'جهادی‌های سایبری' از شبکه‌های اجتماعی افغانستان چگونه استفاده می‌کنند؟

انستیتوت مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان به تازگی گزارشی به عنوان "جهادی‌های سایبری: تلاقی افراط گرایی و تکنولوژی دیجیتالی در افغانستان" نشر کرده است. این تحقیق توسط الهام غرجی، پژوهشگر در دانشگاه کویمبرا پرتغال انجام شده است.

گزارش نشان می‌دهد که گروه‌هایی مثل طالبان، داعش شاخه خراسان، گروه‌های سلفی، و شاخه‌ای وهابیون به صورت گسترده از شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک، توئیتر، تلگرام و غیره استفاده می‌کنند.

در این تحقیق، ۲۸۰ آدرس گروه‌های افراطی خشونت‌گرا در شبکه‌های اجتماعی افغانستان مورد بررسی قرار گرفته است. این عدد شامل حساب‌های شخصی و فردی افراد نمی‌شود، بلکه شامل گروه و یا سخنگویان گروهای مورد مطالعه می‌شود.

بنا به این تحقیق گروه‌های افراطی، از توئیتر ۳۵درصد، و تلگرام ۳۴ درصد، و فیس‌بوک ۱۸درصد استفاده می‌کنند.

"انستیتوت مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان به تازگی گزارشی به عنوان "جهادی‌های سایبری: تلاقی افراط گرایی و تکنولوژی دیجیتالی در افغانستان" نشر کرده است"این گروه‌ها برای اهداف؛ تبلیغات ایدیولوژیک، پروپاگندای نظامی، جنگ معلوماتی، و سربازگیری از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.

بنا به دریافته‌های این گزارش، طالبان بیشتر از سایر گروه‌ها در شبکه‌های اجتماعی در افغانستان فعال است، و بیشتر از ۱۸۰ آدرس فعال دارد که ۵۳ درصد آن در توئیتر است. هدف طالبان در توئیتر مخاطبان بین المللی است. ۴۱درصد حساب‌های توئیتری طالبان، در سال‌های اخیر(۲۰۱۸ - ۲۰۱۹) و همزمان با مذاکرات نمایندگان امریکا و طالبان در دوحه قطر ایجاد شده است.

طالبان به پنج زبان فارسی، پشتو، عربی، اردو و انگلیسی در شبکه‌های اجتماعی فعال است.

طالبان تقریبا از تمام شبکه‌های اجتماعی مثل توئیتر، فیس‌بوک، تلگرام، یوتیوب و غیره استفاده می‌کند.

تبلیغات طالبان متمرکز به سربازگیری از میان جوانان، و به‌ویژه جذب برای حملات انتحاری است، و در کنار آن طالبان مصروف تبلیغات گسترده علیه دولت افغانستان و نیروهای خارجی اند

• شبکه‌های اجتماعی و خشونت علیه زنان در افغانستان
• طالبان؛ پنهان پشت تصاویر زیبای دختران

پس از طالبان، داعش شاخه خراسان دارای بیشترین آدرس در رسانه‌های اجتماعی افغانستان است. داعش شاخه خراسان فعالیت‌های گسترده در فیس‌بوک و یوتیوب دارد و در تلگرام فعالتر است.

در افغانستان گروه‌های مختلفی زیرشاخه داعش قرار گرفته اند؛ مثل گروه‌هایی از پاکستان و آسیای میانه. اما بیشترین آدرس رسانه‌ای گروه داعش شاخه خراسان، مربوط به اعضای تاجکستانی داعش از آسیای میانه است. تبلیغات داعش عمدتا علیه حکومت، شیعه‌های افغانستان، زنان و طالبان است.

علاوه بر جذب در داخل افغانستان، بخش دیگر فعالیت داعش متمرکز بر دعوت از سایر گروه‌های جهادی بیرونی برای سفر و جنگ در افغانستان است.

"در این تحقیق، ۲۸۰ آدرس گروه‌های افراطی خشونت‌گرا در شبکه‌های اجتماعی افغانستان مورد بررسی قرار گرفته است"

اکثر آدرس‌های رسانه‌ای داعش، ویدیو و صدا عمدتا به زبان فارسی است و برای مخاطبان افغان قابل فهم است، که به آسیب‌پذیری جوانانی که در معرض این پیام‌ها قرار می‌گیرند، افزوده است.

بنا به این تحقیق، گروه سوم که بیشترین استفاده را از شبکه‌های اجتماعی می‌کند گروه‌های سلفی اند که به تبلیغات ضد شیعیان، زنان، و آزادی‌های اجتماعی و مدنی در افغانستان می‌پردازند.

گزارش می‌گوید که گروه‌های سلفی با وجود مخالفت پیروان مذهب حنفی که مذهب اکثریت اهل سنت افغانستان است، سلفی‌ها به دامنه نفوذ خود افزوده اند و مذهب حنفی را ممکن است تحت تاثیر قرار دهد. برخلاف طالبان و داعش، ۹۰ درصد فعالیت گروه‌های سلفی در فیس‌بوک است.

گزارش نشان می‌دهد که گسترش سلفی گرایی زمینه اصلی فکری و فرهنگی نفوذ داعش را در افغانستان فراهم کرده است.

در گزارش آمده که سلفی‌ها از آدرس‌های رسمی خود در شبکه‌های اجتماعی، مواد نشرشده داعش را همرسانی می‌کنند.

این گزارش دریافته است که شاخه‌ای از "وهابیون ایرانی" نیز تاثیر فزاینده بر فضای مجازی و سایبری افغانستان دارد.

این گروه، بیشتر از یک میلیون دنبال‌کننده در شبکه‌های اجتماعی دارد و به دلیل زبانی، تاثیر قابل ملاحظه بر کاربران افغان گذاشته اند. فعالیت‌های این شاخه در کشورهای افغانستان، تاجکستان و ایران است، و ضد شیعیان، حقوق زنان و ارزش‌های دموکراتیک در افغانستان تبلیغات می‌کند.

گزارش می‌گوید که همه گروه‌های یاد شده از اکوسیستم رسانه‌ای افغانستان استفاده می‌کنند. همزمان، نیروهای میانه‌رو و دموکرات نیز در این فضای سایبری در حال مقاومت بر علیه فعالیت‌های افراطی خشونت‌گرا اند. فضای سایبری افغانستان پس از مذاکرات میان آمریکا و طالبان و امضای موافقتنامه صلح به نفع این گروه در حال چرخش است.

گزارش می‌گوید فعایت گروه‌های خشونت‌گرا در شبکه‌های اجتماعی افغانستان، یک فضای خشونت‌آمیز سایبری را ایجاد کرده که به چهار پیامد انجامیده است: افراطی شدن جوانان افغان، گسترش نفوذ سیاسی، و اخلال در ثبات و امنیت اجتماعی-سیاسی افغانستان و به خطر انداختن تساهل مذهبی و افزایش خشونت است.

گزارش توصیه می‌کند که مبارزه با محتوای افراطی و خشونت‌آمیز دنیای سایبری کار دشوار است، اما از طریق همکاری‌های بین المللی، حمایت از جامعه مدنی، و جریان‌های مذهبی معتدل، و افزایش آگاهی اجتماعی درباره خطرات و آسیب‌های فعالیت این گروه‌ها، می‌توان این بحران را مهار کرد.