بحران معیشتی کارگران ساختمانی: افزایش بیکاران، ریزش بیمه شدگان

گسترش بیکاری، و همزمان ایجاد موانع بیشتر بر سر راه بیمه کارگران ساختمانی از سوی دولت، عرصه را بر کارگران ساختمانی تنگ تر کرده‌اند. سازمان تامین اجتماعی نه تنها از بیمه کردن کارگران ساختمانی در سال جاری خودداری کرده بلکه مهلت قطع بیمه کارگران در صورت عدم پرداخت حق بیمه را از شش ماه به سه ماه کاهش داده.

برخی کارگران بیمه شده هم که توان پرداخت حق بیمه خود را ندارند از بیمه تامین اجتماعی انصراف داده‌اند. یک فعال صنفی کارگران ساختمانی می‌گوید «حدود ۳۰ درصد از کارگران ساختمانی در کشور به دلیل ناتوانی در پرداخت حق بیمه، از بیمه تامین اجتماعی انصراف داده‌اند». چشم انداز، ریزش بیشتر بیمه شدگان است.

کارگران ساختمانی منتظر کارند و به هر سو نگاه می‌کنند به این امید که کسی بیاید و برای یک یا چند روز کار آن‌ها را همراه ببرد.

"گسترش بیکاری، و همزمان ایجاد موانع بیشتر بر سر راه بیمه کارگران ساختمانی از سوی دولت، عرصه را بر کارگران ساختمانی تنگ تر کرده‌اند"هر چند که می‌دانند مزدشان نصف شده.- عکس: کارگران ساختمانی در سیستان و بلوچستان

بحران معیشت جدی است

آمار دقیقی از کارگران ساختمانی در دست نیست. تعداد آن‌ها حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار عنوان شده که با خانواده‌هایشان جمعیتی چند میلیونی را تشکیل می‌دهند. این خانواده‌ها با بحران معیشتی جدی روبرو هستند. به گفته فعالان صنفی کارگران ساختمانی، حدود ۴۰۰ هزار تن از این کارگران فاقد بیمه هستند. بر تعداد آنان افزوده می‌شود.

فعالان صنفی از وخیم تر شدن اوضاع نگرانند.

شیوع کرونا و رکود اقتصاد بخش اعظم کارگران ساختمانی را خانه نشین کرده. آن‌ها که کارفرمای ثابت ندارند اغلب بیمه نیستند و مشمول دریافت بیمه بیکاری نمی‌شوند. وعده پرداخت وام دو میلیون تومانی نیز تا کنون عملی نشده است. رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی می‌گوید وعده‌های دولت برای کارگران ساختمانی در حد شوی تلویزیونی باقی مانده است.

تبعیض در بیمه اجتماعی

طبق قانون کار، بیمه کارگران ساختمانی مانند بیمه سایر کارگران اجباری است، اما به دلیل آنچه کمبود منابع مالی خوانده می‌شود دولت و سازمان تأمین اجتماعی، هر سال تعدادی سهمیه برای کارگران ساختمانی هر استان در نظر می‌گیرند و سایر کارگران ساختمانی را از شمول بیمه خارج می‌کنند.

سازمان تامین اجتماعی در سال ۹۹، از بیمه کردن سهمیه تعیین شده نیز خودداری کرده است. فعالان کارگری بخش ساختمان می‌گویند دولت با ایجاد این نظام تبعیض‌آمیز بار مشکلات مالی خود را بر دوش کارگران انداخته است.

محمد باقری عضو هیات مدیره کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارگری ساختمانی کشور روز سه شنبه ۲۵ آذر به خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا) گفت:

«هیچ سهمیه‌ی جدیدی برای بیمه کارگران ساختمانی تعریف نمی‌شود و بسیاری از کارگران در صف انتظار قرار دارند.

"سازمان تامین اجتماعی نه تنها از بیمه کردن کارگران ساختمانی در سال جاری خودداری کرده بلکه مهلت قطع بیمه کارگران در صورت عدم پرداخت حق بیمه را از شش ماه به سه ماه کاهش داده"حدود ۲۰۰ هزار کارگرمنتظر صدور بیمه جدید هستند».

ابوالفضل فتح‌اللهی، نایب رییس کانون عالی انجمن‌های صنفی می‌گوید:

«سازمان تأمین اجتماعی از بودجه لازم برای بیمه کارگران ساختمانی برخوردار است و اگر دولت سه درصد سهم خود را پرداخت و بیمه بیکاری را برای کارگران ساختمانی منظور کند بخش اعظمی از کارگران ساختمانی از تسهیلات و مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند می‌شوند».

کاهش مهلت تمدید بیمه

در اقدامی دیگر، سازمان تامین اجتماعی اخیرا با ابلاغ یک بخشنامه به شعب این سازمان، فرصت شش ماهه تمدید بیمه تامین اجتماعی را از شش ماه به سه ماه کاهش داده است.

کارگران بیکاری که توان پرداخت حق بیمه (۱۳۰ هزار تومان معادل ۷ درصد حداقل دستمزد) را ندارند، بیمه‌شان قطع می‌شود. اجرای این مصوبه در مدت کوتاهی به قطع بیمه صدها کارگر انجامیده است که در‌ایم بیکاری بیش از هر زمان دیگری به خدمات بیمه نیازمندند.

کارگران ساختمانی که سال‌ها برای حق بیمه خود مبارزه کرده‌اند، حال چنان فقیر شده‌اند که توان پرداخت حق بیمه را ندارند و برخی از داشتن بیمه انصراف می‌دهند. به گفته‌ی فعالان صنفی کارگران ساختمانی تنها در استان فارس، بیمه ۳۵۰ کارگر قطع شده است.

جای خالی تشکل‌های مستقل روزمزد و کارگران ساختمانی

کارگران ساختمانی با معضلات بسیاری دست به گریبانند اما به دلیل فقدان تشکل‌های مستقلی که پیگیر احقاق حقوق کارگران باشند، قادر به دفاع از معیشت خود و خانواده‌هایشان نیستند.

«تشکل‌های صنفی کارگران ساختمانی» غیر مستقل و اغلب نزدیک به حکومت هستند، فعالیت آن‌ها عمدتا به اعتراض در چارچوب مورد پذیرش رسانه‌های دولتی و نامه نگاری با نمایندگان مجلس و صاحبان قدرت محدود است و در عمل نتیجه‌ای در بر نداشته است.

این تشکل‌ها درباره مشکل بیمه و بیکاری و ریزش بیمه شدگان نیز نوشتن طومار و نامه خطاب به مسئولان را در پیش گرفته‌اند.

هادی ساداتی نائب رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی سراسر کشور از آماده سازی طوماری اعتراضی برای ارسال به وزیر کار خبر داد. محمد باقری عضو هیات مدیره این کانون نیز گفت نامه‌ای خطاب به نمایندگان مجلس تنظیم شده است.

در همین زمینه

کارگران ساختمانی در محاصره بیکاری و کرونا