معنا، حلقه گم‌ شده جوامع امروزی

ایسنا/خراسان رضوی مدیر مرکز فعالیت‌های قرآنی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به اینکه بزرگترین شاخصه سلامت معنوی درک معنای زندگی است، گفت: مشکلی که ما در کلان‌شهرها و یا اساسا در بسیاری از جوامع و زیست کنونی با پیشرفت‌های موجود داریم، گم شدن معنای زندگی است.

علی الهی خراسانی امروز، ۵ مهرماه، در نشست تخصصی «زیارت و سلامت معنوی» که در محل پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی برگزار شد، اظهار کرد: معنای زندگی نیاز به درکی فلسفی و علمی پیچیده‌ای ندارد، معنای زندگی باید تجربه شود؛ به این معنی که ما نمی‌توانیم تمام افراد را دعوت کنیم و برای آن‌ها دوره‌های روانشناسی برگزار کنیم تا این افراد تبدیل به عارفان نامی شوند و سپس بتوانند معنای زندگی را درک کنند.

وی با اشاره به اینکه معنا در زندگی و درک این معنا نیاز به تجربه و فضایی دارد که این معنا درک شود، ادامه داد: کتاب معنویت «فیلیپ شلدریک» که یک متکلم مسیحی معروف است، اشاره می‌کند که معنویت یک رویکرد کاملا هماهنگ و نظم‌دهنده به زندگی دارد، یعنی گویی که این تضادها و بود و نبودها را کم می‌کند و به یک عامل یکپارچه کننده اشاره می‌کند تا زندگی را به مثابه کل واحد تشخیص بدهد و به آن معنا برساند و در یک نگاه به لحاظ تاریخی و ادبی، امر معنوی به امر قدسی پیوند می‌خورد.

شاخصه معنویت، ابهت و هیبت است

مدیر مرکز فعالیت‌های قرآنی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف، مکان‌هایی به عنوان مکان‌های زیارت وجود دارد که این مکان‌ها در واقع تجربه معنوی انسان‌ها هستند؛ به این معنی که زیارت، مکان‌مند شدن معنویت است و زیارت در واقع به مثابه فضایی است که انسان‌ها در آن محل معنا، هیبت و ابهت را درک می‌کنند و می‌توان گفت که شاخصه معنویت، ابهت و هیبت است.

الهی خراسانی ادامه داد: تفاوت یک مکان معنوی با یک مکان غیر معنوی این است که وقتی وارد یک مکان معنوی می‌شوید یک خضوع، فروتنی و کرنشی نسبت به امر متعالی دارید و فضای هیبت و ابهت را درک می‌کنیم که باعث آرامش و اطمینان می‌شود، بنابراین به هر میزانی که فضای معنوی برهم‌زننده فضای هیبت و ابهت باشد و هر چقدر تجربه زیارت و مکان زیارتی نتواند این فضا را رقم بزند، عملا فضای زیارت به یک مکان تفریح و سرگرمی مذهبی تبدیل می‌شود.

وی با اشاره به اینکه بزرگترین مکان زیارتی ایران، حرم مطهر امام رضا(ع) است، تصریح کرد: این مکان با همین فضای ابهت و هیبت می‌تواند به زندگی انسان‌ها معنا دهد و سلامت معنوی را رقم بزند، اما این مکان به دلیل تبرک جستن‌های افراطی و مناسک‌زدگی به یک فضای تفریحی و سرگرمی مذهبی و یک فضای گردشگری با الگوی لذت مادی تبدیل شده است.

الهی خراسانی با بیان اینکه کار ویژه یک مکان زیارتی بسیار متفاوت با یک مکان گردشگری است، گفت: کار ویژه یک مکان زیارتی برگزاری مراسم و مناسک‌های مذهبی همچون نماز عید فطر و نماز جمعه و... نیست و باید برای برگزاری مراسم در شهر، جایی فراهم شود و هر چقدر که برگزاری این مراسم‌ها و آلودگی‌های بصری و صوتی زیاد شود، عنصر خلوت و سکوت که درک فضای ابهت و هیبت است برهم می‌خورد و برهم خوردن این درگاه خلوت این است که انسان‌ها نمی‌توانند با خویشتن گفت‌وگو داشته باشند و یا به یک امر خارج از مناسبات مادی خود تکیه کنند.

وی بیان کرد: وقتی کار ویژه یک مکان زیارتی از بین می‌رود، می‌بینیم که گاهی جرم‌خیزی در شهرهای مقدس نسبت به مکان‌های دیگر بیشتر شده و کم نیست و جرایمی چون عصبانیت، ناامیدی، میزان طلاق و همچنین استفاده از آرامش بخش‌های مصنوعی همچون دسترسی به مواد مخدر در آن‌ها قابل توجه می‌شود. اکنون سوال این است که چرا باید یک منبع بزرگ معنادهی به زندگی در لایه‌ها و بافت‌های زیست فردی دیده نشود؟ می‌توان این گونه پاسخ داد که این موضوع به این باز می‌گردد که فضای ابهت، هیبت، خلوت و گفت‌وگو با خویشتن را کاملا خراب کرده‌ایم.

زیارت به عنوان یک کالای تجاری در جامعه امروز معرفی شده است

الهی خراسانی یادآور شد: ما زیارت را به مثابه یک کالای تجاری معرفی و انگاره زیارت را برای مردم مشهد به انگاره‌ای تجاری تبدیل کرده‌ایم. علاوه بر مناسک‌های مذهبی، ساخت‌وسازهای اطراف حرم مواردی چون زیست زندگی نیز در این حوزه تخریب شده و این موضوع منجر به تخریب معنای زندگی شده است؛ می‌توان گفت که انسان‌ها اطراف حرم زندگی نمی‌کنند و زندگی تجاری همچون احداث هتل رقم خورده است.

وی با تاکید بر اینکه هتل‌های اطراف حرم مطهر، این مکان زیارتی را به یک اردوگاه تفریحی مذهبی تبدیل کرده است، خاطرنشان کرد: بحث خیر عمومی و مشارکت‌جویی افراد در تجربه زیارت نیز می‌تواند معنای زندگی را پررنگ کند، خیر عمومی به معنای خرید و فروش نیست، آن چیزی که به صورت چشمگیر در پیاده‌روی اربعین دیده می‌شود و برجسته است، خیر عمومی بوده که خود انسان‌ها در آن مشارکت دارند و باعث معنادهی به زندگی می‌شوند.

انتهای پیام