نتیجه انتخابات مجلس در شش دوره گذشته ۳۰ - ۰ بوده است / رابطه مردم و نماینده در شهرهای بزرگ وجود ندارد / مردم تهران رها شده هستند / نمایندگان شهرستانی دماسنج مشکلات کشورند

تابناک _ انتخابات تناسبی الگویی از انتخابات در مجلس به شمار می‌رود که افراد، نمایندگان خود را از فهرست‌های انتخاباتی برگزیده و در نهایت پس از مشخص شدن وزن جریان‌های سیاسی از مجموع آرای اخذ شده، به نسبت آرا، کرسی‌های نمایندگی بین ائتلاف‌ها و جریان‌ها تقسیم می‌شود.

این مصوبه مجلس هرچند در بار نخست بررسی شورای نگهبان محل ابهام اعضای این شورا بود که برطرف شد، هیات عالی نظارت بر سیاست‌های کلی مجمع تشخیص مصلحت نظام آن را مغایر با برخی بند‌های سیاست‌های کلی انتخابات تشخیص داد و سرانجام با اصرار نمایندگان بر تصمیم خود این مصوبه راهی مجمع شد.

این شیوه شمارش آرا، موافقان و مخالفانی دارد؛ موافقان آن می‌گویند که این روش به تقویت احزاب و شایسته گزینی کمک می‌کند، اما منتقدان اشکالات متعددی برای آن فهرست می‌کنند که مهمترین آن قطع رابطه مستقیم مردم با نماینده، نادیده گرفتن شرایط اجتماعی حاکم بر تهران، بروز ائتلاف‌های یک شبه انتخاباتی و وامدار شدن فرد به فهرست‌ها به جای مردم است.

برای بررسی ابهامات و شبهات انتخابات تناسبی، خبرگزاری جمهوری اسلامی میزبان مناظره‌ای با حضور جعفر قادری نماینده شیراز و طراح طرح، مجتبی رییسی پژوهشگر و موافق انتخابات تناسبی و محمدرضا شمسا، کارشناس سیاسی و مخالف این نوع انتخابات بود که جزئیات آن به شرح زیر است:

اشکالات و ایرادات طرح انتخابات تناسبی در دوره‌های بعد قابل اصلاح است

جعفر قادری نماینده مردم شیراز در مجلس در ابتدا با توضیحاتی از سابقه تلاش برای اصلاح قانون انتخابات مجلس و در تشریح انتخابات تناسبی بیان داشت: از زمان مجلس پنجم بحث‌های در مورد اصلاح نظام ساختاری انتخابات مطرح بود و حتی در مجلس هشتم سه طرح استانی شدن انتخابات، واگذاری بخشی از اختیارات مجلس به شورای عالی استان‌ها و تقویت احزاب بیان و در مجالس نهم و دهم ایرادات و اشکالات آن‌ها بررسی شد.

طراح طرح تناسبی شدن انتخابات اضافه کرد: سرانجام در مجلس یازدهم چهار طرح برای اصلاح انتخابات مطرح شد و یکی از آن‌ها تناسبی بودن انتخابات بود که با جمع بندی صورت گرفته به این نتیجه رسیدیم که این طرح در شهر تهران اجرایی شود؛ اگر در انتخابات پیش روی، این مدل در حوزه تهران اجرایی شود، بنا داریم برای دوره‌های بعد اشکالات و ایرادات آن را برطرف کنیم و در برخی از دیگر حوزه‌ها نیز به اجرا بگذاریم.

قادری در پاسخ به این پرسش که ایرادات هیات نظارت مجمع بر این مصوبه چه بوده است، توضیح داد: یکی از ایراد‌ها این است که نظام انتخابات تناسبی عادلانه نیست که باید گفت در نظام اکثریتی فعلی که اجرا می‌شود، در همه جای دنیا برای حوزه‌های تک نماینده اجرا می‌شود و اگر بخواهیم در تهران نظام اکثریتی داشته باشیم، باید تهران را به ۳۰ حوزه تک نماینده‌ای تقسیم کنیم، ولی اینکه بیاییم دقیقا در حوزه‌های چند نماینده‌ای اکثریتی را اجرا کنیم کاملا غلط است.

این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه در نظام اکثریتی هم شاهد حاکمیت اکثریت بر اقلیت نیستیم، بلکه در حاکمیت اقلیت منسجم بر اکثریت غیر منسجم نیز بروز می‌کند، این شیوه انتخاباتی را نیز غیر عادلانه توصیف کرد و گفت: در نظام تناسبی هر جریانی متناسب با سهم خود از کل آرا می‌تواند کرسی بگیرد و کاملا عادلانه است، در حالی که در نظام اکثریتی ممکن است اقلیت ۲۰ درصدی کل کرسی‌ها را از آن خود کند و این هم کاملا ناعادلانه است.

قادری افزود: ایراد دیگری که هیات عالی نظارت مجمع گرفته، این است که انتخابات تناسبی مخالف شایسته سالاری است، در حالی که از نظر ما این شیوه عین شایسته سالاری است، زیرا در نظام اکثریتی کل افراد لیست رای می‌آورند و حتی اگر چوب خُشک هم در لیست باشد رای خواهد آورد و این شایسته سالاری نیست، ولی در نظام تناسبی هر جریانی متناسب با وزن رای خود کرسی می‌گیرند و افراد ضعیف فهرست رای نمی‌آورند و این افراد توانمند و شاخص هستند که رای می‌آورند.

نماینده مردم شیراز ایراد دیگر مجمع را وجود «تبعیض» در مصوبه مجلس عنوان کرد که گفته شده، چرا انتخابات تناسبی فقط در تهران برگزار شود؟ او گفت: در یکی از جلسات گفتند نظام تناسبی باید بیشتر به فهرست‌ها بها بدهد و به افراد بها ندهد و ما با اصلاحاتی که انجام دادیم، نقش فهرست‌ها را پر رنگ‌تر کردیم، اما پس از آن از اینکه نقش احزاب پررنگ شده بود، به این موضوع ایراد گرفته شد.

این نماینده مجلس توضیح داد: ایرادی که گرفتند این بود که می‌گفتند سیاست‌های کلی انتخابات در حمایت از افراد است، در صورتی که خودشان می‌دانند در نظام تناسبی افراد دیگر کنار فهرست‌ها قرار نمی‌گیرند و نظام تناسبی دقیقا نظام رقابت فهرست‌هاست. فهرست می‌تواند باز یا بسته باشد، ولی اینکه ما بیاییم کنار فهرست نام افراد را هم منفرد بیاوریم در هیچ جای دنیا مرسوم نیست.

نظام انتخاباتی مورد نظر یک مدل اختراعی است

وی با تشریح مدل اختراعی و ابتکاری در طرح تناسبی اظهار داشت: تناقضاتی که در مطالبات آقایان وجود دارد ما را ناچار می‌کند که یک مدل اختراعی ابتکاری را درست کنیم که در این مدل اختراعی ابتکاری ممکن است بعضی بخش‌ها را درست می‌کنیم و بعضی بخش‌ها مشکل داشته باشد. در مجموع آن‌ها می‌خواهند با عینک حداکثری به مدل تناسبی نگاه کنند و این اصلا شدنی نیست.

وی اضافه کرد: ایراد دیگری که برخی به این طرح گرفتند، مشکلات در اجرای طرح بود که وزارت کشور اعلام کرد با این شیوه شمارش آرا سخت می‌شود که البته در جلسه‌ای به معاونان این وزارتخانه توضیح داده شد که اگر در حالت عادی شمارش آرا سه روز طول بکشد، در این روش ممکن است یک روزه نتایج مشخص شود.

قادری مزیت دیگر نظام تناسبی را توجیه پذیر شدن رقابت درون جناحی برشمرد که ماندگاری نمایندگان توانمند را تضمین می‌کند.

نتیجه انتخابات مجلس در شش دوره گذشته ۳۰ - ۰ بوده است

مجتبی رییسی، پژوهشگر سیاسی و موافق انتخابات تناسبی نیز در این نشست گفت: انتخابات تناسبی نتیجه آسیب شناسی چند دوره انتخابات مجلس در تهران بوده است. ما در انتخابات اکثریتی که در کلانشهر‌ها برگزار می‌شود، چالش عدم عدالت را داریم. به همین دلیل وقتی نتایج انتخابات‌های تهران را بررسی می‌کنید، می‌بینید از مجلس ششم به بعد نتیجه انتخابات همه ۳۰- ۰ بوده است؛ یعنی یک لیست کامل رای آورده و لیست جریان مخالف کاملا مجلس را از دست داده است.

این کارشناس سیاسی با تاکید بر اینکه این گونه نتایج در قوه قانونگذاری هم ایجاد اختلال می‌کند، افزود: چنین نتایجی هم شوک‌های سیاسی به نظام سیاسی وارد می‌کند و باعث سرخوردگی پایگاه اجتماعی جریان بازنده می‌شود.

رئیسی به انتخابات دوره دهم مجلس در تهران نیز اشاره کرد و گفت: در این انتخابات اصلاح طلبان ۵۷ درصد آرا را کسب کردند و اصولگرایان۳۶ درصد آرا، اما ۱۰۰ درصد کرسی‌ها به اصلاح طلبان رسید و جریان رقیب با اینکه آرای قابل توجهی هم به دست آورده بود، هیچ سهمی نگرفت؛ یعنی مردمی که به آن‌ها رای داده بودند، نماینده‌ای در مجلس نداشتند.

جریان‌های سیاسی به دنبال حذف یکدیگر هستند

وی با بیان اینکه انتخابات تناسبی برای این است که کسی حذف نشود و هر جریان به اندازه وزن اجتماعی خود کرسی بگیرد، توضیح داد: به دلیل نظام اکثریتی، جریان‌های سیاسی به دنبال حذف یکدیگر هستند؛ ضمن آنکه در این شیوه سطح بالایی از تنش انتخاباتی بروز می‌کند و همه سعی می‌کنند، بدنه اجتماعی را تهییج کنند تا رای بیاورند.

رئیسی در عین حال گفت که روش تناسبی هم ممکن است آسیب‌هایی داشته باشد که دارد؛ این بستگی به سیاستگذار دارد که با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی کشور کدام انتخاباتی را ترجیح می‌دهد، اما باید گفت اولین نتیجه نظام تناسبی عدالت انتخاباتی است.

سیاست‌های کلی انتخابات بر مبنای نظام اکثریتی است

در ادامه محمدرضا شمسا کارشناس سیاسی و مخالف طرح تناسبی شدن انتخابات در پاسخ به اینکه آیا عدالت انتخاباتی را در انتخابات تناسبی می‌بینید، گفت: برای پاسخ ابتدا باید بند اول سیاست‌های کلی انتخابات را تفسیر کنیم؛ این بند می‌گوید «تعیین حوزه‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی و شورا‌های اسلامی شهر و روستا بر مبنای جمعیت و مقتضیات اجتناب‌ناپذیر به گونه‌ای که حداکثر عدالت انتخاباتی و شناخت نامزد‌ها را فراهم کند».

"اگر این طرح اینقدر فاجعه است که هر کسی ابتدایی‌ترین نظامات انتخاباتی دنیا را بداند به آن می‌خندد به این معنی است که صلاحیت حقوقدانان شورای نگهبان را زیر سوال برده‌اید"این بند در مورد نظام اکثریتی صحبت می‌کند، چون در نظام تناسبی ترسیم حوزه‌های انتخابیه وجود ندارد که بخواهد از جمعیت صحبت کند.

وی با تاکید بر اینکه سیاست‌های کلی انتخابات، نظام اکثریتی را به رسمیت شناخته است، توضیح داد: نظام انتخاباتی چهار عنصر دارد؛ فرمول انتخاباتی، وسعت حوزه انتخابیه، برگه رای و حدنصاب.

شمسا به بند دوم سیاست‌های کلی انتخابات استنناد کرد و با بیان اینکه این بند نیز نظام اکثریتی را پذیرفته است و بر این اساس نمی‌تواند الگوی تناسبی را بپذیرد، افزود: در بند دوم گفته شده برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی در صورت عدم کسب حدنصاب در مرحله اول، دو مرحله‌ای است.

وی با بیان اینکه فرمول انتخاباتی، چگونگی نظام انتخاباتی را تعیین می‌کند، افزود: به دلیل فرمول اکثریتی پذیرفته در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، نظام انتخاباتی مجلس شورای اسلامی اکثریتی است، ولی به دلیل تفاوت جمعیت در حوزه‌های انتخابیه مجلس، با دو نظام انتخاباتی اکثریتی روبه رو هستیم؛ نظام انتخاباتی اکثریتی ساده و دومرحله‌ای. در حوزه تک کرسی و نظام اکثریتی دسته جمعی در حوزه‌های چند نماینده ای.

این کارشناس سیاسی با یادآوری اینکه ایراد نظام اکثریتی عدم تناسب آن است، افزود: وقتی کسی برنده می‌شود همه کرسی‌ها را می‌برد و کسی که بازنده است، هیچ سهمی نمی‌برد و به قولی می‌گویند، هدر رفت آرا بویژه در شهر‌های بزرگ به شدت زیاد است که در اینجا به آن الگوی اکثریت دسته جمعی می‌گویند.

باید حوزه‌بندی انتخابات را یکدست کنیم/ در حوزه‌های انتخابیه به هم ریختگی داریم

شمسا با بیان اینکه برای تحقق نظام اکثریتی مورد نظر سیاست‌های کلی انتخابات باید حوزه بندی انتخابات را بر مبنای جمعیت یکدست کنیم، گفت: این یک فاجعه است که در نظام انتخاباتی کشور، برخی حوزه‌ها تک کرسی و برخی دو کرسی و برخی از حوزه‌ها پنج کرسی و یا بیشتر باشد و هیچ جای دنیا چنین وضعیتی را نداریم؛ ما در حوزه‌های انتخابیه به هم ریختگی داریم؛ به دلیل اینکه جمعیت حوزه‌بندی انتخاباتمان اولا برابر نیست و دوم آنکه از هر حوزه یک نماینده انتخاب نمی‌شود.

این کارشناس سیاسی با بیان اینکه باید حوزه‌های انتخابیه بر مبنای جمعیت و مقتضیات اجتناب ناپذیر تقسیم بندی شوند، اظهار داشت: برای رسیدن به عدالت مورد نظر در سیاست‌های کلی انتخابات باید جمعیت حوزه‌ها تا حدممکن برابر باشد؛ در آمریکا برابری جمعیت صفر است؛ یعنی در هیچ حوزه‌ای نباید جمعیت بیشتر باشد.

شمسا برای تهران چنین راهکار داد: در کلانشهر‌ها همچون تهران باید حوزه‌های انتخاباتی تقسیم شود و بر اساس تعداد نماینده‌ای که داریم و جمعیت تهران به چند کرسی تقسیم شود، نه اینکه برای رفع بی‌عدالتی انتخاباتی، فرمول انتخاباتی را تغییر دهیم.

وی افزود: عدالت انتخاباتی در نظام اکثریتی تقسیم حوزه بندی انتخابات است؛ اگر نظر ما این است که می‌خواهیم مشکل عدالت انتخاباتی در تهران حل شود، باید سی کرسی آن را به تناسب جمعیت مناطق تکه تکه کنیم و هر منطقه نماینده خود را داشته باشد؛ مثلا اسلامشهر یا پردیس نماینده مستقل خود را داشته باشد.

رابطه مردم و نماینده در شهر‌های بزرگ وجود ندارد

شمسا گفت: در شهر‌های بزرگ رابطه نمایندگی بین مردم با نماینده وجود ندارد و دلیل آن نظام انتخاباتی اکثریت دسته جمعی است که البته مشکل شورا‌ها هم به آن اضافه شده است.

این کارشناس سیاسی با ابراز تاسف از اینکه از مجلس پنجم به بعد نظام انتخابات تناسبی علاج همه مشکلات معرفی می‌شود، گفت: اگر کسی الفبای ادبیات نظام انتخاباتی را بداند، نظام اکثریتی قویترین نظام انتخاباتی برای ایجاد احزاب است که ما هم از زمان مشروطه تاکنون نظام اکثریت نسبی را داشته ایم.

وی با بیان اینکه نظام اکثریتی در ایران کامل اجرا نشده است و این باید اصلاح شود، توضیح داد: در دوره‌ای استانی شدن انتخابات مطرح شد که بسیار اشتباه بود. در همین بحث انتخابات تناسبی هم باید ببینیم که می‌خواهیم به چه شیوه‌ای آن بپذیریم. آیا از مسیری که دنیا رفته الگو برداری می‌کنیم یا می‌خواهیم در نظام تناسبی خودمان چرخی را که قبلا اختراع شده را دوباره اختراع کنیم و حتی برای دور زدن محدودیت‌ها از آن منحرف شویم.

هدر رفت آرا در نظام اکثریتی بالاست

در ادامه رییسی با تاکید بر اینکه در هیچ جای دنیا نظام انتخاباتی اکثریتی در حوزه‌های چند نماینده‌ای اجرا نمی‌شود، زیرا آرای هدررفته بسیار بالایی ایجاد می‌کند، گفت: وقتی نظام اکثریتی را در تهران برگزار می‌کنید، می‌بینید که گاهی چهره‌های ملی همچون روسای جمهور سابق یا روسای مجالس ممکن است از یک فرد عادی شکست بخورند، چون می‌شود و ممکن است از یک فرد عادی در منطقه‌اش شکست بخورد.

این پژوهشگر سیاسی تاکید کرد: مگر شما آسیب‌های انتخابات اکثریتی در حوزه‌های تک نماینده ای، جابجایی‌ها و تقلب‌ها را نمی‌بینید؟ اینکه چرا در تهران تقلب ندارید، برای این است که تقلب در انتخابات در تهران معنا ندارد، زیرا اختلاف آرا میلیونی است.

رییسی با بیان اینکه انتخابات تناسبی لیست باز در تهران به نسبت همه سناریو‌های موجود بهترین انتخاب و کم‌هزینه‌ترین انتخاب است، این نکته را یادآور شد که این شیوه تنها شیوه‌ای است که از سد شورای نگهبان گذشته و این شورا آن را مغایر شرع و قانون اساسی ندانسته است.

رییسی با اشاره به هدر رفت آرا در نظام انتخاباتی اکثریتی گفت: در این روش الگوی رای دادن افراد هم سلبی است یعنی مردم به فرد مورد نظرشان رای می‌دهند نه به این خاطر که آن فرد رأی بیاورد بلکه می‌خواهند فرد مقابل وارد مجلس نشود و انتخابات حداکثریِ دسته جمعی این موضوع را تشدید می‌کند.

برای انتخابات اکثریتی باید احزاب قوی داشته باشیم

در ادامه قادری با برشمردن معایب تقسیم حوزه انتخابیه تهران به چند حوزه برای نظام اکثریتی چند نماینده‌ای اظهار داشت: اتفاقا یکی از پیشنهادهای مطرح برای تهران این بود که این حوزه را به ۲۰ حوزه تک نماینده‌ای تقسیم کنیم که رای نیاورد، چون استدلال این بود که این روش برای نظام‌های دو پارلمانی کاربرد دارد.

این نماینده مجلس با بیان اینکه برای انتخابات اکثریتی باید احزاب قوی داشته باشیم، افزود: متاسفانه احزاب در کشور ما پا نگرفته‌اند؛ ضمن آنکه تقسیم حوزه‌های انتخابیه بزرگ به حوزه‌های کوچکتر مشکلاتی به همراه دارد.

وی با بیان اینکه نمایندگان حوزه‌های انتخابیه بزرگ و کلانشهر‌ها افراد توانمندتری هستند، علت آن را انتخاب فارغ از مسائل قومیتی و وابستگی‌های منطقه‌ای عنوان کرد.

مردم تهران رها شده هستند/ نمایندگان شهرستانی دماسنج مشکلات کشورند

در پاسخ به این اظهارات شمسا با بررسی مشکلات حوزه انتخابیه تهران بیان داشت: این تصوری که گفته شده نماینده تهران برتر هستند، تصور اشتباهی است؛ این افراد سال‌ها در شهرستان بودند برجسته شدند و بعد در تهران کاندیدا شدند.

وی در توضیح لیست انتخاباتی در مدل تناسبی بیان داشت: وقتی مردم لیستی رای می‌دهند به لیست وامدار هستند و کسی نیست که فردی مشکلات آن‌ها را حل کند. مشکل ما در تهران این است که رابطه مردم با شورای شهر و مجلس وجود ندارد، مردم تهران رها شده هستند.

وی با اشاره به مزیت حوزه بندی انتخابات گفت: نماینده حوزه شهرستان دماسنج مشکلات کشور هستند و مردم به نماینده مراجعه می‌کنند و مشکلات جامعه بدین گونه حل می‌شود، اما مدل تناسبی، پاک کردن صورت مساله است و کسی نمی‌تواند به نماینده مراجعه می‌کنند.

شمسا تاکید کرد: دلیل اصلی مراجعه مردم به نمایندگان هم این است که حکومت محلی در ایران نداریم و کسی نیست که مشکلات مردم را حل کند، چون سیستم متمرکز است و باید غیر متمرکز شود.

‌

نمی‌شود برای تهران یک فرمول داشته باشیم و سایر حوزه‌ها فرمول دیگر

در ادامه این مناظره، شمسا با تاکید بر اینکه همه طرح‌های انتخاباتی دارای مزایا و معایبی است گفت: نمی‌شود برای یک حوزه انتخابیه مانند تهران یک فرمول انتخاباتی داشته باشیم و در سایر حوزه‌های انتخاباتی، فرمول دیگری برای رای گیری به کار ببریم؛ اگر هم در کشوری چنین اتفاقی افتاده، از قبل مشخص است که مثلاً در ۷۰ درصد حوزه‌های انتخابی به روش حداکثری دسته جمعی و در ۳۰ درصد به صورت تناسبی نمایندگان انتخاب شوند، نه اینکه در یک حوزه انتخابیه هر دو فرمول استفاده شود.

این کارشناس سیاسی با انتقاد از متن مصوبه مجلس، اظهار داشت: در متنی که به عنوان مصوبه تهیه شده هم فرمول اکثریتی و هم فرمول تناسبی همزمان برای توزیع کرسی‌ها پذیرفته شده؛ یعنی در درون الگوی تناسبی برای توزیع کرسی میان نامزد‌های منفرد از فرمول اکثریتی استفاده شده است؛ آیا شما برای تامین نظر شورای نگهبان باید همه قوانین را به هم بریزید؟

شمسا معتقد است: سیستمی برای انتخابات تناسبی انتخاب شده که تناقض‌های زیادی دارد در کشور ما نظام انتخاباتی اکثریتی حاکم است و بهترین کار این است که تهران را به سی حوزه انتخابیه تقسیم کنیم؛ کما اینکه در بخش حاکمیتی و اجرایی هم مانند شهرداری، آب و فاضلاب، نیروی انتظامی و دیگر موارد تهران تقسیم بندی شده است.

چگونه دستگاه‌های اجرایی می‌توانند تهران را تقسیم کنند، اما در بخش قانونگذاری نمی‌توان این کار را انجام داد؟

چرخ را از اول اختراع نکنید/ طرحی که روی کاغذ نوشته شده، فاجعه است

این منتقد طرح انتخابات تناسبی تصریح کرد: شما که می‌خواهید نظام انتخاباتی را تغییر دهید، یک سیستمی طراحی نکنید که در آن چرخ از اول اختراع شده باشد، چرا از نظام‌های انتخاباتی موفق دیگر کشور‌ها بهره نبرده‌اید؟ این طرحی که روی کاغذ نوشته شده، فاجعه است.

شمسا تاکید کرد: فلسفه وجود جبهه‌های مختلف انتخاباتی این است که مردم به یکی از دو جبهه اصلی رای بدهند، اما در سیستمی که شما به عنوان تناسبی آورده‌اید «لیستِ باز» را در نظر گرفته‌اید و رای دهندگان از همه لیست‌ها می‌توانند انتخاب کنند.

وی با بیان اینکه این موضوع در هیچ جای دنیا دیده نشده است، گفت: مساله دیگر این است که بر اساس این طرح، اول انتخاب افراد بر اساس حداکثری است و سپس سراغ تناسبی می‌روید؛ چنین طرحی اصلاً قابل اجرا نیست، اگر وارد اجرا شود مشکلات آن را خواهید دید.

این کارشناس سیاسی افزود: در دنیا وقتی انتخابات تناسبی داریم یک حدنصاب را در نظر می‌گیرند مثلاً می‌گویند برای ۳۰ کرسی ۲ میلیون رای دهنده داریم که اگر هر فرد ۲۰ درصد آرا را به دست بیاورد، می‌تواند یک کرسی از مجلس کسب کند؛ مثلاً اگر هر فردی ۲۵۰ هزار رای داشته باشد، یک کرسی به دست می‌آورد و اگر فهرستی ۸۰۰ هزار رای داشت ۴ کرسی از مجلس را در اختیار خواهد گرفت. این در تمام دنیا پذیرفته شده است، اما در طرحی که شما نوشته‌اید، چنین چیزی دیده نمی‌شود، چون شورای نگهبان اجازه تصویب چنین طرحی را نمی‌دهد و می‌گوید باید نامزد منفرد طبق قانون اساسی اصالت داشته باشد.

 

برای جلب نظر شورای نگهبان همه فرمول‌های انتخاباتی را تغییر داده اید

شمسا با برشمردن تناقض‌های موجود در مصوبه مجلس با مدل‌های رایج در جهان گفت: بدترین مساله‌ای که در این طرح اتفاق افتاده و کسی که ابتدایی‌ترین سیستم‌های انتخاباتی دنیا را بداند، قطعاً به آن خرده خواهد گرفت، این است که در آن آمده، «فهرست انتخابات در نظام تناسبی ممکن است به دور دوم بروند»، در حالی که برای انتخابات تناسبی اصلاً مرحله دوم نداریم.

وی گفت: انتخابات دو مرحله‌ای برای جا‌هایی است که حدنصابی برای اخذ رای در نظر گرفته شده باشد. بر اساس حداکثری دسته جمعی انتخابات صورت می‌گیرد. شما برای آنکه نظر شورای نگهبان را جلب کنید همه فرمول انتخاباتی را تغییر داده‌اید بدتر اینکه در اجرا تبعات زیادی دارد، من هم معتقدم نظام انتخاباتی تناسبی می‌تواند موفق باشد، اما نه این طرحی که شما از خودتان ساخته‌اید بلکه الگو‌های موفق آن در دنیا مانند ژاپن باید پیاده شود ضمن اینکه در کل کشور آن را پیاده کنید نه فقط برای تهران.

این کارشناس سیاسی بیان کرد: اینکه در درون انتخابات تناسبی باز هم سیستم انتخاباتی اکثریتی را آورده‌اید، یک اتفاق فاجعه بار است؛ اینکه در انتخابات تناسبی فرد می‌تواند به مرحله دوم برود در هیچ سیستم انتخاباتی تناسبی دنیا دیده نشده است.

شمسا با بیان اینکه مشخص نیست حد نصاب فهرست تناسبی چیست، افزود: در این طرح آورده‌اید که اول باید وضعیت نامزد‌های منفرد مشخص شود سپس سراغ نامزد‌های لیستی برویم.

شورای نگهبان انتخابات تناسبی را تایید کرده است

رییسی در ادامه این مناظره در پاسخ به اشکالاتی که شمسا به مصوبه مجلس وارد کرد، گفت: برخی از این موارد اصلاً در طرح نیامده یا برخی انتقاداتی که به طرح دارد، پاسخ آن در طرح آمده است؛ حقوقدانان شورای نگهبان که از اساتید برجسته حقوقی هستند، این طرح را تایید کرده‌اند.

این پژوهشگر سیاسی گفت: در این طرح همه مراحل تصویب آن طی شده و به همه افراد صاحب نظر توضیحات کافی داده شده است؛ بنابراین، یک متن خام نیست که شورای نگهبان آن را تایید کرده باشد. اگر این طرح اینقدر فاجعه است که هر کسی ابتدایی‌ترین نظامات انتخاباتی دنیا را بداند به آن می‌خندد به این معنی است که صلاحیت حقوقدانان شورای نگهبان را زیر سوال برده‌اید.

مثلاً مدعی هستید در هیچ جای دنیا این نظام انتخاباتی دیده نمی‌شود حال آنکه در سی کشور نظام انتخاباتی ترکیبی داریم.

شمسا در پاسخ گفت: نظام انتخاباتی مختلط به کارگرفته شده در متن مصوب با نظام انتخاباتی مختلط دنیا متفاوت است و تنها یک اشتراک لفظی است.

رییسی نیز اظهار داشت: در برخی کشور‌ها نظام انتخاباتی مختلط وابسته داریم و در برخی دیگر کشور‌ها مختلط غیر وابسته است. اینکه می‌گویید دستگاه‌های حاکمیتی تقسیم بندی شده‌اند، پاسخ آن واضح است. دستگاه‌های اجرایی محل رجوع مردم هستند، اما در بحث انتخابات که نمی‌توان چنین تقسیم بندی کرد؛ اینکه انتقاد می‌کنید چرا فقط در تهران اجرا می‌کنید، پاسخ آن واضح است و آن اینکه باید تغییرات تدریجی باشد، زیرا نمی‌توان یکباره کل نظام انتخاباتی کشور را تغییر داد.

رییسی افزود ژاپن تجربه ناموفقی از تغییر نظام انتخاباتی اکثریتی به ترکیبی داشت. عادات انتخاباتی مردم را نمی‌توان به یکباره تغییر داد، علت اینکه از تهران آغاز کرده‌ایم این است که هم اکنون هم فرهنگ رأی دادن مردم در تهران لیستی است.

طرح مصوب مجلس درباره انتخابات تناسبی یک طرح «من‌درآوردی» است

کارشناس انتخابات درباره اینکه طرح مصوب مجلس، یک طرح «من‌درآوردی» است، گفت: در تمام کشور‌هایی که لیست باز را به عنوان نظام انتخاباتی تناسبی برگزیده‌اند، این وضعیت مشهود است، در همه کشور‌ها حد نصاب بر اساس اقتضائات و شرایط جامعه است؛ مثلا در آلمان ۵ درصد و روسیه ۷ درصد است.