عدم حضور مهندسان فضای سبز در سازمان نظام مهندسی / محیط زیست شهری فدای ساخت و ساز بی‌رویه شده است

پاشایی فعال سابق دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در گفتگو با

خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو

گفت: نیاز روحی، روانی و جسمی انسان شهرنشین به طبیعت، باعث شده تا حدود دو دهه قبل در پاسخ به این نیاز اساسی رشته‌ای با عنوان مهندسی فضای سبز در نظام آموزش عالی کشور ایجاد شود.

وی افزود: در واقع هدف از تاسیس رشته مهندسی فضای سبز پرورش متخصصانی بود که بتوانند از محیط زیست موجود در شهر‌ها حفاظت و آن را توسعه دهند. نتیجه ایجاد این رشته در شهرها، ساخت مناظر طبیعی و سبز است که دارای دو کارکرد اساسی اکولوژیکی، نظیر مقابله با آلودگی هوا از طریق جذب آلودگی‌ها و تلطیف هوا و اجتماعی نظیر ساخت محیط‌های تفرجگاهی برای تفریح و اجتماعات شهروندان بوده است.

پاشایی بیان کرد: از نگاه قوانین بالادستی نیز اهمیت توجه به حوزه محیط زیست و فضای سبز کشور تا آن جاست که در اصل ۵۰ قانون اساسی صریحا ذکر شده است که وظیفه حفاظت و حراست از محیط زیست، یک وظیفه عمومی است و هر گونه فعالیت اقتصادی و غیر آن که با تخریب محیط زیست همراه باشد، ممنوع است. از نگاه قوانین موضوعی کشور نیز اهمیت موضوع تا آن جاست که در لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهر‌ها مصوب ۱۳۵۸ و اصلاحیه ۱۳۸۸، صریحا ذکر شده است که صیانت از درختان در شهر‌ها از وظایف شهرداری‌ها بوده و کسانی که عالما و عامدا درختانی را قطع کنند به جزای نقدی محکوم و در صورتی که تعداد درختان قطع شده بیش از ۳۰ اصله باشد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شوند.

پژوهشگر حوزه فضای سبز گفت: اهمیت حفظ باغات و محیط‌های طبیعی تا آن جاست که در ماده ۲ قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا، و شهرک و نحوه تعیین آن، مصوب ۱۳۸۸ ذکر شده است که هر گونه احداث ساختمان و تاسیسات در داخل حریم شهر طبق ضوابط و مقررات طرح‌های جامع و هادی و با رعایت اولویت حفظ اراضی کشاورزی، باغات و جنگل‌ها صورت خواهد پذیرفت.

پاشایی افزود: با وجود قوانین و مقررات مذکور و با وجود سازمان پارک‌ها و فضای سبز در بسیاری از شهرها، متاسفانه شاهد از بین رفتن بسیاری از باغات و فضای سبز در شهر‌ها هستیم، برای مثال در کلان شهر تهران، بنا بر برخی آمار ۲۵۰۰ هکتار و بنا بر برخی آمار دیگر، ۴۰۰۰ هکتار از باغات مشجر و فضای سبز در طی دهه‌های گذشته از بین رفته است، فقط در طی ۱۰ سال در منطقه یک شهر تهران، با صدور ۲۶۱ پروانه ساختمانی، حدود ۵۶ هکتار از باغات این منطقه از بین رفته است.

وی تصریح کرد: برخلاف توسعه پایدار که توسعه صحیح و اصولی را در چارچوب حفظ محیط زیست، ممکن می‌داند، عدم حضور مهندسان فضای سبز در سازمان نظام مهندسی ساختمان، باعث شده است در حوزه ساخت و ساز شهری، به دلیل فقدان نظر کارشناسی متخصصان حوزه فضای سبز، محیط زیست شهری فدای توسعه بی رویه و ساخت و ساز شود و در صورتی که این امر ادامه یابد انسان شهر نشین در آینده از طبیعت محروم خواهد شد و متاسفانه به توسعه ناپایدار رسیده و دچار مشکلات مختلفی خواهیم شد.

پاشایی بیان کرد: حفظ فضای سبز شهری زمانی اهمیت بیشتری خواهد یافت که به نرخ شهر نشینی در حال و آینده توجه کنیم، در حال حاضر نرخ شهرنشینی در کشور حدود ۷۴ درصد است و بنا به پیش بینی پژوهشکده مرکز آمار ایران، این نرخ در دهه‌های پیش رو به بیش از ۸۰ درصد خواهد رسید و این به معنی افزایش ساخت و ساز شهری است که اگر نگاه نظارتی توسط مهندسان فضای سبز وجود نداشته باشد، محیط زیست شهری دچار تخریبات فراوانی نسبت به امروز خواهد شد.

وی یادآور شد: بررسی روند آلودگی هوا در شهر‌های آلوده، نشان دهنده آن است که در مرور زمان، این روند افزایشی بوده است و صرفا درختان موجود در بوستان‌ها و خیابان‌ها نمی‌توانند آن طور که لازم است با این امر مقابله کنند و نیاز است تا از همه پتانسیل در این حوزه استفاده شود.

فعال دانشجویی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران گفت: موضوع دیگری که لازم است به آن توجه شود، افزایش قیمت زمین شهری است. برای مثال در کلان شهر تهران، میانگین قیمت هر متر مربع زمین، بیش از ۳۰ میلیون تومان است؛ بنابراین اگر شهرداری بخواهد ۲ هکتار زمین خریداری کند باید بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان هزینه زمین دهد، که با توجه به بودجه شهرداری، امری غیرمنطقی است، حال آن که در بخشی از این مناطق تراکم ساخت و ساز به شکلی است که امکان خریداری زمین در عمل وجود ندارد.

این مطلب در حالی، مطرح است که در شهر تهران، ۱۱ منطقه دارای سرانه فضای سبز کم‌تر از ۱۵ متر مربع و در این بین، ۴ منطقه، دارای سرانه فضای سبز کم‌تر از ۵ متر مربع هستند؛ بنابراین لازم است راهکاری منطقی لحاظ شود، که با توجه به موضوعات فوق توجه به منظر مسکونی و استفاده از ظرفیت‌هایی نظیر بام باغ، دیوار سبز و محوطه‌های مسکونی مورد توجه قرار بگیرد.

پژوهشگر حوزه فضای سبز گفت: با توجه به آنچه که مطرح شد می‌توان نتیجه گرفت که حضور مهندسان فضای سبز در نظام مهندسی ساختمان در جهت ایجاد نگاه نظارتی برای حفظ محیط زیست شهری توسط متخصصان امر لازم است و همچنین بررسی روند‌های موجود در شهر‌ها حاکی از آن است که در آینده نمی‌توانیم تعداد زیادی بوستان بزرگ ایجاد کنیم؛ بنابراین باید از سایر فضا‌ها در شهرها، همچنون محوطه‌های مسکونی استفاده کنیم؛ که در این حوزه نیز، لازم است از تخصص مهندسی فضای سبز در سازمان نظام مهندسی ساختمان استفاده شود.