بخشی از خانه تاریخی حاج علی اکبر در لارستان آتش گرفت

این آتش سوزی در حالی بر پیکر نیمه جان و ساختمان متروکه و فرسوده حاج علی اکبر هجوم آورده بود که به نظر می‌رسد مرگ تدریجی این خانه از سال‌ها پیش آغاز شده و باید گفت، این بنا که متعلق به دوره قاجاریه است خود از پای بست در حال ویران شدن بود.

خبر این آتش سوزی که امروز (چهاردهم اسفند ۹۹) به صورت پیامک از سوی یکی از شهروندان لاری انتشار یافت، انگیزه‌ای شد تا با هماهنگی با یکی از بستگان و نزدیکان حاج علی اکبر رضا پور که وکالت و اختیار تام برای نگهداری و واگذاری این خانه تاریخی به میراث فرهنگی بر عهده او بود، راهی محله پیرغیب شویم.

در بدو ورود به محله پیرغیب، اگرچه بوی خشت و کاهگل‌ها از دیوارهای مخروبه خانه‌های کاهگلی، سابات‌ها و آب انبارهای متروکه، مشامت را نوازش می‌کرد اما در حقیقت آه و حسرتی از عمق جان نیز برمی‌خاست زیرا افسوس می‌خوری که این همه آثار و خانه‌های تاریخی که هر یک خود برگ زرینی از سنت و تمدن گذشته این دیار است، اینچنین مورد بی مهری و دخالت‌های پیدا و پنهان انسانی قرار گرفته است.

اوج کم توجهی‌ها، کج سلیقگی‌ها و شاید هم سوء تدبیرها را می‌توان به روشنی در محله قدیمی پیرغیب شهر لار و خانه تاریخی حاج علی اکبر رضاپور مشاهده کرد.

این آتش سوزی اگر چه زخمی بر پیکر نیمه جان ساختمان و خانه تاریخی حاج علی اکبر است اما می‌توان آن را نیز سبب خیری برای احیای مجدد و احساس مسوولیت بیشتر هم از سوی صاحب و مالک این خانه و همچنین از سوی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان لارستان دانست.

علت آتش سوزی مشخص نیست

جواد رضا پور از نزدیکان حاج علی اکبر رضاپور که خود وکالت واگذاری و حفاظت و نگهداری این خانه را نیز عهده دار است، گفت: این آتش سوزی حدود ساعت هشت شب سیزدهم اسفندماه ۹۹ رخ داد و ماموران آتش نشانی قبل از ما به این مکان رسیدند و در کمترین زمان ممکن این آتش را مهار کردند.

او می گوید: علت آتش سوزی هنوز مشخص نیست و برای خود ما هم این پرسش مطرح است که چگونه این اتفاق در این ساعت از شب رخ داده است.؟

مشخصات خانه تاریخی حاج علی اکبر رضاپور

رضا پور در مورد قدمت این خانه تاریخی نیز گفت: این بنا افزون بر ۱۰۰ سال قدمت دارد و در ایام گذشته، همواره محل رجوع تجار و بازرگانان و در حقیقت اتاق فکر بزرگان و مسوولان شهر بود.

وی اظهار داشت: این خانه که زیربنای آن حدود یک هزار مترمربع است در ۲ طبقه ساخته شده و طبقه زیرین آن با ارتفاع حدود هفت متر دارای اتاق‌های تو در تو است که به فراخور نیاز و کاربردهای خاص از آنها استفاده می‌شد.

او بیان کرد: این اتاق ها که دور تا دور حیاط بنا شده است، نور و هوای لازم را از حیاط خانه می‌گرفتند، حیاط بیرونی نیز همراه با حوضچه آبی که جلوی اتاق‌ها خودنمایی می‌کرد، چشم‌اندازی زیبا پدید آورده بود که محل برپایی جشن‌ها و مناسبت‌های مختلف اعضای این خانه و حتی دیگر ساکنان این شهر بود.

به گفته رضاپور، حوضچه‌های موجود در این خانه به دلیل شرایط آب و هوایی و کویری و تابستان‌های داغ لارستان بسیار کاربرد داشتند.

وی ادامه داد: اندرون این خانه هیچ راهی به بیرون نداشت و هر میهمانی که وارد این ساختمان می‌شد امکان ورودش به حیاط اصلی خانه وجود نداشت و مهمترین هدف معماران سنتی که در بسیاری از خانه‌های قدیمی ایران باستان نیز مشاهده می‌شود این بود که ساکنان به ویژه زنان و دختران از چشم نامحرم دور بمانند.

میراث فرهنگی لارستان کوتاهی کرد

رضا پور همچنین در مورد واگذاری این خانه به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان لارستان برای حفاظت، بازسازی و ثبت آن در فهرست آثار ملی نیز گفت: این اداره در این زمینه تا حدودی کوتاهی کرده است.

وی بیان داشت: با وجود رضایت و میل مالک این خانه برای واگذاری این بنا به میراث فرهنگی اما مسوولان وقت در سال‌های گذشته در این زمینه همراهی نمی‌کردند.

کوتاهی از مالک بوده است

مدیر اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان لارستان نیز گفت: با وجود درخواست‌های مکرر و مکتوب و همچنین نشست های متعدد دست اندرکاران این اداره برای جلب رضایت مالک یا مالکان این خانه مبنی بر واگذاری آن به اداره میراث فرهنگی این شهرستان اما آنها در این زمینه کوتاهی کردند و تلاش ما برای متقاعد کردن آنها به نتیجه نرسید.

محمد ابراهیم کیان، در مورد آتش سوزی این بنای قدیمی هم اظهار داشت: علت این موضوع هنوز مشخص نیست . 

بافت تاریخی محله پیرغیب که از جمله بافت‌های تاریخی شهر قدیمی لار محسوب می‌شود از حسینیه بنی زمان شروع می‌شود و به طرف برکه مشهور به برکه "آقا" و برکه "پیرغیب" تا انتهای قطعه شهدا ادامه می‌یابد.

مرقد میر حمزه و زاد پیرغیب همراه با تنها تکیه‌ای که در لار وجود دارد در این محله واقع شده‌اند. همچنین حمام پیرغیب که یکی از گرمابه‌های قدیمی لار به شمار می‌آید در همین محله قرار دارد و در این مکان نیز از حدود ۲۰ سابات و سایبان‌های زیبا، تنها یک مورد باقی مانده است.

سابات، محلی برای آسایش و رفاه رهگذران بود و از دیگر کارکردهای مهم آن می‌توان به تامین امنیت، تعریف حریم، استحکام بنا، یکپارچگی شهر، افزایش اعیان و جایگزین درختان اشاره کرد.

شهرستان لارستان دارای بیش از یک هزار و ۴۰۰ یادمان تاریخی است که تا کنون حدود ۲۰۰ مورد از این یادمان‌ها در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند.

قلعه اژدها پیکر (دژ اشکانی- ساسانی ، مقبره مادر نادرشاه، بازار قیصریه ،کاروانسراهای نو و گلشن و باغ نشاط از جمله آثار تاریخی واقع در شهر قدیمی لار است که دست طبیعت و دخالت‌های انسانی و البته بی مهری و نبود اعتبار لازم، این بناهای تاریخی را در معرض خطر نابودی قرار داده است.

شهرستان لارستان به مرکزیت لار در فاصله ۳۷۸ کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد.