چرا از نمایشگاه کتاب استقبال می‌شود؟

یک ناشر با انتقاد از وضعیت ممیزی و برخورد با نویسندگان و ناشران همچنین می‌گوید: اصلِ استقبالی که از نمایشگاه کتاب انجام می‌گیرد به خاطر این است که کتابفروشان نمی‌توانند قاطبه کتاب‌ها را ارائه کنند.

علیرضا بهشتی، مدیر نشر روزنه که در آستانه آغاز سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران (که از ۲۱ اردیبهشت‌ماه در مصلی برگزار شده) با ایسنا گفت‌وگو می‌کرد اظهار کرد: ما هنوز در جریان حواشی نمایشگاه کتاب قرار نگرفته‌ایم، زیرا دوستان یاد گرفته‌اند تصمیمات خود را برای روز آخر بگذارند تا ما را در مقابل عمل انجام‌شده قرار دهند. این رفتارها اعتماد جلب نمی‌کند. همه‌ ما در یک کشتی نشسته‌ایم، ولی دوستان جوری رفتار نمی‌کنند که چنین حسی منتقل شود.

او سپس با بیان اینکه اهل قلم و ناشران احساس نمی‌کنند که متصدیان خیرخواهشان هستند، گفت: نویسنده به وزارتخانه می‌رود او را راه نمی‌دهند و می‌گویند هر حرفی داری بنویس! اصلا جای اصل و فرع معلوم نیست. انگار نه انگار وزارتخانه ستاد و نویسنده صف است.

"ناشر کتابی آماده چاپ دارد و مولف می‌گوید می‌خواهم دو صفحه به مقدمه اضافه کنم، می‌گویند بی‌خود، باید روز اول این کار را می‌کردی"این‌ رفتارها واکنش خواهد داشت. ناشر کتابی آماده چاپ دارد و مولف می‌گوید می‌خواهم دو صفحه به مقدمه اضافه کنم، می‌گویند بی‌خود، باید روز اول این کار را می‌کردی. بالاخره ناشر و نویسنده واکنش نشان می‌دهند. کسی که آن‌جا به عنوان ممیز نشسته کاملا فعال مایشاء است. قبلا هم ممیزی بود، ولی می‌رفتیم درباره ایراد توضیح می‌دادیم اگر توضیحاتمان قانع‌کننده بود مسئله حل می‌شد.

حالا برای کتاب خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی صد مورد ایراد گرفته‌اند. چه کسی ایراد می‌گیرد؟ ممیزی که یک لیسانسی هم دارد. خودشان هم می‌دانند تمام سیستم اعطای مجوز قائم به فرد است؛ یک ممیز به کتابی مجوز می‌دهد، یک ممیز دیگر شاید به همان کتاب مجوز ندهد و آن دیگری کتاب را مشروط کند. شهید بهشتی کتاب «تاریخ قرآن» تئودور نولدکه را ترجمه کرده است و جاهایی را که حرف نولدکه به نظرش ناصواب بوده، نقد کرده و گفته که این مطلب به این علت درست نیست. حالا ممیز ارشاد چندین صفحه مشروطی اعلام کرده است که این مطالب هم باید نقد شود.

"قبلا هم ممیزی بود، ولی می‌رفتیم درباره ایراد توضیح می‌دادیم اگر توضیحاتمان قانع‌کننده بود مسئله حل می‌شد"شمای ممیز آیا از شهید بهشتی بیشتر می‌دانی؟ الان شهید بهشتی را از کجا بیاوریم که نقد بکند؟ راه هم نمی‌دهند که صحبت کنیم ببینیم مشکل کتاب چست که ممیز گفته این کار را بکن! این‌ها عکس‌العمل دارد.

او افزود: علتی که نمایشگاه به این شکل درآمد، این چیزها است. استخوان‌بندی اصلی نشر کشور ۲۰۰ موسسه انتشاراتی هستند. در نمایشگاه یک غرفه را می‌بینید که بسیار شلوغ است بعد شاید ۵۰ یا ۱۰۰ غرفه خلوت باشند. دوباره یک غرفه دیگر شلوغ است. اگر نصف این ۲۰۰ ناشر شرکت نکنند نمایشگاه لطمه می‌بیند و شکست می‌خورد.

این ناشر درباره جلوگیری از فروش برخی از کتاب‌ها در نمایشگاه نیز توضیح داد: این کارها بیشتر باعث تبلیغ کتاب است. انگار روی افعالشان تسلطی ندارند و نمی‌دانند کارشان چه نتیجه‌ای می‌دهد. اگر کتاب قاچاق می‌آوردیم، حرفشان و کارشان منطق داشت، اما کتابی را که از وزارت ارشاد مجوز گرفته و چاپ کرده‌ایم، می‌گویند حق ندارید بیاورید.

بهشتی درباره انتقاداتی که در نقد فروشگاهی بودن نمایشگاه و آسیب به کتابفروشی‌ها وجود دارد و برخی از ناشران برای حمایت از آن‌ها تصمیم گرفته‌اند در نمایشگاه حضور نداشته ‌باشند، گفت: البته دوست ندارم در مقابل موضع جمعی همکاران استدلال کنم و همان‌طور که گفتم علت اصلی احتمالا نکات دیگر است. به نظرم این مطلب که نمایشگاه کتابفروشی‌ها را تضعیف می‌کند منطق قدرتمندی نیست.

"خودشان هم می‌دانند تمام سیستم اعطای مجوز قائم به فرد است؛ یک ممیز به کتابی مجوز می‌دهد، یک ممیز دیگر شاید به همان کتاب مجوز ندهد و آن دیگری کتاب را مشروط کند"مگر یک کتابفروش چند کتاب می‌تواند ارائه کند؟ بعضی سال‌ها بالای صدهزار عنوان کتاب در ایران منتشر می‌شود، در حالی که یک کتابفروش نوعی حداکثر می‌تواند ۱۰ هزار کتاب را ارائه دهد که بخش اعظم آن را هم ترجیح می‌دهد به کتاب‌های پرفروشی اختصاص دهد که شاید از مدت‌ها پیش منتشر شده‌اند. اصلِ استقبالی که از نمایشگاه کتاب انجام می‌گیرد به خاطر این است که کتابفروشان نمی‌توانند قاطبه کتاب‌ها را ارائه کنند. ما این را کاملا در نمایشگاه مشاهده می‌کنیم، که خیلی‌ها برای تهیه کتاب‌هایی که کتابفروشان ظرفیت عرضه‌شان را ندارند به نمایشگاه می‌آیند. نمایشگاه این خدمت را ارائه می‌دهد و تا زمانی که جایگزین مناسبی برای این خدمت به وجود نیاید نمایشگاه همین حالت فعلی را خواهد داشت.

او با اشاره به برگزاری نمایشگاه مجازی و سایت‌های فروش کتاب و سایت ناشران افزود: این مشکل شاید بتواند از این طریق آهسته آهسته کم شود، زیرا در این حالت محدودیت فیزیکی وجود ندارد. شاید با وجود سایت‌های فروش کتاب بتوان در آینده به سمت نمایشگاه کتابی حرکت کرد که واقعا جنبه نمایشگاهی داشته باشد.

 

سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم تا سی‌ویکم اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در دو بخش حضوری در مصلای امام خمینی(ره) و مجازی در سامانه ketab.ir برگزار می‌شود.

انتهای پیام