یادداشت| فعالیت‌های دانش بنیان‌ها در دانشگاه‌ها چگونه به توسعه اقتصادی منجر می‌شود؟

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دانشگاه کارآفرین رویکردی مبتنی بر رابطه صنعت و دانشگاه دارد و در کشور ایران که آمار افراد تحصیل‌کرده و بیکار بالایی دارد از اهمیت بالایی برخوردار است.

روند رو به رشد افزایش جمعیت کشور، ترکیب جمعیتی جوانان، ناتوانی بخش‌های تولیدی در جذب نیروی کار، ضرورت ایجاد فرصت‌های شغلی و عواملی نظیر این، دلایلی هستند که منجر می‌شود سیاست‌گذاران کلان کشور برای رفع این معضل در جستجوی راه‌حل‌هایی باشند و این راه‌کار چیزی جز مقوله کارآفرینی نیست، زیرا مقوله کارآفرینی سهم به سزایی در توسعه اقتصادی کشورها دارد.

دانشگاه کارآفرین، دانشگاهی است که کارآفرینی علمی در آن بتواند نیرویی برای رشد اقتصادی ایجاد کند و باعث رقابت در بازارهای جهانی شود. اهمیت حرکت به سمت دانشگاه‌های هزاره سوم از نظر وزارت بهداشت تا به حدی است که به عنوان یک بسته زمینه‌ای در مجموع بسته‌های تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی مبتنی بر برنامه آموزش عالی حوزه سلامت کشور مدنظر قرار گرفته است.

فعالیت‌هایی که دانشگاه‌ها در این راستا می‌توانند داشته باشند، می‌تواند انواع مختلفی از قبیل مشاوره، آموزش، پژوهش و توسعه، انتقال فناوری، مالکیت یا شرکت در مراکز رشد و پارک‌های علمی را شامل گردد و این بدان معنی است که یک مسئولیت پذیرفته شده‌ای برای توسعه ناحیه‌ای در این دانشگاه‌ها وجود دارد.

در واقع دانشگاه‌های کارآفرین از جنبه سازمانی به نحوی مدیریت می‌شوند که دارای توانمندی انعطاف‌پذیری در پاسخگویی به نیازهای اجتماعی- اقتصادی و راهبرد توجه به فرصت‌های محیطی باشند. در این دانشگاه‌ها کارآفرینی تبدیل به بخشی از راهبرد اصلی دانشگاه شده و پی آمد آن توسعه فرهنگ کارآفرینی در دانشگاه است.

جذب منابع مالی، ابداع نوآوری، مدیریت کارآفرینی فناورانه و رویکرد کارآفرینانه اساتید به عنوان مقوله‌های اصلی دانشگاه نسل سوم است. فرهنگ سازمانی کارآفرینانه در کانون آن قرار دارد. این عنصر در تعامل پویا با جذب منابع مالی، ابداع نوآوری، مدیریت کارآفرینی فناورانه و رویکرد کارآفرینانه اساتید دانشگاه است.

"این عنصر در تعامل پویا با جذب منابع مالی، ابداع نوآوری، مدیریت کارآفرینی فناورانه و رویکرد کارآفرینانه اساتید دانشگاه است"البته کیفیت دانش افراد و متن و محتوای دروس تأثیر مستقیمی بر رویکرد کارآفرینانه اساتید دانشگاه دارد.

از سوی دیگر خط‌مشی و سیاست‌گذاری‌ها بر جذب منابع مالی دانشگاه مؤثر است. ایجاد پارک علم و فناوری گامی مؤثر در توسعه و شکوفایی ابداع نوآوری است و در نهایت ساختاری سازمانی منعطفی برای مدیریت کارآفرینی فناورانه الزامی است.

برای نیل به این اهداف غایی باید بر سطح عمومی مهارت و فعالیت‌های کارآفرینانه دانشجویان، مهار‌ت‌های نظری دانشجویان، دانش کارآفرینی اساتید، فرهنگ پذیرش ایده‌ و طرح‌های جدید، تحقق توسعه مبتنی بر دانایی و تجاری‌سازی علم و تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان تأکید شود.

شاخص‌های سطح عمومی مهارت و فعالیت‌های کارآفرینانه دانشجویان، دانش کارآفرینی اساتید، فرهنگ پذیرش ایده‌ و طرح‌های جدید و تحقق توسعه مبتنی بر دانایی قدرت نفوذ بالا و میزان وابستگی اندکی دارند. دو شاخص مهار‌ت‌های نظری دانشجویان و عدم مقاومت در برابر تغییر و بروکراسی قدرت نفوذ و میزان وابستگی بالایی دارند.

شاخص‌های فرهنگ سازمانی انعطاف‌پذیر، مهندسی مجدد ساختارها، وجود سیستم پاداش محرک کارآفرینی و برگزاری دوره‌های آموزشی، قدرت نفوذ و وابستگی اندکی دارند.

همچنین حرکت ساختار به سمت انکوباتور و پارک علم و فناوری، رضایت و رشد کسب وکارهای پارک علم و فناوری، سطح تعاملات شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری، پیگیری طرح‌های نوین و ثبت آنها، نوآوری و خلاقیت و فرهنگ در ارائه خدمات و استقلال مالی دانشگاه و خودگردان بودن آن به عنوان تأثیرپذیرترین هستند.

تجربه کارآفرینی اساتید، فرهنگ حمایت از ابداع و نوآوری و رویکرد کارآفرینی رؤسای دانشگاه در وهله بعدی اهمیت هستند. جذب کمک‌های نهادهای مالی مستقل، فرهنگ سازمانی انعطاف‌پذیر، مهندسی مجدد ساختارها، فرهنگ عمل‌گرایانه و به‌کارگیری تئوری‌های اقیانوس آبی در مرحله بعدی اهمیت قرار دارند.

جذب کمک‌های دولتی، متناسب بودن توانمندی افراد با وظایف محوله، تسهیل قوانین و مقررات در راستای حمایت از کارآفرینی، گزینش مدیران عملیاتی، خلاق و نوآور، ماهیت مشارکتی و تیمی دروس، برگزاری دوره‌های آموزشی و سرفصل دروس مبتنی بر نیاز روز و جامعه در سطح بعدی هستند.

همچنین حمایت از ابداعات دانشجویان، انطباق توانایی دانشجویان با نیازهای جامعه، توسعه کارآفرینی و اشتغال‌زایی توسط اساتید، وجود سیستم پاداش محرک کارآفرینی و استراتژی‌های کارآفرینانه مدیریت در سطح پنجم هستند.

در نهایت سطح عمومی مهارت و فعالیت‌های کارآفرینانه دانشجویان، مهار‌ت‌های نظری دانشجویان، دانش کارآفرینی اساتید، فرهنگ پذیرش ایده‌ و طرح‌های جدید، تحقق توسعه مبتنی بر دانایی، تجاری‌سازی علم و تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان زیربنایی‌ترین عناصر هستند.

‌برای پیاده‌سازی الگوی دانشگاه نسل سوم به ساختار سازمانی منعطفی نیاز است. همچنین خط‌مشی‌گذاری و سیاست‌های دانشگاهی برای جذب منابع مالی باید صورت گیرد.

در نهایت ضمن برنامه‌ریزی در راستای بهبود کیفیت دانش افراد، متن و محتوی دروس، ایجاد پارک علم و فناوری می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.

*خلیل علی‌محمدزاده، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران

انتهای پیام/۴۱۶۷/