دلیل بود که به بهانه کرونا مدت ها مرز جمهوری آذربایجان با ایران را بستند و در پروازها نیز اختلال ایجاد کردند.

چرا جمهوری آذربایجان دچار این تناقض شده است؟ یعنی از یک سو ادعای حمایت از آذری های ایران را دارد و از سوی دیگر هر گونه مانع هر گونه مراودات بین تهران و باکو می شود. روندی که شاهد تشدید آن در ماه های اخیر هستیم.

چنین امری به هویتی جعلی بر می گردد که دولت باکو و خاندان علی اف برای جمهوری آذربایجان ایجاد کرده اند.

هویتی که مبنا و محور اصلی آن انکار اشتراکات تاریخی با ایران است و به طور طبیعی زمانی که این مراودات مردمی شکل می گیرد دروغ سازی خاندان علی اف به وضوح مشخص می شود. بنابراین باکو در تلاش است تا به هر نحوی که شده از مراودات مردمی بین دو کشور جلوگیری کند.

به همین دلیل است که برخی می گویند جریانی در دولت باکو نسبت به آذری های ایران کینه و نفرت دارد. زیرا آذری های ایران در طول تاریخ همواره پرچمدار صیانت از مرزهای جغرافیایی، معنوی، فرهنگی و تمدنی ایران عزیز بوده اند. این موضوع در قفقاز در برابر تزارهای متجاوز روس و همچنین ترک های متجاوز عثمانی بارها تکرار شده است.

امروز خاندان علی اف بیم آن دارد که با گسترش مراودات مردمی، آذری های غیور ایران و اساسا همه ایرانیان به آن رسالتی که نسبت به قفقاز دارند بازگردند و چنین حساسیت هایی در افکار عمومی ایجاد شود. بنابراین راهکار را در قطع مراودات مردمی، بستن مرزها و همچنین پیشبرد سیاست صهیونیستی ایران هراسی سازمان یافته می دانند تا از این روش مانع نگاه مردم جمهوری آذربایجان به سمت ایران عزیز شوند.

*استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه اوراسیا

۳۱۱۳۱۱