مخروبه‌هایی به نام مدرسه در کنج محرومیت‌

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها - نوشین سلامت: چند سالی است که در عین توجه آموزش‌وپرورش استان اردبیل به توسعه فضاهای آموزشی در مناطق شهری با کمک یا بدون کمک خیران، بی‌توجهی این نهاد به ساخت و بازسازی مدارس روستایی کاملاً مشهود بوده به‌طوری‌که هم‌اکنون روستاهای برخی از شهرهای محروم ازجمله شهرستان گرمی با این بی‌توجهی و قصور آموزش‌وپرورش در انجام‌وظیفه خود به شکلی ملموس مواجه است.

مدارس بلااستفاده روستاهای شهرستان گرمی که حالا پس از تشدید معضل مهاجرت به دنبال مشکلاتی از قبیل بیکاری و گسترش تمایل به شهرنشینی به حال خود رهاشده‌اند این روزها تنها استفاده‌ای که از این فضاها نمی‌شود، بهره‌برداری آموزشی است، چراکه تعداد زیادی از این مدارس در حال حاضر صرفاً به انباری عمومی، طویله احشام و مکانی برای بازی کودکان تبدیل‌شده‌اند و این مشکل در پی بی‌توجهی آموزش‌وپرورش به ساماندهی سرانه آموزشی استان به وجود آمده است.

مدارسی که فارغ از استاندارد بودن یا نبودن آن‌ها روزی کلاس درس معلمان و دانش‌آموزان در آن تشکیل می‌شده، حالا با ادله خودساخته آموزش و پرورش در ردیف فضاهای آموزشی‌ای قرار دارند که بدون استفاده بوده و باید با اخذ مجوز لازم از نهاد بالادست به زودی تخریب شوند.

مدارسی در مناطق محروم و روستایی که برای استفاده آموزشی مناسب نبوده یا به هر دلیل منطقی همچون نبود دانش‌آموز یا روستای خالی از سکنه متروکه است باید با اولویت آموزش و پرورش تخریب شوند در پیگیری مسئله وضعیت نامناسب برخی مدارس روستاهای شهرستان گرمی پای صحبت مدیرکل آموزش و پرورش استان نشستیم که وی در این باره اظهار کرد: مدارسی در مناطق محروم و روستایی که برای استفاده آموزشی مناسب نبوده یا به هر دلیل و منطقی همچون نبود دانش‌آموز یا روستای خالی از سکنه متروکه است باید با اولویت آموزش و پرورش استان و اخذ دستور از وزارت آموزش و پرورش تخریب و ساماندهی شوند.

احمد ناصری ادامه داد: تعدادی از این مدارس با جذب اعتبارات کافی در سال تحصیلی گذشته مرمت و تعمیر شدند که همین مدارس هم یا به دلیل نبود جمعیت کافی در سال تحصیلی آینده و پیش‌بینی آموزش و پرورش بدون استفاده خواهند ماند یا تعداد دانش‌آموزان کمی در این مکان مشغول به تحصیل خواهند شد.

سرنوشت نامعلوم ۱۶ مدرسه ابتدایی روستایی

در مصاحبه با مسئولان آموزش شهرستان گرمی مشخص شد که ۱۶ روستای این شهرستان به صورت کاملاً جدی با مشکل آموزشی مواجه هستند که تکلیف مدارس رها شده این روستاها هنوز مشخص نبوده یا در برخی روستاها برای مدارسی که همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد، حکم تخریب و قلع و قمع گرفته شده است!

روستاهایی از قبیل کلانسرا، شیخ‌لر، درمانلو، تولون، دیزج، بی‌عرق، حمزه‌خانلو و… بالفعل با مشکلات آموزشی مواجه هستند که در بررسی این مسئله مشخص شد که حتی مسئولان آموزشی استان و شهرستان نیز در نوعی بلاتکلیفی در خصوص تعیین سرنوشت این فضاها به سر می‌برند، طوری که در وضعیتی نامعلوم برای تعدادی از مدارس روستایی که ظاهری سالم داشته و اتفاقاً خانوار قابل توجهی هم در این روستاها سکونت دارند حکم تخریب گرفته‌اند.

رئیس آموزش و پرورش شهرستان گرمی با اشاره به آخرین وضعیت مدارس روستاهای شهرستان گرمی به خبرنگار مهر گفت: هم‌اکنون ۱۶ مدرسه روستایی در توابع شهرستان گرمی بدون استفاده و متروکه است که تعدادی از این مدارس به دلیل وضعیت ظاهری نامتعارف و فرسوده در روستاهایی همچون زینگیر و کلاسر باید با حکم قطعی تخریب شوند.

رسول اشرفی با تاکید بر اینکه تعدادی از این مدارس در بهترین شرایط خود تعداد معدودی دانش‌آموز دارند، گفت: در برخی از روستاهای شهرستان گرمی که به دلیل مهاجرت جمعیت کمی در آن سکونت دارند مدارس کانکسی دایر و برای استفاده دانش‌آموزان در اختیار اهالی قرار داده شده است.

عالی‌زاده، یکی از اولیای دانش‌آموزان روستای گرمی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر ضمن ابراز گلایه از وضعیت نامناسب تحصیل کودکان در روستاها، گفت: متأسفانه سالیان طولانی است که تحصیل دانش‌آموزان در مناطق روستایی هرگز از اولویت‌های آموزش و پرورش نبوده و در هنگام توزیع سرانه آموزشی در مناطق شهری و روستایی آنچه سهم روستاهای دورافتاده شده چیزی جز مدارس کانکسی نبوده که در بهترین شرایط همین مدرسه سیار هم نیاز جمعیت روستایی را برطرف نکرده است.

کوچ اهالی به مناطق بالادست یا پایین‌دست مزید بر علت

رئیس آموزش و پرورش شهرستان گرمی کوچ اهالی روستاها به مناطق مختلف در یک محدوده مشخص را یکی از علل بلاتکلیفی مدارس و فضاهای آموزشی روستایی در گرمی عنوان و خاطرنشان کرد: تفکیک برخی روستاها به روستاهای بالادست و پایین دست در نتیجه کوچ یا نقل مکان اهالی سبب شده تا تعدادی از مدارس این روستاها بلااستفاده مانده و همین موضوع آموزش و پرورش و نوسازی مدارس را مجبور به ساخت مدرسه جدید در مکان بالادست کرده که گاهاً بعد از ساخت مدرسه نیز به دلیل نبود جمعیت و مهاجرت همین فضاهای آموزشی متروکه مانده است.

اشرفی وضعیت مناسب برخی مدارس روستایی گرمی را نیز یادآور شد و تصریح کرد: ناگفته نماند که در برخی روستاهای شهرستان همچون روستای درمانلو، تولون و دیگر روستاها شرایط آموزشی خوبی حاکم است، اما همانطور که گفته شد اصلی‌ترین مشکل ما در این راستا نبود جمعیت روستایی و بلااستفاده ماندن مدارس است.

گفتنی است، در پی بررسی آخرین وضعیت مهاجرت در شهرستان گرمی و روستاهای دور افتاده مسئله را برای شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی به فرمانداری شهرستان ارجاع دادیم و علی‌رغم درخواست‌های مکرر برای احصای آمار مهاجرت و جمعیت روستاهای گرمی هیچ همکاری از سوی این ارگان انجام نشد.

تمام گفته‌های رئیس آموزش و پرورش گرمی در حالی است که بسیاری از دانش‌آموزان روستاهای گرمی همزمان با آغاز سال تحصیلی به دلیل نبود معلم در روستای خود یا حتی نبود مدرسه برای فراگیری تعلیم به روستاهای همجوار می‌روند که همین موضوع گاه به تنهایی برای این دانش‌آموزان خطرآفرین می‌شود.

زمانی می‌توان در یک منطقه تصمیم به تخریب فضای آموزشی گرفت که آن فضا ظاهری کاملاً فرتوت و اسفناک داشته باشد یا در شرایطی دیگر هیچ جمعیتی برای استفاده از این فضاها در روستا وجود نداشته باشد

قابل توجه آن دسته از مسئولانی که از تصمیم برای تخریب مدارس روستاهای گرمی صحبت می‌کنند؛ زمانی می‌توان در یک منطقه تصمیم به تخریب فضای آموزشی گرفت که یا سازه ظاهری کاملاً فرسوده و اسفناک داشته باشد که در این حالت باید برای رفع نیاز آموزشی جمعیت حاضر در منطقه نیز قبل از تخریب چاره‌ای اندیشید، یا در شرایطی دیگر هیچ جمعیتی برای استفاده از این فضاها در روستا وجود نداشته باشد که در این مواقع نیز باید با حفظ شأن آموزش و تعلیم نسبت به نگه‌داری این اماکن اقدام کرد.

تغییر کاربری مدارس بدون ضوابط انجام می‌شود

حالا که برخی فضای‌های آموزشی در روستاهای گرمی متروکه بوده و هیچ فعالیت درسی و آموزشی در آن‌ها انجام نمی‌شود به گفته آموزش و پرورش شهرستان بسیاری از اهالی تغییر کاربری مدارس برای ایجاد اشتغال و کارآفرینی با هدف رفع بیکاری در منطقه را درخواست کرده‌اند!

در پیگیری این مسئله از آموزش و پرورش استان مشخص شد که چنین درخواستی از سوی مردم برخی روستاها مطرح شده و این موضوع به صورت جدی در دست بررسی و مطالعه است که در صورت وجود رضایت از سوی طرفین یعنی مردم و نهاد دولتی این موضوع بالفعل ممکن است.

تغییر کاربری، تخریب یا حتی واگذاری اماکن آموزشی و مدارس در صورتی انجام می‌شود که جوانب موضوع به خوبی سنجیده شده و سیستم آموزشی این مسئله را صراحتاً تأیید کند که این فضا به دلایل موجه مورد استفاده عموم قرار نمی‌گیرد

مدیرکل آموزش و پرورش استان اردبیل در این باره گفت: تغییر کاربری، تخریب یا حتی واگذاری اماکن آموزشی و مدارس در صورتی انجام می‌شود که جوانب موضوع به خوبی سنجیده شده و سیستم آموزشی این مسئله را صراحتاً تأیید کند که این فضا به دلایل موجه مورد استفاده عموم قرار نمی‌گیرد، یا چنین قابلیتی ندارد یا اصلاً از همان بدو احداث به صورت دقیق نیازسنجی نشده و ساخت آن صحیح نبوده است.

ناصری خاطرنشان کرد: شهرستان گرمی یکی از مناطق محروم استان اردبیل شناخته می‌شود که بسیاری از روستاهای آن در چند سال گذشته به دلیل برخی آسیب‌ها و خطراتی که اهالی را تهدید می‌کرده یا خالی از سکنه شده یا تعداد کمی از خانوارها در آن سکونت دارند و همین موضوع طبیعتاً بسیاری از مشکلات را برای سرانه‌های آموزشی، رفاهی و خدماتی در پی دارد، چراکه وقتی فضایی در یک منطقه مورد استفاده مردم همان منطقه قرار نمی‌گیرد باید تعیین تکلیف شود.

تحصیل دانش‌آموزان روستایی اهمیتی برای آموزش و پرورش ندارد

با وجود تمام حرف‌های مسئولان آموزشی شهرستان و استان که دلیل تخریب فضاهای آموزشی و چشم بستن بر روی تحصیل کودکان و آمال و آرزوهای آنان را مهاجرت و نبود جمعیت کافی در روستاهای گرمی عنوان کردند، صحبت‌های مملو از نگرانی جمعیت روستاها چیزی مغایر با این اظهارات و نگاه‌های مسئولان بود.

یکی از اهالی روستاهای گرمی با اشاره به اینکه دخترش در مقطع متوسطه دوره اول تحصیل می‌کند، تصریح کرد: با اینکه فرزندان ما مقطع ابتدایی را در روستای خودمان با برخی مشکلات تحصیل کردند، اما حالا برای تحصیل در مقاطع بالاتر باید مسافتی را تا رسیدن به روستایی طی کنند که مدارسی در مقطع متوسطه دارد.

به گفته یکی دیگر از اهالی روستاهای شهرستان گرمی، با شیوع کرونا نه تنها تحصیل دانش‌آموزان در روستاها در بستر فضای مجازی دنبال نشد که همین دانش‌آموزان هم نزدیک به ۲ سال است که به صورت حضوری بر سر کلاس درس حاضر می‌شوند.

این مادر نگران از وضعیت تحصیلی و سلامت فرزند خود گفت: نبود امکانات و زیرساخت‌ها در روستا بسیاری از اهالی را مجبور کرده تا چشم به ترک تحصیل فرزندان‌شان بسته و هر گونه عواقبی را به جان بخرند.

مدارسی که روزی با هزاران امید و آرزو ساخته شده بودند تا مکانی برای تعلیم و تربیت آینده‌سازان این کشور باشند، این روزها در عین ناباوری در روستاهایی که نیاز مبرمی به مدرسه است از سوی آموزش و پرورش تصمیم به تخریب آن‌ها گرفته شده تا با این اقدام کاخ آرزوی دانش‌آموزان زیادی ویران شده و حسرت‌های بی‌شماری در دل این کودکان تلنبار شود.

موضوعی که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفت وضعیت تنها چند روستای شهرستان گرمی بود که بی‌شک در بررسی دقیق‌تر مشخص خواهد شد که بسیاری از روستاهای دور از مرکز شهرستان و محروم با مشکلات جدی‌تر و بزرگ‌تری مواجه‌اند که آموزش و پرورش هرچه قدر هم در کتمان این موضوع تلاش کند تغییری در صورت مسئله ایجاد نمی‌شود.

اکنون اهالی هر یک از روستاهای شهرستان گرمی امید دارند تا در میان انبوه مشکلات رفاهی، خدماتی، بهداشتی و زیرساختی حداقل خیال‌شان از بابت تحصیل فرزندان خود راحت باشد که تحقق این خواسته مردم روستاها نیاز به همراهی آموزش و پرورش و حضور این نهاد در کنار مردم دارد.