کارنامه«خانه موسیقی»در بحران کرونا/کنسرت‌ها پس از فطر آغازمی‌شود؟

خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی: با گذشت حدود سه ماه از شیوع ویروس کرونا و همه‌گیر شدن بیماری کووید ۱۹ که تمامی فعالیت‌های صنفی در حوزه‌های مختلف را تحت‌تأثیر قرار داده است، موضوع تصمیم‌گیری درباره زمان از سرگیری فعالیت‌های فرهنگی و هنری و نیز نگرانی بابت جبران خسارت سنگینی که به نظام اقتصاد هنر در کشور وارد آمده است، همچنان جزو یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان عرصه فرهنگ و هنر است.

اهالی موسیقی هم از این نگرانی جمعی مستثنی نیستند؛ کرونا تمام مشاغل مربوط به این هنر-صنعت از آموزشگاه‌داران، معلمان و استادان گرفته تا نوازندگان، تهیه‌کنندگان، خوانندگان و فروشندگان محصولات موسیقایی را تقریباً فلج کرده و به‌طور حتم اگر شرایط بخواهد به همین منوال پیش برود، خطر ورشکستگی کامل بخشی از فعالان این حوزه به‌خصوص در بخش خصوصی را تهدید می‌کند. کما اینکه تا همین امروز هم خسارت‌های مالی فراوانی به صاحبان آثار در تمامی بخش‌ها به ویژه موسیقی پاپ وارد شده که تبعات آن قطعاً تا مدت‌ها (حتی بعد از طی دوران کرونایی) پیش روی موسیقی قرار خواهد داشت.

البته طی هفته‌های گذشته با پیگیری‌ها و تلاش‌هایی که از سوی نمایندگان صنف آموزشگاه‌داران موسیقی انجام گرفت، ماجرا به شکلی هدایت شد که تعدادی از آموزشگاه‌ها با در تعهد به پروتکل‌های بهداشتی مربوطه فعالیت‌های نصفه و نیمه‌ای را برای هنرجویان خود آغاز کردند. شرایطی که هنوز به صورت کامل در بسیاری از آموزشگاه‌های موسیقی انجام نگرفته، چرا که هم استادان و معلمان نگران شرایط موجود هستند و هم خانواده هنرجویان در خانه ماندن را به فراگیری موسیقی در کارگاه‌ها و کلاس‌های حضوری ترجیح می‌دهند.

در بخش‌های دیگر هم طی هفته‌های گذشته جلسات متعددی با حضور نمایندگان برخی صنوف و مدیران سالن‌ها برای بررسی شرایط آغاز اجراهای صحنه‌ای و از سرگیری کنسرت‌های عمومی صورت گرفته که گرچه خروجی مشخصی غیر از ارائه چند خبر کلی در رسانه‌ها نداشته، اما نشان‌دهنده نگرانی‌ای در میان اهالی موسیقی است که رفته‌رفته صورت بحران برایشان پیدا کرده و ایده‌هایی چون برگزاری کنسرت‌های آنلاین هم گویی تا به امروز کارکردی تزئینی برای تلطیف فضای موجود برای‌شان داشته است.

به‌طور حتم مهم‌ترین نهادی که همچون سایر نهادهای صنفی فعال در حوزه هنر مانند خانه سینما و خانه تئاتر می‌تواند به‌صورت مستقیم در این شرایط به کمک جامعه موسیقی به ویژه اقشار آسیب‌پذیرتر بیاید «خانه موسیقی» است. نهادی که در سال‌های گذشته فارغ از حاشیه‌ها و اما و اگرهایی که در نحوه فعالیت‌های آن وجود داشت، تقریباً اصلی‌ترین و مهم‌ترین نهاد صنفی حوزه موسیقی با چندین هزار عضو است که در این شرایط باید پیش قراول دفاع از حقوق اعضای خود باشد. شرایطی که در ماجرای کرونا رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفت و باعث آغاز رایزنی‌هایی شد که حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی در گفتگوی خود با خبرگزاری مهر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کند.

"شرایطی که در ماجرای کرونا رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفت و باعث آغاز رایزنی‌هایی شد که حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی در گفتگوی خود با خبرگزاری مهر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کند"فعالیت‌هایی که در راستای آن‌ها، خبر از بازگشایی دوباره تالارهای برگزاری کنسرت و آغاز فعالیت‌های موسیقایی در اواخر خرداد ماه در صورت تأیید ستاد ملی مقابله با کرونا می‌دهد.

حمیدرضا نوربخش در این گفتگوی صریح ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های «خانه موسیقی» در حمایت از هنرمندان آسیب دیده از ویروس کرونا و برخی دیگری از اقدامات حمایتی این نهاد صنفی به ارائه برخی جزئیات از دومین نشست هماهنگی دفتر موسیقی با مدیران سالن‌های برگزاری کنسرت‌ها و صنوف حوزه موسیقی برای بررسی شرایط آغاز اجراهای صحنه‌ای و بازگشایی سالن‌ها که چندی پیش با حضور محمد اله‌یاری مدیرکل دفتر موسیقی، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران، محسن رجب‌پور مدیرعامل مجمع صنفی تولیدکنندگان آثار شنیداری و علیرضا اعتمادی عضو هیأت مدیره انجمن صنفی هنرمندان موسیقی ایران و نمایندگان سالن‌ها برگزار شد، پرداخته و از تدوین یک شیوه‌نامه پیشنهادی برای آغاز به کار مجدد کنسرت‌ها خبر می‌دهد.

مشروح گفتگو خبرگزاری مهر با حمیدرضا نوربخش مدیرعامل «خانه موسیقی» درباره فعالیت‌های این نهاد صنفی در مواجهه با بحران کرونا را در ادامه می‌خوانید؛

* آقای نوربخش بد نیست ابتدا از اقدامات «خانه موسیقی» پس از آغاز ماجرای شیوع ویروس کرونا در حمایت از اصناف و کانون‌های زیرمجموعه خود توضیحاتی را ارائه دهید که اگر نکته دیگری بود من در چارچوب آن پرسش‌های دیگرم را مطرح کنم.

شما می‌دانید بعد از اینکه این اتفاق افتاد، یک شوک جهانی تمام دنیا را در برگرفت و همه در شرایطی قرار گرفتند که اصلاً پیش‌بینی‌اش را نمی‌کردند؛ چرا که واقعاً فضای بسیار غافلگیرکننده‌ای بود. از همان زمان که مساله پیش آمد و تعطیلی فعالیت‌های هنری اعلام شد، یکی از دغدغه‌های جدی ما همین مساله بود که با بررسی آسیب‌های موجود، هرچه زودتر کارهایی را در حمایت از هنرمندان آغاز کرده و در حد مقدور تلاش کنیم تا مشکلات پیش‌روی آن‌ها مرتفع شود.

تقریباً از اسفندماه بود که همراه با سایر صنوف از جمله خانه سینما و خانه تئاتر جلساتی را در صندوق اعتباری هنر برگزار کردیم که ببینیم چه کارهایی را می‌توان انجام داد. در این زمینه هم مکاتباتی با مجموعه‌ها و نهادهای مختلف از جمله ریاست جمهوری انجام گرفت و اولین چیزی که ما فکر کردیم می‌توانیم آن را به نتیجه برسانیم بحث پرداخت حق بیمه‌ها بود ما تقریباً از اسفند ماه بود که همراه با سایر صنوف از جمله خانه سینما و خانه تئاتر جلساتی را در صندوق اعتباری هنر برگزار کردیم که ببینیم چه کارهایی را می‌توان انجام داد. در این زمینه هم مکاتباتی با مجموعه‌ها و نهادهای مختلف از جمله ریاست جمهوری انجام گرفت و در این راه اولین چیزی که ما فکر کردیم می‌توانیم آن را به نتیجه برسانیم بحث پرداخت حق بیمه‌ها بود که گرچه در آن زمان شرایط و منابع مالی‌اش مهیا نبود اما می‌توانست اقدام عاجلی باشد که بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم که هنرمندان حق بیمه سه ماه اول سال خود را پرداخت نکرده و این موضوع به عهده دولت باشد.

ما فکر می‌کردیم این اتفاق باید با هر شرایطی هم که شده، رخ دهد و در این زمینه هم مصوباتی را داشتیم که ما را متعهد به انجام این کار می‌کرد. حتی من قبل از شروع سال جدید اعلام کردم: «حق بیمه سه ماه اول سال ۹۹ پرداخت می‌شود.» در همین زمان بود که مذاکرات با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را نیز آغاز کردیم که خوشبختانه با موافقت وی نیز مواجه شد.

در کنار این موضوع، کارگروهی هم بابت ارزیابی ضرر و زیان موسیقی در بخش‌های کنسرت‌ها، کلاس‌های آموزشی، موسیقی نواحی، موسیقی ایرانی، موسیقی کلاسیک و سایر فعالیت‌ها تشکیل و موارد مختلفی مورد بررسی قرار گرفت.

در نتیجه این جلسات هم بود که وزیر ارشاد چندی پیش گزارشی را به هیأت دولت ارائه داد که در آن مبلغی بیش از ۹۰۰ میلیارد تومان به عنوان خسارات اولیه حوزه‌های فرهنگی هنری پس از شیوع ویروس کرونا اعلام شد. اتفاقاً ما در همین چارچوب بود که همراه با دو صنف «خانه سینما» و «خانه تئاتر» علاوه‌بر مکاتباتی که با صندوق اعتباری هنر داشتیم به مجموعه‌های دیگر از جمله سازمان برنامه و بودجه نامه داده و در همان نامه اعلام کردیم رقمی معادل ۳۵ میلیارد تومان بودجه به‌عنوان هزینه پرداخت حق بیمه سه ماه اول هنرمندان تعیین می‌شود که بر همین اساس نیز اعلام بودجه شد و خوشبختانه مورد موافقت هم قرار گرفت.

ما جلساتی هم با معاون اول رئیس‌جمهور و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری برگزار کردیم تا بتوانیم قول‌های مساعدی را در زمینه کمک به هنرمندان آسیب‌پذیر بگیریم. البته طی تازه‌ترین جلسه‌ای که با حضور معاون اول رئیس جمهور برگزار شد، افراد دیگری از جمله رئیس سازمان تأمین اجتماعی، معاون رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس صندوق کارآفرینی امید نیز حضور داشتند که در آن جلسه نیز بحث‌های مفصلی درباره ضرر و زیان‌های حوزه معیشتی هنرمندان و حتی «بیمه بیکاری» مطرح شد. کما اینکه من در این جلسه خطاب به آقای جهانگیری هم گفتم: «وقتی بحث مالیات پیش می‌آید این پیش زمینه ذهنی نیز به وجود می‌آید که به دلیل حضور چند سلبریتی در حوزه‌های مختلف موسیقی، سینما و تئاتر که از وضعیت مالی خوبی هم برخوردارند، حتماً بقیه نیز در این شرایط قرار دارند. اما واقعاً این‌طور نیست، چرا که بسیاری از هنرمندان هستند که در حوزه موسیقی تجاری فعالیت نمی‌کنند، بنابراین موضوع پرداخت برای آن‌ها دارای شرایط ویژه‌ای می‌شود که باید فکری برای آن کرد».

اکنون بیش از ۱۵ هزار هنرمند در خانه موسیقی عضو هستند که شاید کمتر از دو درصد آن‌ها از جماعتی باشند که درآمدهای آن‌چنانی دارند.

"در این مورد هم یک بودجه ۲۰۰ میلیاردی پیش‌بینی شده که در قالب وام قرار است در اختیار متقاضیان قرار گیرد"شاید شما باور نکنید ولی بنده در این مدت شاهد حضور افرادی در خانه موسیقی بودم که اصلاً باورم نمی‌شد که با چه بحرانی مواجه شده‌اند؟ اصلاً همین هنرمندان فعال موسیقی نواحی مگر نیستند؟ آن‌ها در همین ایام نوروز و شب عید بود که امیدوار بودند برای حضور در برخی آئین‌ها و برنامه‌های مناسبتی بتوانند درآمدی داشته باشند؛ اما متأسفانه ماجرای کرونا رسماً آن‌ها را وارد یک بحران جدی معیشتی کرده است. حالا آیا این انصاف است که در این شرایط مالیات هم پرداخت کنند؟ آیا آن دسته از آموزشگاه‌دارانی که من به جرأت می‌گویم بیش از دو سوم جمعیت جامعه موسیقی ما در این مجموعه‌ها ارتزاق می‌کنند، وقتی با یک مجموعه تعطیل شده استیجاری مواجهند، باید مالیات بپردازند؟ به هر حال اینها موضوعاتی بود که ما به دوستان توضیح دادیم و امیدواریم در جهت رفع آن‌ها اقداماتی انجام شود. هرچند که شنیده‌ام در همین روزها اقدامات خوبی نیز انجام گرفته است.

* درباره بحث پرداخت وام‌هایی که به آن اشاره داشتید، ماجرا قرار است با چه سبک و معیاری شکل اجرایی پیدا کند؟ آیا این ماجرا برای چند روز آینده پیش‌بینی شده یا نه قرار است در بوروکراسی اداری دریافت تسهیلات که همه از مکافاتش مطلعیم، متوقف بماند؟

یکی از مباحث مهمی که در جلسات صنوف مطرح شد، بحث فرآیند اعطای وام از طریق صندوق کارآفرینی امید به اعتبار معرفی «صندوق اعتباری هنر» و اصناف خانه موسیقی، خانه تئاتر و خانه سینما بود تا افراد بتوانند مبالغی را با بهره ۱۲ درصد دریافت کنند. در این مورد هم یک بودجه ۲۰۰ میلیاردی پیش‌بینی شده که در قالب وام قرار است در اختیار متقاضیان قرار گیرد. البته ما پیش از این هم در چارچوب فعالیت‌های صندوق اعتباری هنر برای هنرمندان پرداخت تسهیلات داشتیم.

اکنون بیش از ۱۵ هزار هنرمند در خانه موسیقی عضو هستند که شاید کمتر از دو درصد آن‌ها از جماعتی باشند که درآمدهای آن‌چنانی دارند.

شاید شما باور نکنید ولی بنده در این مدت شاهد حضور افرادی در خانه موسیقی بودم که اصلاً باورم نمی‌شد که با چه بحرانی مواجه شده‌اند؟ این تسهیلات جدید کاملاً جدای از ماجرای صندوق اعتباری هنر است که بر اساس آن هنرمندان متقاضی می‌توانند از طریق خانه موسیقی یا صندوق اعتباری هنری به صندوق کارآفرینی امید معرفی شوند. البته چون ساز و کار معرفی این هنرمندان در صندوق اعتباری هنر انجام گرفته، قطعاً در حوزه تضمین برگشت پول و ماجراهایی از این دست کار مقداری راحت‌تر خواهد بود.

در عین حال من به شخص آقای جهانگیری هم در جلسه گفتم شاید خیلی از هنرمندان به دلیل ماجرای بهره وام قادر به دریافت وام نباشند، اما اکنون دریافت این وام در این شرایط برای هنرمندان عزیز که در پروژه‌های کاری خود دچار مشکل شده‌اند فکر می‌کنم ثمراتی داشته باشد.

ما فارغ از ماجرای پرداخت تسهیلات دنبال مباحث دیگری هم هستیم که بتوانیم کمک‌هایی را به اقشار آسیب‌پذیر جامعه هنرمندان موسیقی ارائه دهیم. پس از همین جا اعلام می‌کنم آن دسته از هنرمندانی که در این زمینه دچار مشکل جدی هستند حتماً به خانه موسیقی مراجعه کنند تا ما نسبت به نحوه حمایت‌ها و کارهایی که قرار است انجام دهیم، این عزیزان را مطلع کنیم. البته این ماجرا غیر از سامانه‌ای است که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای بسته‌های حمایتی هنرمندان تدارک دیده شده است.

* یکی دیگر از مباحث مهم روزهای کرونایی بحث داغ زمان بازگشایی تالارهای موسیقی برای برگزاری مجدد کنسرت‌ها در سبک‌های مختلف است، در این زمینه هم مطلعیم جلساتی با حضور شما، مدیرعامل مجمع صنفی تولیدکنندگان آثار شنیداری، مدیر دفتر موسیقی، مدیران تالارها و برخی دیگر از نمایندگان اصناف برگزار شده است که غیر از برخی سرفصل‌ها، خروجی مشخصی از این جلسات به رسانه‌ها منتقل نشده است. بد نیست درباره جزئیاتی از مصوبات جلسه و البته تاریخ احتمالی برگزاری کنسرت‌ها در هفته‌های آینده توضیحاتی را ارائه کنید.

طی جلساتی که به دعوت مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد بابت نحوه برپایی کنسرت‌هایی که با مجوز این نهاد دولتی روی صحنه می‌روند، برگزار شد بحث‌های زیادی صورت گرفت.

"در این جلسات که مدیران سالن‌ها هم در آن حضور داشتند، درباره تاریخ برگزاری و بازگشایی کنسرت‌ها مسائلی مطرح شد"در این جلسات که مدیران سالن‌ها هم در آن حضور داشتند، درباره تاریخ برگزاری و بازگشایی کنسرت‌ها مسائلی مطرح شد. در این چارچوب هم مدیران سالن‌ها، به بیان نقطه نظرات و توضیح شرایط خود پرداختند و هم اینکه ما مسائل و دغدغه‌هایمان را بیان کردیم.

بحث دوستان این بود که با در نظر گرفتن موارد بهداشتی برنامه کنسرت‌ها به شرط تأیید ستاد مقابله با کرونا، از عید فطر آغاز شود. حالا اینکه مردم استقبال می‌کنند یا نه، نکته دیگری است که باید در شرایط جداگانه آن را بررسی کرد نتیجه هم این شد که اگر امکان داشت، بتوانیم هرچه زودتر نسبت به برگزاری برنامه‌ها و اجراهای زنده با در نظر گرفتن شرایط بهداشتی و البته دریافت مجوزهای لازم از ستاد کرونا اقدام کنیم. به هر حال باید بپذیریم که تقریباً تمامی فعالیت‌های موسیقایی کشور به‌طور کامل تعطیل شده‌اند. ضمن اینکه اگر بررسی در چرخه اجراهای موسیقی داشته باشیم، می‌بینیم که چند صد نفری در این چارچوب ارتزاق می‌کنند.

یعنی منظورم این است که شما فقط چند نوازنده و یک خواننده روی صحنه را نبینید، در برگزاری یک کنسرت عوامل متعددی دخیل هستند که در هر کنسرت تعداد آن‌ها بیش از ۵۰ نفر است.

به هر حال برگزاری کنسرت‌ها هم به نفع صنف موسیقی است و هم کمک شایانی برای دور شدن از این فضای مغموم و بن‌بستی که در آن گرفتار شده‌ایم خواهد کرد. در این مجال موضوع پروتکل‌های بهداشتی وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا نیز مطرح شده که بدون تردید ما تابع این پروتکل‌های بهداشتی هستیم. زیرا در نهایت این دو مجموعه هستند که باید برای برگزاری کنسرت‌ها و اجراهای زنده باید تصمیم‌گیری کنند. آنچه مدنظر ما است این نکته است که با یک فاصله‌گذاری که مکانیزم آن را تهیه‌کنندگان و مدیران سالن‌ها تعیین کرده و جمعیتی حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت سالن‌ها را در بر می‌گیرد، کنسرت‌ها برگزار شود.

* از چه زمانی؟ آیا تاریخی برای از سرگیری برگزاری کنسرت‌ها در نظر گرفته‌اید؟

بحث دوستان این بود که با در نظر گرفتن مواردی که گفته شد، برنامه‌ها به شرط تأیید ستاد مقابله با کرونا، از عید فطر آغاز شود. حالا اینکه مردم استقبال می‌کنند یا نه، نکته دیگری است که باید در شرایط جداگانه آن را بررسی کرد.