بازندگان هم به بهارستان می‌روند؟!

نمایندگان، اصلاح قانون انتخابات مجلس و برگزاری انتخابات تناسبی را با این هدف دنبال کردند که اقلیتی که در انتخابات شکست می‌خورد به تناسب رایی که به دست آورده است بتواند در مجلس صاحب کرسی شود. در شیوه برگزاری انتخابات اکثریتی، تمام اعضای لیست پیروز وارد مجلس شده و تمام اعضای لیست شکست خورده از راه‌یابی به مجلس باز می مانند و در واقع با وجود آنکه لیست شکست خورده رای قابل توجهی بدست آورده اما نمی تواند در مجلس کرسی داشته باشد. در نوع انتخابات تناسبی، لیست شکست خورده هم می تواند تعدادی کرسی در مجلس داشته باشد.

منتقدان شیوه برگزاری انتخابات اکثریتی معتقدند در این نوع انتخابات لیست شکست خورده با اینکه دارای رای قابل توجهی است اما نماینده‌ای برای پیگیری مطالبات اقلیت ندارد. به طور مثال در انتخابات مجلس دهم در سال ۹۴، لیست اصلاح‌طلبان در تهران پیروز شد و لیست اصولگرایان شکست خورد. نفر سی‌ام لیست اصلاح طلبان، ۱ میلیون و ۷۸ هزار رای و نفر سی و یکم تهران که متعلق به لیست اصولگرایان بود یک میلیون و ۵۷ هزار رای آورد.

روح‌الله نجابت عضو هیات رئیسه کمیسیون شوراها در تشریح کارویژه انتخابات تناسبی گفته است که« فرض کنید دو لیست در تهران وجود دارد.

"نمایندگان، اصلاح قانون انتخابات مجلس و برگزاری انتخابات تناسبی را با این هدف دنبال کردند که اقلیتی که در انتخابات شکست می‌خورد به تناسب رایی که به دست آورده است بتواند در مجلس صاحب کرسی شود"لیست اول از دو میلیون تا یک میلیون رای را کسب کرده و لیست دوم ۵۰۰ هزار تا ۱۰۰ هزار رای را به دست آورده است. با مدل انتخابات فعلی تنها ۳۰ کاندیدای لیست اول پیروز انتخابات شده و وارد مجلس شورای اسلامی می‌شوند. اکنون با مصوبه مجلس شرایط تغییر می‌کند بدین شکل که تناسبی بین دو لیست بسته می‌شود در این مثال نسبت شش به یک شده یعنی ۲۴ کرسی از لیست اول و شش کرسی از لیست دوم در حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس شورای اسلامی می‌شود. طبیعتا با تعدد لیست‌ها این نسبت هم تغییر می‌کند.»

پس از اینکه مجلس ابتدا با برگزاری انتخابات لیستی مخالفت کرد، در روز هفتم خرداد موافقت کرد که فقط انتخابات تناسبی در تهران برگزار شود البته مصوبه اولیه نمایندگان با ایراداتی از سوی شورای نگهبان مطرح شد اما هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام با این طرح مخالفت کرد و آن را مغایر عدالت انتخاباتی تشخیص داد. در این جلسه احمد وحیدی وزیر کشور هم مخالفت وزارت کشور با برگزاری این شیوه از انتخابات اعلام کرده بود.

او گفت که « وزارت کشور از ابتدا، مخالفت خودش را با این ماده اعلام کرده است. مواردی که نوشته شده است، عملی نیست. قانون باید روشن و شفاف تنظیم شود تا قابلیت اجرایی داشته باشد.»

با این حال مجلس پس از دریافت ایرادات شورای نگهبان، درصدد رفع آن ایرادات برآمد و سازوکار انتخابات تناسبی در تهران را تعیین کرد. شیوه برگزاری این انتخابات، چگونگی قرار گرفتن نامزدها در لیست‌ها و چگونگی تقسیم کرسی‌ها بین لیست پیروز و شکست خورده نیز تعیین شد. براین اساس نامزدها مجبور نیستند فقط در لیست‌ها قرار گیرند و به شکل انفرادی هم می‌توانند وارد گود انتخابات شوند یا اینکه هر نامزد فقط باید در یک لیست حضور داشته باشند.

طرفداران انتخابات تناسبی بر این اعتقادند که این نوع انتخابات به تقویت احزاب کمک می‌کند اما مخالفان می‌گویند وقتی حزب قوی نداریم، انتخابات تناسبی به محدودشدن انتخاب منجر خواهد شد و با عدالت انتخاباتی در تضاد است.

"به طور مثال در انتخابات مجلس دهم در سال ۹۴، لیست اصلاح‌طلبان در تهران پیروز شد و لیست اصولگرایان شکست خورد"البته موضوع دیگر این است که به جز تهران فقط در چند کلان شهر لیست‌های انتخاباتی وجود دارد و در بیشتر حوزه‌های انتخابیه لیست وجود ندارد.

به هر حال اگر شورای نگهبان انتخابات تناسبی را تایید کند، برای اولین بار این شیوه انتخابات در تهران برگزار خواهد شد و آنگاه می‌توان مزایای و معایب این انتخابات را در عمل بررسی کرد. اگر احزاب قوی و لیست‌های محدودی وجود داشته باشند، شناخت مردم از نامزدها و انتخاب آنها راحت‌تر می‌شود ولی تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که در روزهای منتهی به انتخابات شاهد لیست‌های متعدد و متنوع خواهیم بود که برای خیلی‌ها شناخته شده نیستند.

بیشتر بخوانید:

• مقام وزارت کشور: مخالف برگزاری مناظره افراد در انتخابات مجلس هستیم / افراد دارای سوگیری جناحی را حتی شب انتخابات جابه‌جا می‌کنیم

• نمایندگان مجلس بر تناسبی شدن انتخابات تهران اصرار کردند

• بالاخره انتخابات مجلس تناسبی می‌شود یا نمی‌شود