مصرف زیاد کافئین و افزایش احتمال سقط مکرر

آفتاب‌‌نیوز :

دکتر اعظم محمداکبری، درباره تعریف سقط خودبه‌خودی جنین و سقط مکرر گفت: منظور از سقط خودبه‌خود جنین، از دست رفتن بارداری پیش از هفته بیستم و یا پیش از رسیدن وزن جنین به پانصد گرم است‌. منظور از سقط مکرر نیز دو یا سه بار سقط خودبه‌خودی جنین است. سقط مکرر هم چالش درمانی مهمی برای متخصصان و هم یک معضل بزرگ برای همسران است و حتی ممکن است روابط عاطفی و زناشویی زوج‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

به گزارش اروابط عمومی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا،  این فلوشیپ ناباروری جنبه چالش‌برانگیز درمان سقط مکرر را مواردی دانست که علت قطعی سقط‌ها مشخص نمی‌شود و توضیح داد: در مواردی ما به‌رغم بررسی‌های دقیق و پیشرفته، نمی‌توانیم به علت قطعی سقط مکرر پی ببریم و ناچاریم در این موارد صرفاً با در نظر گرفتن علل احتمالی درمان را پیش ببریم.

دکتر محمداکبری درباره علل شناخته‌شده سقط مکرر گفت: مهم‌ترین علت سقط مکرر زودرس، یعنی سقط در سه ماهه اول، علل ژنتیکی یا ناهنجاری‌های کروموزومی جنین است. این ناهنجاری‌ ژنتیکی ممکن است ناشی از سلول تخمک یا سلول اسپرم باشد و یا در مواردی، سلول اولیه سالم است اما به دلایل ناشناخته، در مراحل تقسیم سلولی دچار اختلالات کروموزومی می‌شود. شایع‌ترین اختلال کروموزومی در جنین نیز سه‌تایی شدن برخی کروموزوم‌ها، از جمله کروموزوم ۲۱ است.

"این ناهنجاری‌ ژنتیکی ممکن است ناشی از سلول تخمک یا سلول اسپرم باشد و یا در مواردی، سلول اولیه سالم است اما به دلایل ناشناخته، در مراحل تقسیم سلولی دچار اختلالات کروموزومی می‌شود"یکی دیگر از علل سقط مکرر افزایش سن مادر است که با افزایش خطر ناهنجاری‌های ژنتیکی در جنین نیز همراه است. بالا بودن سن مادر هنگام بارداری، یعنی پس از ۳۵ سالگی و به‌ویژه بیش از ۴۰ سال، خطر سقط مکرر را افزایش می‌دهد. زیرا با افزایش سن کیفیت تخمک به‌شدت کاهش می‌یابد.

این متخصص زنان در ادامه به ناهنجاری‌های ساختاری رحم به‌عنوان یکی از علل سقط مکرر اشاره کرد و افزود: مهم‌ترین ناهنجاری ساختار رحم که با سقط مکرر مرتبط است، رحم سپتوم‌دار است. در برخی از خانم‌ها به‌طور مادرزادی سپتوم یا دیواره‌ای در داخل حفره رحم وجود دارد که این سپتوم خون‌رسانی مناسبی ندارد و محل مناسبی برای لانه‌گزینی جنین نیست. بنابراین وجود سپتوم در رحم می‌تواند از موانع رشد جنین و در نتیجه سقط مکرر باشد.

برخی دیگر از ناهنجاری‌های رحم، مانند رحم تک‌شاخ و دوشاخ نیز در موارد محدودی می‌توانند موجب سقط مکرر شوند که البته سهم این ناهنجاری‌های شکلی در بروز سقط مکرر اندک است.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا با اشاره به اختلالات هورمونی به عنوان یکی دیگر از علل سقط مکرر توضیح داد: اختلالات غدد درون‌ریز مانند کم‌کاری شدید تیروئید و یا بالا بودن سطح هورمون پرولاکتین نیز می‌توانند باعث سقط مکرر شوند. همچنین دیابت پیشرفته و کنترل نشده نیز می‌تواند علت سقط مکرر باشد. افزون بر این‌ها، اختلالات هورمونی تخمدانی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و پایین بودن ذخیره تخمدان نیز می‌توانند موجب سقط مکرر جنین شوند.

دکتر محمداکبری سبک زندگی را نیز از عوامل مؤثر بر سقط مکرر دانست و افزود: داشتن سبک زندگی سالم، به‌ویژه داشتن وزن متناسب می‌تواند خطر سقط مکرر را کاهش دهد. خطر سقط مکرر در خانم‌هایی که اضافه‌وزن دارند و به‌ویژه دچار سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و یا مقاومت به انسولین‌اند، افزایش می‌یابد. همچنین، مصرف سیگار و الکل و مصرف کافئین زیاد می‌تواند خطر ابتلا به سقط مکرر را افزایش دهد.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، ترومبوفیلی را به‌عنوان یکی دیگر از علل سقط مکرر برشمرد و گفت: در برخی افراد به‌طور ژنتیکی سطح فاکتورهای ضدانعقادی خون کمتر است و در واقع این دسته از افراد بیشتر مستعد ابتلا به لخته شدن خون یا ترومبوز هستند.

"شایع‌ترین اختلال کروموزومی در جنین نیز سه‌تایی شدن برخی کروموزوم‌ها، از جمله کروموزوم ۲۱ است"از آنجا که این وضعیت خون‌رسانی به جفت و جنین را مختل می‌کند، می‌تواند باعث بروز سقط مکرر شود. خانم‌های مبتلا به بیماری خودایمنی سندرم آنتی‌فسفولیپید نیز به دلیل تولید یک سری آنتی‌بادی‌های خاص مستعد ترومبوفیلی‌اند و به همین دلیل، در معرض خطر سقط مکرر قرار دارند.

وی در ادامه به علل ایمونولوژیک اشاره کرد و افزود: در مواردی علت سقط مکرر واکنش سیستم ایمنی بدن به جنین است. در این موارد، سیستم ایمنی بدن مادر جنین را به‌عنوان یک موجود بیگانه یا مهاجم شناسایی می‌کند و برای دفع آن آنتی‌بادی‌ها یا پادتن‌هایی ترشح می‌کند که موجب سقط جنین می‌شوند.

دکتر محمداکبری درباره نقش فاکتور مردانه در سقط مکرر نیز توضیح داد: همان‌گونه که گفته شد، یکی از علل اصلی سقط مکرر اختلال کروموزومی در جنین است که می‌تواند ناشی از اختلالات کروموزومی اسپرم باشد. در واقع، اختلالات کروموزومی اسپرم باعث می‌شود سلول اولیه جنین دچار اختلال شود و نتواند مراحل رشد را به‌درستی طی کند.

این متخصص زنان سقط مکرر با علل ناشناخته را بخش بزرگی از موارد سقط مکرر دانست و افزود: بیش از نیمی از موارد سقط علت مشخصی ندارند. یعنی ما پس از آزمایشات و بررسی علل شناخته‌شده نمی‌توانیم به تشخیص علت قطعی برسیم.

در چنین مواردی، درمان را بر اساس علل احتمالی انجام می‌دهیم که در برخی موارد ممکن است مؤثر باشد.

دکتر محمداکبری در پایان صحبت‌های خود به توانمندی‌های کلینیک سقط مکرر ابن‌سینا اشاره کرد و گفت: خوشبختانه کلینیک فوق تخصصی سقط مکرر ابن‌سینا، به‌عنوان نخستین کلینیک این حوزه در کشور، با همکاری متخصصان حوزه‌های مرتبط، مانند زنان، اورولوژی، ایمونولوژی، ژنتیک و داخلی و همچنین برخورداری از آزمایشگاه‌های تخصصی دقیق و پیشرفته نتایج بسیار خوبی در درمان سقط مکرر داشته است و به زوج‌های مبتلا به سقط مکرر توصیه می‌کنم. البته، فرایند تشخیص در برخی موارد زمان‌بر و مستلزم انجام آزمایشات متعدد و هزینه‌بر است. اما زوجین نباید ناامید شوند و باید با شکیبایی اجازه دهند تیم تخصصی اقدامات لازم را مرحله به مرحله انجام دهد تا بهترین نتیجه حاصل شود و در این راه زن و شوهر باید همراه و همدل باشند و حمایت عاطفی از یکدیگر را فراموش نکنند.