پاسخ سوالات شرعی درباره احکام «سقط جنین»

پاسخ سوال‌های شرعی خود درباره احکام «سقط جنین» را در گزارش زیر بخوانید.

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، متأسفانه یکی از موضوعاتی که در جوامع مختلف از جمله در کشور ما وجود دارد، سقط جنین است. به همین دلیل در کشور‌های مختلف، متناسب با نوع دیدگاه مکاتب عقیدتی آنها، قوانین متفاوتی در مورد سقط جنین وضع شده است. از دیدگاه فقهای امامیه، جنین موجودی محترم است و سقط آن، بجز مواردی که به عنوان ثانوی مجاز شناخته شده است، حرام و نامشروع است و جایز نیست.

اهمیت این امر باعث شده تا موضوع سوال شرعی این هفته را در همین باب مطرح کنیم که آیا سقط جنین در مواردی استثناء دارد؟، آیا دیه جنین در ماه‌های مختلف فرق می‌کند؟، آیا گناه سقط جنین با پرداخت دیه برطرف می‌شود؟. در همین زمینه با حجت الاسلام و المسلمین مهدی آذری طوسی گفت‌وگو داشتیم که می‌توانید در ادامه بخوانید.

حجت الاسلام و المسلمین مهدی آذری طوسی، سخنران و کارشناس امور دینی به خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: در مورد سقط جنین باید به دو نکته ضروری اشاره کرد؛ اول اینکه مادامی که هنوز در بدن و کالبد جنین روح دمیده نشده است آیا می‌توان این جنین را سقط کرد یا خیر؟ و نکته دیگر بعد از دمیده شدن روح تکلیف چیست؟

در جواب این دو سوال باید گفت تا قبل از دمیده شدن روح سقط جنین حرام است منتها عنوان قتل نفس بر آن صادق نیست.

" به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، متأسفانه یکی از موضوعاتی که در جوامع مختلف از جمله در کشور ما وجود دارد، سقط جنین است"این حرام مانند محرمات دیگر است که اگر عنوان ضرر یا مشقت آن به هرنحوی که برای پدر و مادرغیرقابل تحمل باشد یا ایجاد عسر و حرج شدید کند، هرکدام از این عناوین مانند این که روزه خواری حرام است و بر اساس ضرر و مشقت می‌توان ارتکاب این حرمت را مجاز دانست در اینجا نیز به همین نحو است.

البته این موضوع تا زمانی است که روح دمیده نشده باشد و تشخیص این امر بر عهده پزشک قانونی است. برخی گمان می‌کنند مادامی که روح دمیده نشده بدون وجود این عناوین ثانویه خاص (عسر، حرج و مشقت) نیز می‌توان جنین را سقط کرد که به هیچ وجه جایز نیست این فعل حرام را انجام داد.

اما بعد از دمیده شدن روح عنوان قتل نفس بر آن صادق است و احکام خاص خودش را دارد. اگر زمان دمیده شدن روح حتی عنوان ضرر و مشقت وجود داشته باشد باز نمی‌توان به هیچ شکلی این جنین را سقط کرد.

بیشتر بخوانید

• پاسخ سوالات شرعی درباره «گران فروشی و کم فروشی»

تنها موردی که بعد از دمیده شدن روح علما ذکر کردند یک مصداق بسیار نادر و خاص دارد که مادر و فرزند هر دو در معرض خطر هستند و یکی از بین می‌رود و فقط یکی زنده می‌ماند؛ در اینجا به عهده پزشک جراح است که کدام را فدای دیگری کند، اما به طور کلی بعد از دمیده شدن روح جنین دیگر یک نفس و انسان حساب می‌شود.

حجت الاسلام و المسلمین آذری طوسی به سوالات شرعی شما هم پاسخ داده است که می‌توانید در ادامه آن را بخوانید:

مقدار دیه سقط جنین چقدر است؟

دیه برای نطفه ۲۰ مثقال شرعی طلای سکه دار؛ برای علقه (خون بسته شده) ۴۰ مثقال و برای مضغه (پاره گوشت) ۶۰ مثقال است. اگر استخوان داشته و بدون گوشت باشد، ۸۰ مثقال و اگر گوشت آن را پوشانده و خلقت کامل شده باشد، ۱۰۰ مثقال است. اگر روح در آن دمیده شده؛ چنانچه پسر باشد، ۱۰۰۰ مثقال اگر دختر باشد، ۵۰۰ مثقال شرعی طلای سکه دار دیه دارد.

گفتنی است روح در حدود چهار ماهگی، در جنین دمیده می شود.

من در ۱۸ هفتگی و با مجوز پزشکی قانونی به دلیل ناقص الخلقه بودن جنین در بیمارستان سقط انجام دادم. می‌خواستم بدانم این کار من گناه داشت؟ باید کفاره بدم؟ من هنوز عذاب وجدان دارم، ولی تمام کار‌هایی که انجام دادم قانونی بود.

در پاسخ باید گفت چنانچه یک انسان را به خاطر این معایب یا فقر نمی‌توان کشت، جنین هم در این حکم است. تنها تفاوتی که جنین روح دمیده شده با دیگران دارد در بحث قصاص و نحوه دیه است، اما در اصل حرمت با یکدیگر مشترک هستند. (در قسمت استثناء و حکم پزشک بیان شد).

اما در ادامه پاسخ باید گفت کسانی که به هر دلیلی این کار را انجام دادند آیا خداوند این افراد را می‌بخشد؟ خداوند فرموده است غیر از شرک تمام گناهان بخشیدنی است و باید امیدوار بود و همین یأس و ناامیدی گناه بزرگی است و البته باید کفاره و دیه را پرداخت کرد.

پرداخت دیه سقط جنین  به عهده چه کسی است؟

به عهده آخرین نفری است که مباشرت در این کار را انجام داده است مثلا اگر دکتر این کار را انجام داد بر عهده دکتر است یا اگر زن دارویی به دستور همسرش مصرف کند تا فرزند سقط شود، چون این عمل را خودش انجام داده دیه بر عهده خودش است.

روح در چه زمانی در کالبد دمیده می‌شود؟

در حدود چهار ماهگی روح در جنین دمیده می‌شود البته دمیده شدن روح برای فرزند هیچ معیار خاصی ندارد که دقیق در چه زمانی این اتفاق می‌افتد و بحثی است که تشخیصش برعهده مکلفین است و صرف اینکه کلامی در بین افراد رایج باشد دلیلی بر دمیده شدن یا نشدن روح نیست.

برخی افراد که سقط جنین می‌کنند به دلیل فقر و اوضاع مالی نا مساعد است، آیا این دلیل توجیه کننده نیست؟

در پاسخ به این عزیز خداوند در آیه ۳۱ سوره اسراء می‌فرماید: «وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَکُمْ خَشْیَةَ إِمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُمْ ۚ إِنَّ قَتْلَهُمْ کَانَ خِطْئًا کَبِیرًا»؛ هرگز فرزندان خود را از ترس فقر به قتل مرسانید (زنده به گور مکنید) که ما رازق آن‌ها و شما هستیم، زیرا قتل فرزندان بسیار گناه بزرگی است.

استفتاء از آیت الله خامنه‌ای درباره احکام سقط جنین

آیا سقط جنین بر اثر مشکلات اقتصادی جایز است؟

سقط جنین به مجرّد وجود مشکلات و سختی ‏های اقتصادی جایز نمی ‏شود.

پزشک بعد از معاینه در ماههای اول حاملگی به زن گفته است که استمرار بارداری احتمال خطر جانی برای او دارد و در صورتی که حاملگی ادامه پیدا کند، فرزندش ناقص‏ الخلقه متولد خواهد شد و به همین دلیل پزشک دستور سقط جنین داده است، آیا این کار جایز است؟ و آیا سقط جنین قبل از دمیده شدن روح به آن جایز است؟

ناقص ‏الخلقه بودن جنین، مجوّز شرعی برای سقط جنین حتّی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمی ‏شود، ولی اگر تهدید حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمینان باشد، سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد.

پزشکان متخصص می توانند از طریق استفاده از روش‌ها و دستگاه های جدید، نواقص جنین در دوران بارداری را تشخیص دهند و با توجه به مشکلاتی که افراد ناقص ‏الخلقه بعد از تولد در دوران زندگی با آن مواجه می شوند، آیا سقط جنینی که پزشک متخصص و مورد اطمینان آن را ناقص ‏الخلقه تشخیص داده، جایز است؟

سقط جنین در هر سنّی به مجرّد ناقص‏ الخلقه بودن آن و یا مشکلاتی که در زندگی با آن مواجه می شود، جایز نمی شود.

آیا از بین بردن نطفه منعقدشده‏ ای که در رحم مستقر شده، قبل رسیدن به مرحله علقه که تقریباً چهل روز طول می‏ کشد، جایز است؟ و اصولاً در کدامیک از مراحل ذیل سقط جنین حرام است:

۱ ـ نطفه استقرار یافته در رحم‏،

۲ ـ علقه،

۳ ـ مضغه‏،

۴ ـ عظام (قبل از دمیدن روح).

از بین بردن نطفه بعد از استقرار آن در رحم و همچنین سقط جنین در هیچ‌یک از مراحل بعدی جایز نیست.

استفتاء از آیت الله سیستانی درباره احکام سقط جنین

چه موقعی سقط جنین جایز است؟ آیا برای آن سن خاصیّ مطرح است؟

پس از انعقاد نطفه، سقط جنین به هیچ وجه جایز نمی‌باشد مگر زمانی که مادر بر جان خود بترسد و یا ماندن جنین در شکم او آنقدر پر زحمت باشد که غیر قابل تحمل گردد و خلاصی از آن، جز سقط جنین راهی دیگری ندارد، در این صورت تا روح در جنین دمیده نشده است سقط جایز است و اما پس از دمیده شدن روح در جنین سقط آن به احتیاط واجب به هیچ وجه جایز نیست حتی با وجود شرایط مذکور.

آیا مادری که فرزند نمی‌خواهد می‌تواند جنین خود را قبل از حلول روح بیندازد در حالی که ماندن جنین، خطری جدی برای مادر ندارد؟

او چنان حقی را ندارد مگر آن که بقای جنین برای مادر موجب زحمت فوق العاده و طاقت فرسا باشد.

گاهی پزشکان، چنان تشخیص می‌دهند که جنین بیماری خطرناکی دارد واگر زاده شود اوناقص الخلقه خواهد بود و یا پس از اندک زمانی، خواهد مرد و پزشکان، ترجیح می‌دهند که جنین را ساقط کنند آیا چنان حقی را دارند؟  وسرانجام دیه او به عهده کیست؟

تنها بدین جهت که جنین ناقص الخلقه و یا پس از تولد، فقط مدت کوتاهی زنده خواهد بود، مجوز سقط جنین نمی‌شود پس مادر نمی‌تواند اجازه چنین کاری را به پزشکان بدهد و آنان نیز نمی‌توانند جنین را خارج کنند و دیه بر عهده کسی است که عملاً به چنان کاری دست زده است.

آیا زنی که به بیماری ایدز مبتلاست می‌تواند سقط جنین کند؟

این کار جایز نیست بخصوص پس از آنکه روح به جنین دمیده شده، اما اگر ادامه حاملگی برای مادر ضرر داشته باشد قبل از دمیده شدن روح در جنین، سقط آن جایز است، ولی پس از آن اشکال دارد.

از نظر شرع سقط جنینی که در شکم مادر است و مشخص شده که معلول است در صورتیکه زیر ۴ ماه باشد چگونه است؟ اگر از ۴ ماه بگذرد چگونه است؟

بعد از دمیدن روح حرام است و قبل از آن اگر حفظ جنین برای مادر ضرری یا حرجی باشد سقط آن مانعی ندارد.

جنینی توسط پدر و مادر سقط شده است. سن او بین ۲۲ تا ۴۸ روز بوده است.

"به همین دلیل در کشور‌های مختلف، متناسب با نوع دیدگاه مکاتب عقیدتی آنها، قوانین متفاوتی در مورد سقط جنین وضع شده است"دیه او چقدر است؟ و به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

دیه بر مباشر اسقاط واجب است پس اگر با خوردن قرص بوده بر مادر واجب است و باید به پدر بدهد و پدر می تواند ببخشد واگر به وسیله پزشک بوده بر او دیه واجب است (هرچند که قتل به درخواست پدر و مادر بوده) و باید به پدر ومادر دیه را بدهد و می توانند ببخشند و مقدار آن ۱۰۵ مثقال نقره است.

زنی که ۲ هفته حامله است و ۲ فرزند دارد و می‌خواهد سقط جنین کند چه حکمی دارد؟ (می ترسد که چون دارو استعمال کرده فرزند ناقص باشد)؟

سقط جنین جایز نیست مگر اینکه نگه داشتن آن برای مادر ضرری باشد یا مشقّت زیاد داشته باشد که در این صورت سقط آن ما دامی که و لوج روح نشده باشد مانعی ندارد.

استفتاء از آیت الله مکارم درباره احکام سقط جنین

اگر طبیبی متوجّه نقض عضو جنین درون شکم مادری شود، و در صورت اطّلاع دادن به والدین او، احتمال می دهد آنان سقط جنین کنند، و شاید هم در مقام معالجه نقص عضو از جنین برآیند، که احتمال بهبودی بسیار کم است؛ و در ضمن اگر اطّلاع ندهد، در معرض شکایت والدین نسبت به عدم اطّلاع به آنان از وضعیّت جنین قرار خواهد گرفت، وظیفه طبیب در اینجا چیست؟

اطّلاع دادن اشکالی ندارد.

اگر پزشک به طور قطع تشخیص دهد که فرزندان بعدی زن و شوهری، ناقص العضو خواهند شد، بفرمایید: ۱. آیا بر طبیب واجب است، در صورت سؤال والدین، واقعیّت را به آنان اطلاع دهد؟ ۲. آیا در صورت عدم سؤال، بر طبیب واجب است به آنان بگوید، تا از پیدا کردن چنین فرزندانی جلوگیری نمایند؟ اگر واجب نیست، آیا گفتنش حرام است؟ ۳. اگر طبیب احتمال دهد که در صورت اطّلاع والدین از این مطلب، هربار که فرزندی پیدا کنند، اقدام به سقط وی خواهند نمود، در اینجا وظیفه طبیب چیست؟

۱. واجب نیست، مگر اینکه در سرنوشت آنان اثر مهمّی داشته باشد.

۲. در این گونه موارد اگر مسأله مهمّی است طبیب کتمان نکند. ۳. طبیب باید به وظیفه خود عمل کند، و اگر بیمار عمل خلافی انجام دهد او مسئول نیست منتها طبیب وظیفه خود را در امر به معروف و نهی از منکر انجام دهد.

مادران بارداری که نقص هورمونی دارند و لازم است برای حفظ جنین درمان خاصی را رعایت کرده و آمپول ویژه‌ای تزریق نمایند اگر کوتاهی کنند حکم سقط را دارد؟

در صورتی که ضرورت مهمی نباشد باید تزریق آمپول مزبور را ترک نکنند.

انتهای پیام/