تصمیم‌گیری دیوان عالی اسرائیل درباره سرنوشت نتانیاهو به عنوان نخست‌وزیر

دیوان عالی اسرائیل از بامداد یکشنبه ۱۴ اردیبهشت مباحثات دو روزه‌ای را آغاز کرده تا نظر دهد که آیا بنیامین نتانیاهو به عنوان یک سیاستمدار متهم به فساد می‌تواند در مقام نخست وزیری بماند و آیا توافق اخیر میان دو حزب لیکود و آبی- سفید برای برپایی ائتلاف دولت تازه این کشور، قانونی است یا خیر.

موضوع صلاحیت بنیامین نتانیاهو برای بقا در مسند نخست‌وزیری روز یکشنبه مورد بحث قرار گرفت. بحث قانونی بودن ائتلاف حزب او با حزب آبی- سفید به رهبری بنی گانتس، نیز به روز دوشنبه موکول شده است.

۱۱ قاضی ارشد دیوان عالی اسرائیل در این مباحثات شرکت دارند.

این دومین بار در تاریخ دیوان عالی اسرائیل است که این مباحثات به دلیل اهمیت آن بر سرنوشت صحنه سیاسی کشور، به طور زنده از اینترنت و رسانه‌ها پخش می‌شود.

چنین ترکیب وسیعی از قضات ارشد در رسیدگی به شکواییه‌های مطرح شده در این دیوان نیز کم‌سابقه است؛ قضات ماسک بر چهره و در حالی که شیشه حائلی آن‌ها را به دلیل نگرانی از ویروس کرونا جدا کرده بود، در نشست‌ روز یکشنبه حضور داشتند.

همزمان، شماری از اسرائیلی‌ها، با ماسک بر صورت و با حفظ فاصله اجتماعی، با پرچم‌های سیاه در دست، بیرون از ساختمان دیوان عالی در شهر اورشلیم تظاهرات کردند؛ شب پیش از آن نیز هزاران اسرائیلی‌ با بیرق‌های سیاه در تل‌آویو با رعایت قوانین فاصله اجتماعی کرونا، برای چندمین بار پی در پی علیه توافق ائتلاف نتانیاهو- گانتس تظاهرات کردند.

بیشتر در این باره: گانتس و نتانیاهو بر سر تشکیل «دولت وحدت ملی» توافق کردند

هشت گروه مختلف با ارائه شکواییه‌های جداگانه به دیوان عالی، تاکید کرده‌اند بنیامین نتانیاهو که باید به زودی در سه پرونده به اتهام فساد محاکمه شود، حق تشکیل دولت جدید را ندارد.

گروه‌های شاکی همچنین مدعی هستند که بندهای زیادی از پیمان ائتلافی که دو هفته پیش میان بنیامین نتانیاهو و بنی گانتس برای تشکیل دولت جدید امضا شد، غیرقانونی است.

ده‌ها تن از مقامات ارشد نظامی، اطلاعاتی و امنیتی پیشین، سیاستمداران کنونی و پیشین و نیز چهره‌های آکادمیک و شخصیت‌های مختلف اسرائیلی طرف دعوای بنیامین نتانیاهو و نیز بنی گانتس در این شکواییه‌ها هستند.

اهود باراک، نخست‌وزیر و وزیر دفاع پیشین، که یکی از شاکیان است، در سلسله مقالات و گفت‌وگو‌های رسانه‌ای در روز یکشنبه و نیز روزهای پیش از آن، ادامه نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو برای اسرائیل را خطرناک و به شدت زیان‌بار دانست.

یووال دیسکین، رئیس پیشین سازمان امنیت داخلی اسرائیل، نیز که یکی از شاکیان در دعاوی ارائه شده به دیوان عالی است، روز یکشنبه در مصاحبه با رادیوی ارتش گفت: «روزگاری ما فکر می‌کردیم که نتانیاهو دارد به (رجب طیب) اردوغان (رئیس‌جمهوری ترکیه) در تبدیل شیوه حکومت‌ به نظام خودکامه شبیه می‌شود، ولی او حال می‌خواهد مانند کیم جون اونگ، دیکتاتور مطلق کره شمالی، اسرائیل را اداره کند».

آقای دیسکین همچنین مدعی شد که بنیامین نتانیاهو این احساس را به دیگران تلقین می‌کند که گویا خدا او را متبرک کرده که «تنها او رهبر اسرائیل باشد» و امر به او «مشتبه شده» و «داشت اسرائیل را به سوی جنگ با ایران می‌کشاند».

بیشتر در این باره: تظاهرات هزاران اسرائیلی؛ «نتانیاهو نظام دمکراسی را به خطر انداخته است»

در حالی که وکلای مدافع متعددی از سوی گروه‌های شاکی «استدلالات» خود را در نشست طولانی روز یکشنبه به قضات ارائه کردند، حقوقدانان ارشد بسیاری در گفت‌وگو با رسانه‌های اسرائیل همچنان تردید دارند که این دیوان بتواند قوانینی بیابد که بر اساس آن، مانع از ادامه نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو شود.

آویخای مندل‌بلیت، دادستان ارشد اسرائیل، هفته گذشته گفته بود هیچ قانونی وجود ندارد که با استناد به آن بتوان صلاحیت آقای نتانیاهو را برای نخست‌وزیری رد کرد.

تیم وکلای آقای نتانیاهو و حزب لیکود نیز در نشست روز یکشنبه دیوان عالی گفتند او هنوز محاکمه و محکوم نشده است و قانونی نیست که مانع از ادامه کار او در پست نخست‌وزیری شود.

حزب آبی- سفید نیز تیمی از وکلا برای دفاع از مواضع این حزب و همچنین در دفاع از ادامه نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو به دیوان عالی فرستاده است؛ به گفته این تیم، هر گونه دخالت دیوان عالی در موضوع ائتلاف آبی- سفید با حزب لیکود برای تشکیل دولت بعدی، «مداخله در روند قانونگذاری» است و متضاد با اصل استقلال قوه مقننه است.

از دیوان عالی انتظار می‌رود که منتظر شورهای طولانی قضات خود نشده و احکام در این دو موضوع را بسیار زود و در طول همین هفته صادر کند زیرا بنیامین نتانیاهو و بنی گانتس در نظر دارند که دولت جدید اشتراکی خود را بر اساس نخست‌وزیری چرخشی، این هفته به مجلس معرفی کنند.

رسانه‌های اسرائیل به این جمله حقوقدان ارشد خانم استر خایوت، رئیس دیوان عالی، در جریان مباحثات روز یکشنبه خطاب به گروه‌های شاکی توجه زیاد نشان داده‌اند که گفت، اگر موضع شما پذیرفته نشود، آسمان به زمین نخواهد افتاد.

پیچیدگی شدید مباحثات مطرح شده در دیوان عالی از این نظر نیز مهم است که اگر دولت جدید نتانیاهو- گانتس آغاز به کار نکند، مجلس اسرائیل تنها تا روز پنجشنبه این هفته مهلت قانونی دارد تا سیاستمداری معرفی کند که ۶۱ نماینده از ۱۲۰ عضو مجلس، حامی تشکیل دولت از سوی او باشند؛ در غیر این‌صورت، اسرائیل باید چهارمین انتخابات را در یک سال اخیر برگزار کند.

برخی تحلیل‌گران در رسانه‌های اسرائیل روز یکشنبه گفتند، اگر دیوان عالی عملا مانع از ادامه کار بنیامین نتانیاهو در مسند نخست‌وزیری نشود و همزمان دولت جدید این هفته معرفی نشود و مجلس هم در معرفی سیاستمدار دیگری برای این پست ناکام بماند، در آن صورت، آقای نتانیاهو متمایل به برگزاری انتخابات چهارم است.

بر اساس برخی نظرسنجی‌ها، در صورت برگزاری انتخابات چهارم، حتی در حالی که قرار است محاکمه آقای نتانیاهو از هفته اول خرداد آغاز شود، حزب لیکود از انتخابات دوم اسفند سال گذشته نیز قوی‌تر و حزب آبی- سفید به شدت ضعیف خواهد شد.

ولی در حالی که بیش از ۲۵ درصد از اسرائیلی‌ها کار خود را در جریان بحران ویروس کرونا از دست داده‌اند، ممکن است این امر بر هر انتخابات احتمالی در دوره نزدیک، اثرات منفی داشته باشد.