پیغام سپاه و افزایش تردد دیپلمات‌ها برای «نجات برجام»

رفت و آمد دیپلمات‌ها در منطقه افزایش یافته است. یک روز پس از اینکه رابرت مالی در دوحه با نمایندگان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس گفت‌وگو کرد، قرار است یک‌شنبه هفتم فروردین انریکه مورا، هماهنگ کننده مذاکرات هسته‌ای اتحادیه اروپا برای آخرین رایزنی ها به تهران برود تا شاید بتواند راهی برای حل آنچه که طرفین «موضوعات باقی‌مانده توافق نوشته شده» می‌خوانند، پیدا کند.

در آستانه سفر او آنطور که حسین امیرعبداللهیان در روز شنبه ششم فروردین در شبکه خبر صدا و سیما جمهوری اسلامی «خروج نام هولدینگ‌های حکومتی و سپاه پاسداران از فهرست تحریم‌ها» را از مهمترین موضوعات مورد اختلاف تهران و واشنگنتن عنوان کرد:

مهمترین موضوع همچنان در عرصه چگونگی و نحوه خروج اشخاص حقیقی و حقوقی ایران از لیست تحریم‌هاست. شاید این در یک قالب عام همچنان بزرگ‌ترین و مهمترین مسأله خط قرمزی است که بین ما و طرف آمریکایی جریان دارد.

او گفت:

وقتی می‌گوییم اشخاص حقیقی و حقوقی، در حوزه اشخاص حقوقی برخی از هولدینگ‌های بزرگ اقتصادی و مؤسسات بزرگ حکومتی ما قرار دارند و یکی از موضوعات، مربوط به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

وزیر خارجه ایران البته ادعا کرد که «مقامات عالیرتبه سپاه» به وزارت خارجه گفته‌اند «توافق را معطل سپاه نکند» و «اگر واقعا دیدید جمع‌بندی این است که در این توافق، منافع کشور حاصل می‌شود، اصلا موضوع سپاه پاسداران جزو اولویت‌هایتان قرار نگیرد».

او اما در ادامه گفت که وزارت خارجه «هیچ‌گاه به خودش اجازه نمی‌دهد که در کنار سایر مسائل لاینحلی که همچنان با طرف آمریکایی باقی مانده، با وجود مجوزی که مقامات عالیرتبه سپاه به آن می‌دهند – به طرف آمریکایی بگوید موضوع سپاه برای ما قابل حل است و از آن عبور کند.»

سپاه پاسداران تا صبح یک‌شنبه واکنشی به اظهارات وزیر خارجه نشان نداد. حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان اما سخنان امیرعبداللهیان را «بسیار عجیب و غیرمنتظره» خواند که به گفته او «با هیچ یک از ویژگی های بارها شناخته شده فرماندهان سپاه همخوانی ندارد».

شریعتمداری از فرماندهان سپاه خواست «با اعلام نظر سریع و صریح اظهارات وزیر خارجه را اصلاح کنند».

خروج نام سپاه پاسداران از فهرست تحریم ها پیش از این نیز به عنوان یکی از خواسته‌های ایران در مذاکرات وین عنوان شده بود. بنا بر آنچه که رسانه‌های بین‌المللی گزارش کرده‌اند، آمریکا از ایران خواسته تعهد بدهد سپاه در کشورهای منطقه دخالت نمی‌کند.

"بنا بر آنچه که رسانه‌های بین‌المللی گزارش کرده‌اند، آمریکا از ایران خواسته تعهد بدهد سپاه در کشورهای منطقه دخالت نمی‌کند"به یک روایت ایران این خواسته را پذیرفته اما حاضر به اعلام علنی آن نیست و به یک روایت دیگر هنوز توافقی در این باره صورت نگرفته است.

عبداللهیان در گفت و گو با شبکه خبر صدا و سیما ایران گفت: «ایران و سه کشور اروپایی در خصوص یک متن به نقطه توافق رسیده‌اند و این متن نیازمند یک ویرایش نهایی است».

به گفته او «چین از توافق حمایت می‌کند» و روسیه نیز «با وجود چالش‌هایی که برای آن به وجود آمده و بحران اوکراین، در کنار توافق خواهد بود.»

وزیرخارجه ایران همانند دفعات قبل آمریکا را مسئول شکست احتمالی توافق دانست. او گفت: «اگر آمریکایی‌ها بخواهند با رویکردی غیرواقع‌بینانه و با بخشی از کار با برخی شتاب‌زدگی‌ها بخواهند ما را وادار کنند که از خطوط قرمز کشور و مردم عبور کنیم، بی‌تردید آمریکایی‌ها مسئول شکست مذاکرات خواهند بود».

مذاکرات نجات برجام در اسفند به حالت تعلیق درآمد. پس از آن چند مرتبه رسانه‌ها از نهایی شدن توافق خبر دادند اما هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده و دیپلمات‌های کشورهای حاضر در مذاکرات وین در رفت و آمد و مذاکره با مخالفان احیاء توافق هسته‌ای با ایران هستند.

در همین راستا جوزپ بورل دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا روز شنبه در نشست دوحه گفت ایران و قدرت‌های جهانی به توافق «بسیار نزدیک» هستند.

او به همراه رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در دوحه با نمایندگان کشورهای عربی گفت‌و‌گو کردند.

مالی در دیدار با وزیر خارجه عربستان سعودی در باره «نقض توافقنامه‌ها و معاهدات بین المللی از سوی ایران» مذاکره کرد. جزئیات بیشتری از این مذاکره فاش نشده است.

روابط ایران و عربستان سعودی که تا چندی قبل برای دور پنجم مذاکرات آماده می‌شدند، پس از آنکه ریاض ۸۱ تن از مخالفان عمدتا شیعه خود را اعدام کرد، دوباره پرتنش شده است. حوثی‌های مورد حمایت ایران طی روزهای گذشته چند مرتبه پالایشگاه و مخازن نفتی عربستان سعودی را هدف حمله قرار داده‌اند.

عربستان سعودی در کنار امارات متحده اسلامی، اسراییل و مصر از اصلی‌ترین مخالفان منطقه‌ای احیاء برجام هستند.