کرونا در افغانستان؛ از تعطیلی جشن نوروزی تا رکود اقتصادی در بلخ

حق نشر عکس

Bashir ansari

Image caption

مزارشریف، در شمال افغانستان از شهرهای نسبتا امن است

برگزاری جشن نوروز در شمال افغانستان از سنت‌های دیرینه است. در فصل بهار هزاران نفر از سراسر این کشور برای برگزاری جشن نوروز به این ولایت سفر می‌کنند. جشن "گل سرخ مزار" نیز از شهرت تاریخی برخوردار است.

امسال نیز همه چیز عادی پیش می‌رفت، شهرداری شهر مزارشریف مشغول چراغانی و گل آذین کردن جاده‌های شهر بود که اولین مورد مثبت گزارش کرونا در شهر هرات در غرب افغانستان گزارش شد.

صالح محمد خلیق، پژوهشگر و شاعر بلخ می‌گوید هیچ تصور نمی‌رفت که شیوع یک ویروس، جشنی را متوقف کند که تا تاریخ بیاد دارد در "بلخ "، تعطیل نشده بود. جشنی که حتی در دروان جنگ‌های داخلی و دوره حاکمیت طالبان هم برگزار شد. طالبان برگزاری جشن نوروز را ممنوع اعلام کرده بودند.

با لغو برگزاری مراسم نوروزی در مزار، متولیان روضه منسوب به حضرت علی در این شهر، مجبور شدند پرچم نوروزی و "جهنده " (علم نوروز) را در تاریکی شب و دور از چشم مردم برافرازند.

آقای خلیق می‌گوید که شیوع کرونا نخست جشن‌ها و مراسم‌های نوروزی همانند سمنک پزی، سفره‌های هفت سین و هفت میوه، محافل شعرخوانی، میله (جشن) گلسرخ را به چالش کشید که هر ساله تا چهل روز با شکوه برگزار می‌شد.

"حق نشر عکسBashir ansariImage captionمزارشریف، در شمال افغانستان از شهرهای نسبتا امن است برگزاری جشن نوروز در شمال افغانستان از سنت‌های دیرینه است"

به نظر او چالش دوم تغییراتی را در رسم و رواج‌هایی مانند مهمان نوازی، محافل خوشی و سوگواری به میان آورد که در شمال افغانستان پررنگ تر بود.

• ویروس کرونا؛ ازبکستان مرزش را با افغانستان بست
• کمبود برق در شمال افغانستان؛ مردم در انتظار نیروگاه‌های گازی

شیوع کرونا و مشاغلی که تعطیل شد

شیوع کرونا از لحاظ اقتصادی هم ضربه بزرگی به ولایت بلخ و مزار شریف وارد کرد. هم مرز بودن ولایت بلخ با ازبکستان آن را به شهر مهم تجارتی مبدل کرده بود. بیشتر اموال تجارتی از کشورهای ازبکستان، قزاقستان و حتی چین از طریق این ولایت به سایر شهرهای افغانستان منتقل می‌شد.

آرش یونسی، رئیس اتاق تجارت و صنایع بلخ، می‌گوید که تجارت ۸۰ درصد در بلخ متوقف و هزاران تن بیکار شده‌اند. به گفته او نزدیک به ۴۰۰ کارخانه خرد و بزرگ در بلخ از فعالیت بازمانده و اندک کارخانه‌هایی فعالند مواد غذایی و شوینده تولید می‌کنند، آن هم با مواد اولیه‌ای که ازقبل در انبار داشتند.

گذرگاه مرزی حیرتان همرز با ازبکستان بر روی مسافران بسته و تنها محموله‌های اندکی مواد غذایی از طریق خط آهن و کشتی وارد افغانستان می‌شود.

Image caption

بعد از شیوع کرونا در افغانستان ازبکستان مرزش را با افغانستان بست

براساس آمار اتاق تجارت و صنایع بلخ، ماهیانه بیش از ۲۰۰ هزار تن از کشورهای قزاقستان و ازبکستان از مسیر بندر حیرتان به افغانستان وارد می‌شد که این رقم حالا به کمتر از ۱۰۰ هزار تن رسیده است.

احمدشاه خان، معاون گمرک ولسوالی اندخوی در بندر آقینه ولایت فاریاب هم می‌گوید که این گذرگاه مرزی بر روی مسافران بسته است. واردات و صادرات بین ترکمنستان و افغانستان از این مسیر نیز به گفته او ۷۰ درصد کاهش یافته است.

مشکلات بیماران مبتلا به ویروس کرونا

اولین قربانی ویروس کرونا در بلخ مرد ۴۰ ساله‌ای از ولسوالی چتمال این ولایت بود.

براساس آمارهای رسمی تاکنون ۶ تن در نتیجه ویروس کرونا در مزار جان‌باخته و ۹۷ تن دیگر مبتلا به این ویروس شده‌اند.

با افزایش قربانیان بیماری کووید-۱۹ در بلخ، حکومت، مرکز درمانی با ۲۰۰ بستر و یک آزمایشگاه تشخیص ویروس کرونا را برای بیماران کووید-۱۹ فعال کرده است.

اما روند مقابله و تشخیصن ویروس کرونا و همچنین رسیدگی با بیماران کووید-۱۹ با انتقادهای زیادی همراه بوده است.

Image caption

روزانه هزاران تن اموال تجارتی از مرز حیرتان وارد افغانستان می‌شود

سارا بهائی، از بستگان امیرمحمد، دومین قربانی ویروس کرونا در مزار شریف می‌گوید که او "شش روز" در شفاخانه بلخ قرنطین بود اما از نبود خدمات مناسب در این مرکز درمانی و استفاده از دستگاه اکسیژن کودکان برای او شکایت داشت.

به گفته خانم بهائی تاریخ هشتم آوریل صبح زود از شفاخانه به آنان تماس گرفتند و گفتند که بیمارتان جان داده است پس "برای انتقال آن پلاستیک، کفن و تابوت بیاورید و جسد را ببرید."

خانم بهائی می‌گوید که از ساعت ۸ صبح تا ۴ بعد از ظهر جنازه را نتوانسته‌اند دفن کنند، چون نه مردم اجازه دفن بیمار را در قبرستان می‌داد و نه آمبولانس در موقع لازم در اختیارشان گذاشته شد. او می‌گوید که با هزینه کردن ۱۰ هزار افغانی (حدود ۱۵۰ دلار) موفق شده تا جنازه را در یک قطعه زمین کوچک در دو راهی حیرتان دفن کردند.

بعدا شهرداری بلخ اعلام کرد که این منطقه ۵۰ جریب زمین را برای دفن قربانیان ویروس کرونا اختصاص داده است.

حق نشر عکس

Balkh Municipality

Image caption

تخصیص یک قطعه زمین برای احداث‌قبرستان در دو‌راهی حیرتان از سوی شهرداری بلخ

خانواده امیرمحمد نتوانستند برای او مراسم فاتحه و ختم برگزار کنند. تمام اعضای خانواده تاکنون قرنطین هستند، هرچند که وی می‌گوید تست آنها "منفی" است.

ثبت نخستین مرگ ناشی از کرونا در بلخ، بسیاری ها را در مزار نگران کرد و هم اکنون مردم در مراسم عروسی و ختم نزدیکانشان هم به ندرت اشتراک می‌کنند.

شریفه خانم جوان و باشنده شهر مزار می‌گوید که همیشه آروز داشت در عروسی دختر عمه‌اش که هم سن وسالش بود و ماه ها برای آن برنامه ریزی کرده بود، اشتراک کند. پس از شیوع ویروس کرونا شوهرش به او اجازه نداده که با فرزندانش به این مراسم برود.

شماری از نزدیکان قربانیان ویروس کرونا در بلخ شکایت دارند که حکومت محلی در مقایسه با هرات آمادگی لازم را برای مبارزه با کرونا و دفن قربانیان احتمالی ندارد.

خلیل الله حکمتی، رئیس بهداشت بلخ، می‌پذیرد که برای مبارزه با این ویروس تجربه کافی نداشتند و با چالش‌هایی زیادی مواجه بوده‌اند، اما او کوتاهی در رسیدگی به بیماران کووید-۱۹ را در مرکز درمانی مزار نمی‌پذیرد.

او می‌گوید سهولت‌های اقامت و حتی سرگرم کننده برای کاهش فشار روانی بیماران، در اتاق‌های مرکز درمانی کووید-۱۹ بلخ مهیا است و فهرست غذای این شفاخانه هم مطابق دستور وزارت بهداشت تهیه و مناسب است.

مشکل کمبود کیت‌های آزمایشی

کار آزمایشگاه کووید-۱۹ بلخ اما چند روز که بدلیل نبود کیت‌های تشخیص ویروس متوقف شده بود، اکنون از سر گرفته شده‌است، اما براساس گزارشها صدها نمونه مشکوک از ولایت‌های شمالی در این لابراتور منتظر مانده‌اند،

مرگ یک دکتر جوان در جوزجان که قبلا نتیجه آزمایشش در آزمایشگاه مزار منفی اعلام شده بود، بی‌اعتمادی درباره دقت کار این آزمایشگاه را نیز افزایش داده است.

همزمان کاربران شبکه اجتماعی فیسبوک فهرستی از خرید وسایل برای شفاخانه کووید-۱۹ بلخ را همرسانی کرده و معتقدند که در خریداری آن "فساد" وجود داشته است. رئیس بهداشت بلخ اما می‌گوید بخشی از این خریداری‌ها قبل از آغاز به کار او صورت گرفته است.

دسترسی خبرنگاران به مراکز درمانی کرونا برای پی‌گیری این شکایت‌ها بدلیل تهدید انتشار ویروس دشوار است.

شجاع‌الدین شجاع، معاون والی بلخ می‌گوید هیأتی را برای بررسی ادعاهای فساد در روند کار مبارزه با کرونا و چگونگی ارایه خدمات بهداشتی گماشته و تلاش دارند به مشکلات رسیدگی کنند.

.