حذف گسترده برخی سهمیه‌های کنکور به کجا رسید؟

آفتاب‌‌نیوز :

انتقادات به اعمال سهمیه‌های فراوان در آزمون‌های سراسری تا جایی پیش رفت که سال گذشته مسئولان مجدد مصمم به اصلاح این قانون شدند بطوریکه اتفاق نظر در اصلاح سهمیه ورود به دانشگاه‌ها بعد از تبدیل شدن آن به عنوان مطالبه جدی جامعه، موجب شد مسئولان آموزش عالی کشور با مشورت گرفتن از روسای دانشگاه‌ها و لحاظ کردن دیدگاه‌های مختلف، لایحه "ساماندهی سهمیه های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی" را بعد از امضای رئیس سازمان سنجش آموزش کشور و وزرای علوم و بهداشت به منظور تصویب تقدیم دولت کنند.

بر اساس مفاد این لایحه سهمیه‌های مندرج در قانون خدمات‌رسانی به ایثارگران و اصلاحات بعدی آن، قانون ورود رزمندگان به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، سهمیه مربوط به کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، حافظان قرآن، دانشجوی نمونه کشوری، بهیار و...لغو خواهد شد.

در لایحه فوق شورای سنجش و پذیرش دانشجو در آزمون سراسری و تحصیلات تکمیلی به عنوان مراجع سیاست‌گذار در حوزه سنجش و پذیرش دانشجو در آموزش عالی معرفی شده است. همچنین مقاطع تحصیلی شامل تمامی دوره‌های کاردانی (پیوسته و ناپیوسته)، کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته)، کارشناسی ارشد (پیوسته یا ناپیوسته)، دکترای حرفه‌ای، عمومی و تخصصی و دستیاری گروه علوم پزشکی و دامپزشکی عنوان شده است.

مشمولان سهمیه

طبق لایحه ارسالی فوق آزمون سراسری آزمونی است که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی از مقطع دیپلم و به صورت کشوری برگزاری می‌شود یا مطابق آزمون سنجش و پذیرش دانشجو به صورت صرفا با سوابق تحصیلی پذیرش می‌کند. همچنین کلیه دانشگاه‌ها، موسسه‌ها، دانشکده‌ها، موسسات آموزش عالی دولتی و غیردولتی از جمله دانشگاه آزاد و همچنین موسسات پژوهشی وابسته به سایر دستگاه‌ها که دارای مجوز از وزارتین علوم و بهداشت و یا شورای عالی انقلاب فرهنگی برای پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلی است، ذکر شده است.

مشمولان استفاده از سهمیه ایثارگران

طبق مفاد لایحه فوق ایثارگران شامل همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثران، جانبازان بالای ۵ درصد، همسر و فرزندان آن‌ها، آزادگان و همسر و فرزندان آن‌ها، رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه، همسر و فرزندان آن‌ها، برادر، خواهر، پدر و مادر شهید است.

حدنصاب گزینش آزاد

در لایحه فوق حد نصاب گزینش آزاد به این شکل مطرح شده است که گزینش علمی تمامی داوطلبان انتخاب رشته کننده در هر آزمون بدون هیچ قیدی به میزان ظرفیت هر کد رشته محل گزینش آزاد نامیده می‌شوند که در آن نمره آخرین فرد قبول شده در هر کد رشته محل به عنوان حد نصاب گزینش در آن کد رشته محل در نظر گرفته می‌شود.

بر اساس جزئیات سهمیه‌های لایحه فوق، در آزمون سراسری برای پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی ناپیوسته، کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری حرفه‌ای سهمیه‌های پذیرش به صورت آزاد،‌ مناطق ۱، ۲ و ۳ و ایثارگران حساب شود.همچنین در آزمون‌های فنی و حرفه‌ای (کاردانی پیوسته)، کاردانی پیوسته و ناپیوسته علمی و کاربردی، کاردانی به کارشناسی (کارشناسی ناپیوسته)، کارشناسی ارشد ناپیوسته و آزمون دکتری تخصصی و دستیاری گروه علوم پزشکی و دامپزشکی، سهمیه‌های پذیرش به دو صورت "آزاد" و "ایثارگران" باشد.

ظرفیت کدرشته محل‌های پذیرش

در جزئیات وضعیت سهمیه‌های این لایحه آمده است ظرفیت هر کد رشته محل در آزمون سراسری در مجموع به میزان ۵۰ درصد به نسبت شرکت‌کنندگان در هر یک از مناطق (یک، دو و سه) و مابقی ۵۰ درصد به صورت آزاد به تمامی داوطلبان متقاضی هر کد رشته محل اختصاص می‌یابد به طوریکه شورای سنجش و پذیرش دانشجو مجاز است با توجه به امکانات آموزشی، پژوهشی، آزمایشگاهی و رفاهی موسسه و در جهت ارتقای سطح علمی پذیرفته‌شدگان و حفظ کیفیت آن‌ها نسبت به تعدیل سهم داوطلبان آزاد و مناطق، حداکثر تا پنج درصد ظرفیت اقدام کنند.

براساس مفاد لایحه فوق در سایر آزمون‌ها تمامی ظرفیت هر کد رشته محل به کلیه داوطلبان و به صورت آزاد و رقابتی اختصاص می‌یابد اما در تمامی آزمون‌ها پنج درصد از ظرفیت تعیین شده در هر کد رشته محل به صورت اضافه بر ظرفیت به ایثارگران اختصاص می‌یابد.

طبق لایحه فوق در استفاده از سهمیه فوق اولویت با همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثران، جانبازان ۲۵ درصد به بالا و همسر و فرزندان آن‌ها، آزادگان و همسر و فرزندان آن‌ها، رزمندگان با شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه و جانبازان زیر ۲۵ درصد است. در صورتی که این ظرفیت تکمیل نشود، خالی مانده ظرفیت به خانواده شهدا (پدر، مادر و خواهر و برادر)، همسر و فرزندان جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آن‌ها، رزمندگان با شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه اختصاص می‌یابد و در صورت تکمیل این ظرفیت در هر کد رشته محل سایر ایثارگران با داوطلبان غیر ایثارگر رقابت می‌کنند ضمن اینکه سهمیه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص المپیادهای آموزشی جهانی به قوت خود باقی و پذیرش در هر کد رشته محل توسط سازمان انجام می‌شود.

سهمیه استعدادهای درخشان در لایحه جدید

طبق لایحه فوق سهمیه مصوب شورای هدایت استعدادهای درخشان در خصوص المپیادهای دانش‌آموزی داخلی دارای مدال طلا، نقره یا برنز حداکثر با میزان پنج درصد ظرفیت و به صورت مازاد صرفا در رشته‌های مرتبط که شورای تعیین می‌نماید توسط سازمان تخصص داده می‌شود.

در تمامی آزمون‌ها برای تأمین نیاز مناطق محروم (کم برخوردار) با توجه به نیازسنجی‌های وزارتین و در صورت نیاز حداکثر پنج درصد ظرفیت هر کد رشته محل به صورت مازاد بر ظرفیت در دانشگاه‌های استان مربوطه اختصاص می‌یابد و در صورت عدم وجود رشته در همان استان، وزارتین می‌توانند در نزدیکترین موسسه واقع در استان‌های هم جوار این ظرفیت را اختصاص دهند.

همچنین در این لایحه آمده است: در آزمون‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری تخصصی و همچنین دستیاری گروه پزشکی و دامپزشکی حداکثر سقف ظرفیت پذیرش دانشجوی استعداد درخشان که مشمولین آن توسط شورای هدایت استعدادهای درخشان تعیین می‌شود حداکثر تا پنج درصد مازاد بر ظرفیت هر کد رشته محل می‌باشد که حسب مورد با نظارت کامل سازمان یا مرکز انجام می‌شود.

سهمیه بلایای طبیعی حذف نشد

ضمن اینکه سهمیه‌های مصوب برای بلایای طبیعی در آزمون‌ سراسری مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی به قوت خود باقی است. این سهمیه به صورت مازاد بر ظرفیت توسط سازمان سنجش آموزش کشور تخصیص داده می‌شود.

جزئیات حد نصاب آزمون‌ها

جزئیات حد نصاب آزمون‌ها نیز به این شکل عنوان شده است که حد نصاب مربوط به ایثارگران در تمامی آزمون‌ها ۸۵ درصد حد نصاب گزینش آزاد است.

"ضمن اینکه حد نصاب مربوط به المپیادهای دانش‌آموزی دارای مدال‌های برنز، نقره و طلا ۹۰ درصد حد نصاب گزینش آزاد در کد رشته محل مورد تقاضا است"ضمن اینکه حد نصاب مربوط به المپیادهای دانش‌آموزی دارای مدال‌های برنز، نقره و طلا ۹۰ درصد حد نصاب گزینش آزاد در کد رشته محل مورد تقاضا است. همچنین اگر پذیرش دانشجو در چندین مرحله صورت می‌پذیرد حد نصاب‌های فوق در تمامی موارد نیز لازم‌الاجرا است.

شمول این قانون برای پذیرش دانشجو در تمامی موسسه‌هایی است که با مجوز قانونی از دفاتر گسترش وزارتین اقدام به جذب دانشجو در هر یک از دوره‌های دایر (روزانه نوبت دوم) پردیس ظرفیت مازاد، مجازی، غیرانتفاعی، فنی و حرفه‌ای، پیام نور، علمی و کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی و... است و پذیرش برای تمامی دوره‌ها توسط سازمان یا مرکز انجام می‌شود.

هر داوطلب فقط یکبار مجاز به استفاده از سهمیه است

براساس لایحه فوق حداکثر سه ماه بعد از تصویب این قانون آیین‌نامه اجرایی آن حسب مورد توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو تدوین و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید. هر گونه تغییر در آیین‌نامه اجرایی یک سال پس از تصویب آن برای اجرا اعتبار می‌یابد و شورای سنجش و پذیرش دانشجو می‌تواند دستورالعمل اجرایی را به طور کلی و یا برای هر آزمون به صورت جداگانه تدوین کند. شرایط و ضوابط استفاده‌کنندگان از سهمیه‌ها، گزینش علمی، تعداد دفعات مجاز شرکت مجدد پذیرش شدگان در هر آزمون و...

در دستورالعمل اجرایی تعیین می‌شود.هر داوطلب فقط یک بار مجاز به استفاده از سهمیه به استثنای سهمیه مناطق در هر مقاطع تحصیلی است.

سهمیه فرزندان اعضای هیات علمی حذف شد

جزئیات مصوبه تسهیلات جابه‌جایی فرزندان اعضای هیأت علمی نیز به این صورت است که مصوبه تسهیلات فرزندان اعضای هیأت علمی از زمان اجرای این قانون لغو می‌شود.

همچنین سنجش و پذیرش دانشجو در کلیه مقاطع و دوره‌های آموزش عالی براساس این قانون و قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی مصوب شهریور سال ۹۲ به استثنای ماده ۷ آن و همچنین قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب اسفند سال ۹۴ به استثنای ماده ۶ آن مجلس شورای اسلامی انجام می‌شود. در تبصره این ماده آمده است تصمیم‌گیری در خصوص سایر شرایط و ضوابط پذیرش دانشجو از قبیل تعیین حد نصاب نمره علمی در مراحل مختلف آزمون‌ها که در قوانین مندرج در ماده ۹ درج نشده است بر عهده شورای سنجش و پذیرش می‌باشد.

تکلیف سهمیه ایثارگران در لایحه

در این زمینه دکتر ابراهیم خدایی رییس سازمان سنجش آموزش کشور در زمینه حذف سهمیه ایثارگران گفت: بر اساس ماده ۹۰ قانون پنج ساله ششم توسعه اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی ایران که در تاریخ ۱۴ اسفند ۹۵ به تصویب مجلس رسیده است و علاوه بر ماده ۷۰ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و اصلاحیه بعدی آن در ماده ۴۷ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در آزمون کارشناسی سال ۹۸ اجرا و گزینش داوطلبان بر اساس این قانون صورت گرفته است.

وی در ادامه تصریح کرد: طبق ماده ۷ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران وزارتخانه‌های علوم، بهداشت و کلیه دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی و همچنین دستگاه‌های اجرایی مشمول ماده ۲ این قانون موظفند در اعطای سهمیه‌های ورود به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی بورسیه‌های تحصیلی داخلی و خارج از کشور، فرصت‌های مطالعاتی در دوره‌های دکتری تخصصی ۲۰ درصد از سهمیه را به همسر و فرزندان شاهد، جانبازان، آزادگان، همسر و فرزندان آزادگان و همسر و فرزندان جانبازان بالای ۲۵ درصد اختصاص دهند.

رئیس سازمان سنجش آموزش کشور تاکید کرد: بر اساس تبصره قانون فوق کسب حداقل ۷۰ درصدی حدنصاب شرایط علمی و امتیاز پذیرفته شدگان برای کلیه رشته‌ها و مقاطع تحصیلی الزامی است و این میزان در خصوص رشته‌های پزشکی ۸۰ درصد حدنصاب شرایط علمی است.

به گفته وی بر اساس ماده ۴۷ قانون الحاق برخی مواد قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت که در ۴ اسفند سال ۹۳ به تصویب مجلس رسیده است. در ماده قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و تبصره آن به این صورت اصلاح می‌شود که در ماده ۷۰ این قانون ۲۰ درصد سهمیه ورود به ۲۵ درصد افزایش یافت. همچنین حدنصاب آخرین فرد پذیرفته شده برای وزارتخانه‌های بهداشت و علوم ۷۰ درصد تعیین می‌شود.

خدایی در ادامه خاطرنشان کرد: در ماده ۹۰ قانون پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که در ۱۴ اسفند ۹۵ به تصویب مجلس رسید. الحاقات در ماده ۷۰ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و اصلاحیه بعدی آن در ماده ۴۷ قانون الحاق برخی مواد قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت به این صورت می‌باشد که سهمیه ورود با پنج درصد از سهمیه اختصاصی برای جانبازان زیر ۲۵ درصد همسر و فرزندان جانبازان زیر ۲۵ درصد، همسران و فرزندان رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه در جبهه به ۳۰ درصد افزایش یافت.

به گفته وی، در تبصره قانون فوق در صورتیکه سهمیه ۲۵ درصد ایثارگران مشمول ماده ۷۰ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و اصلاح بعدی آن تکلیف نشود و پنج درصد سهمیه اختصاصی جانبازان زیر ۲۵ درصد، فرزندان و همسران رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه، پاسخگوی متقاضیان واجد شرایط نباشد دولت مکلف است مانده ظرفیت خالی ۲۵ درصد ایثارگران را مازاد بر پنج درصد مذکور به جانبازان زیر ۲۵ درصد، همسران و فرزندان جانبازان زیر ۲۵ درصد، فرزندان و همسران رزمندگان با حداقل شش حضور داوطلبانه در جبهه که شرایط لازم را داشته باشند اختصاص یابد.

دکتر خدایی خاطرنشان کرد: با توجه به قوانین، شکست در هر کد رشته محل به این صورت انجام شده است.

"شرایط و ضوابط استفاده‌کنندگان از سهمیه‌ها، گزینش علمی، تعداد دفعات مجاز شرکت مجدد پذیرش شدگان در هر آزمون و.."اول اینکه ۲۵ درصد ظرفیت هر کد رشته محل به همسر و فرزندان شهدا و مفقود الاثر ها، آزادگان و همسر و فرزندان آنها، جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر، همسر و فرزندان آنها اختصاص یابد.

به گفته وی، بر اساس تبصره بند الف ماده ۹۰ قانون برنامه ششم توسعه در صورتیکه سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران توسط داوطلبان مشمول سهمیه فوق تکمیل نشود باقیمانده آن ابتدا به مشمولین فنی پنج درصدی ایثارگران که شرایط و حد نصاب لازم را داشته باشند تخصیص یافته و اگر باز هم این ظرفیت خالی ماند باقیمانده آن به داوطلبان سهمیه آزاد اختصاص می‌یابد.

دکتر خدایی تاکید کرد: بر اساس قوانین فوق سهمیه مورد نظر برای ایثارگران به صراحت از ظرفیت اختصاص داده شده و در هیچ یک از آنها بیان نشده است. این سهمیه مازاد بر سهمیه در نظر گرفته می‌شود بنابراین تمامی این مطالب در صفحه ۵ دفترچه راهنمای ثبت نام و صفحه ۲ دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون کارشناسی ارشد ۹۸ اطلاع رسانی شده است.

به گفته خدایی، سهمیه‌ای برای فرزندان اعضای هیات علمی در هیچ کدام از آزمون‌ها وجود ندارد فرزندان اعضای هیات علمی دارای تسهیلات انتقال و تغییر رشته آن هم صرفا در آزمون سراسری هستند. در صورتیکه خود در آزمون پذیرفته شوند شرایط و حدنصاب علمی لازم برای آن آزمون را کسب کنند می‌توانند نقل انتقال یابند که البته در بند ۱ و ۲ دستورالعمل اجرایی تسهیلات فرزندان اعضای هیات علمی بیان شده است. این تسهیلات مشمول آزمون‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری تخصصی نمی‌شود.

وی تاکید کرد: اجرای این قوانین در تمامی آزمون‌های سازمان سنجش آموزش کشور انجام شده است و هر ساله با توجه به تاثیر آن در میزان پذیرش داوطلبان آزاد در مقاطع مختلف مورد اعتراض قرار گرفته است. به همین جهت از سوی دولت و مجلس در حوزه اصلاح قانون در سال گذشته به عمل آمد که این امر در صحن مجلس رای نیاورد.

سهمیه‌هایی حذف شده

در این لایحه که در قالب ۱۰ ماده تدوین شده است آمده است تمامی قوانین و مقررات مصوبه ابلاغی مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیته‌های مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای هدایت استعدادهای درخشان در خصوص نحوه اعمال سهمیه‌ها در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی (شامل بومی‌گزینی، عدالت آموزشی، سهمیه‌های مندرج در قانون خدمات‌رسانی به ایثارگران و اصلاحات بعدی آن، قانون ورود رزمندگان به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، سهمیه مربوط به کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، حافظان قرآن، دانشجوی نمونه کشوری، بهیار و...) لغو و این قانون جایگزین آن‌ها می‌شود و پس از آن امکان ایجاد هیچ گونه سهمیه جدیدی به جز موارد مندرج در این قانون وجود ندارد.

با مطرح شدن لایحه فوق اعلام شد که سهمیه‌هایی که لایحه مجلس را دارند باید برای تصویب به مجلس ارجاع شوند و سهمیه‌هایی که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را دارند باید در این شورا مورد بررسی قرار بگیرند.

مدتی پس از ارجاع این لایحه، با تشخیص دبیر هیأت دولت لایحه ساماندهی سهیمه‌های کنکور در اختیار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت، ولی با این وجود باز هم مطرح شد که مصوبات مجلس باید در مجلس مورد بررسی قرار بگیرد و شورای عالی انقلاب فرهنگی نمی‌توانند مصوبات مجلس را نقض کنند و همچنین با توجه به این مسئله که بررسی این مصوبات در مجلس زمان بر است و احتمال اینکه مجلس مصوبه خود را لغو کند ضعیف است به همین جهت این پاس‌کاری ها در اصلاح سهمیه های ورود به دانشگاه‌ها که از نیم قرن پیش بر نظام آموزش عالی کشور سایه انداخته است،‌ امیدواری برای وجود یک انگیزه جدی مسئولان برای تعیین تکلیف همیشگی این موضوع بسیار کم رنگ کرده است.