اسطوره داخل زمین، اسطوره روی نیمکت؛ زیدان چگونه از مدیر رختکن به یک مربی نخبه تبدیل شد؟

اسطوره داخل زمین، اسطوره روی نیمکت؛ زیدان چگونه از مدیر رختکن به یک مربی نخبه تبدیل شد؟

• پویا عنایتی
• خبرنگار

۵۳ دقیقه پیش

منبع تصویر،

Reuters

یک مورد ویژه در میان مربیان فوتبال اروپا: مردی که پس از سه قهرمانی پیاپی در لیگ قهرمانان اروپا، همچنان از سوی بسیاری از کارشناسان، نگاهی بدبینانه به کیفیت‌ مربیگری‌اش می‌شد؛ زین‌الدین زیدان.

کسی که امشب (۲۷ آوریل) مقابل چلسی برای دویست و پنجاه و هفتمین بار روی نیمکت رئال مادرید به عنوان سرمربی این تیم می‌نشیند و هدفش بار دیگر، صعود به فینال لیگ قهرمانان اروپاست.

چلسی و رئال مادرید امشب بازی رفت نیمه نهایی لیگ قهرمانان را در مادرید برگزار می‌کنند. چلسی که از اوایل فصل، بحث برکناری سرمربی‌اش داغ شده بود، سرانجام در ۲۵ ژانویه فرانک لمپارد را برکنار کرد و توماس توخل را بجای او روی نیمکت نشاند.

• رئال‌مادرید: آزار و ستاره‌های دیگر کهکشان جدیدی می‌سازند
• رئال مادرید از کجا ضربه می‌خورد؛ از مربی و بازیکنان یا جدایی رونالدو؟
• اخراج سرمربی رئال مادرید؛ از اینجا رانده، از آنجا مانده
• ادن آزار؛ رئال مادرید می‌تواند از 'بازیکن شیشه‌ای' ۱۵۰ میلیون پوندی‌اش استفاده کند؟
• نابغه در زمین، بی‌استعداد روی نیمکت؛ ستاره‌های بزرگی که مربیان بدی بودند

همزمان با فشار روی لمپارد در لندن، زیدان هم در مادرید تحت فشار بود و همچون فصل گذشته، در نیم‌فصل اول مسابقات، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال برکناری او به اوج رسیده بود؛ زیدان اما همچون فصل گذشته به تدریج بر اوضاع در مادرید مسلط شد و حالا در فاصله چند هفته مانده به پایان فصل، هم برای قهرمانی اروپا شانس دارد و هم برای تکرار قهرمانی لالیگا.

دوره اول؛ مدیریت ستارگان بزرگ

منبع تصویر،

Getty Images

زیدان به عنوان مربی در تیم اصلی رئال مادرید، کارش را با کارلو آنچلوتی در تابستان ۲۰۱۳ آغاز کرد و در کنار این مربی ایتالیایی، موفق شدند رئال را در بهار ۲۰۱۴ پس از ۱۲ سال، به قهرمانی اروپا برسانند.

آخرین قهرمانی رئال پیش از فتح این جام با سرمربیگری آنچلوتی، در سال ۲۰۰۲ رقم خورده بود: در بازی به یادماندنی مقابل بایرلورکوزن که گل زیدان با ضربه والی در آن بازی، تبدیل به یکی از زیباترین گل‌های تاریخ بازیهای لیگ قهرمانان شد.

ماموریت آنچلوتی در رئال پس از دو فصل به پایان رسید و با آمدن رافائل بنیتس به سانتیاگو برنابئو، زیدان هم از کادرفنی رئال جدا شد. این جدایی اما فقط ۶ ماه طول کشید؛ بنیتس چندان در رئال دوام نیاورد و در ژانویه ۲۰۱۶ حکم برکناری خود را از فلورنتینو پرس دریافت کرد.

باشگاه رئال مادرید این بار سراغ زیدان رفت و او را به عنوان سرمربی به نیمکت رئال برگرداند.

"این جدایی اما فقط ۶ ماه طول کشید؛ بنیتس چندان در رئال دوام نیاورد و در ژانویه ۲۰۱۶ حکم برکناری خود را از فلورنتینو پرس دریافت کرد"هیچ کس فکر نمی‌کرد دوره نخست سرمربیگری زیدان در رئال، با سه بار فتح پیاپی لیگ قهرمانان اروپا همراه شود، اما این اتفاق رخ داد.

رئال اولین بار با هدایت زیدان، چهار ماه پس از آنکه این مربی جای بینتس را گرفته بود، در فینال سال ۲۰۱۶ اتلتیکو مادرید را در ورزشگاه سن‌سیرو میلان در ضربات پنالتی شکست داد. در فینال ۲۰۱۷ پیروزی ۴ بر یک مقابل یوونتوس، باعث شد خوان راموس بار دیگر جام قهرمانی را بالای سر ببرد و در فینال ۲۰۱۸ لیورپول ۳ بر یک مغلوب تیم زیدان شد.

در آن مقطع مثلث خط میانی رئال شامل کاسمیرو، لوکا مودریچ و تونی کروس در فرم و سن و سال مناسبی قرار داشتند و کریستیانو رونالدو هم روزهای بسیار خوب دوران حرفه‌ای خود را سپری می‌کرد.

پس از فتح سه‌گانه اروپایی اما زیدان خیلی زود از سمت خود استعفا کرد و جالب اینکه حتی در همان مقطع، تردید نسبت به کیفیت مربیگری زیدان کم نبود.

زیدان رئال مادرید را در تابستان ۲۰۱۸ با انجام ۱۴۹ بازی به عنوان سرمربی و گرفتن متوسط ۲/۰۳ امتیاز از هر بازی، ترک کرد.

دوره دوم؛ رونالدو رفته و از آزار هم خبری نیست

منبع تصویر،

Getty Images

پرس، مدیر باشگاه رئال مادرید پس از استعفای زیدان خیلی زود دست به کار شد و جانشین او را انتخاب کرد، اما کسی را انتخاب کرد که باعث شد سرنوشت تیم ملی فوتبال اسپانیا هم تحت تاثیر قرار بگیرد.

خولن لوپتگی در اوایل ماه ژوئن ۲۰۱۸ درست زمانی هدایت رئال مادرید را پذیرفت که به عنوان سرمربی تیم ملی اسپانیا، درحال آماده کردن این تیم برای حضور در جام جهانی روسیه بود.

لوپتگی به دلیل پذیرش سرمربیگری رئال مادرید، فرصت حضور در جام جهانی را از دست داد اما پس از ۴ ماه، از سرمربیگری رئال هم برکنار شد و جانشین او یعنی سانتیاگو سولاری هم فقط ۴ ماه روی نیمکت این تیم بزرگ دوام آورد تا فلورنتینو پرس به این نتیجه برسد که بهترین گزینه برای نیمکت رئال، باز هم زیدان است.

رئال با زیدان فصل ۱۹-۲۰۱۸ را در رده سوم جدول لالیگا به پایان رساند. در تابستان ۲۰۱۹ رئال بازیکنان زیادی جذب کرد و تعداد زیادی هم از این تیم جدا شدند.

مهمترین بازیکن جذب شده در آن تابستان، ادن آزار ستاره چلسی بود که همه از او به عنوان جانشین رونالدو در سانتیاگو برنابئو نام می‌بردند. سایر بازیکنان جذب شده رئال، ستاره‌های تثبیت شده نبودند، مثل فرلند مندی، مدافع چپی که در لیون بازی می‌کرد و ادر میلیتائو که در ۱۹ سالگی از پورتو به رئال پیوسته بود.

چالش اساسی زیدان در فصل ۲۰۲۰-۲۰۱۹ این بود که آزار، بازیکنی که قرار بود در همان پست رونالدو یعنی بال چپ، تبدیل به مهمترین عنصر هجومی رئال مادرید شود، اغلب بازی‌های فصل را به دلیل مصدومیت از دست داد و فقط ۱۴ بار در ترکیب اصلی قرار گرفت و تنها یک گل برای رئال در لالیگا زد.

"باشگاه رئال مادرید این بار سراغ زیدان رفت و او را به عنوان سرمربی به نیمکت رئال برگرداند"

اما زیدان بخش هجومی تیمش را با محوریت کریم بنزما آنقدر خوب آماده کرده بود که بدون ستاره بلژیکی، توانست به قهرمانی لالیگا برسد. بنزما درحالی در این فصل ۲۱ گل در لالیگا زد که در آخرین فصل حضور رونالدو در رئال، فقط ۵ گل در لیگ اسپانیا زده بود.

رئال در نخستین فصل بازگشت زیدان به نیمکت، درحالی با ۸۷ امتیاز قهرمان لالیگا شد که در بخش اول همان فصل، زیدان به خاطر نتایج ضعیف رئال، به شدت تحت فشار بود و برخی تصور می‌کردند زیدان پیش از رسیدن به بخش دوم فصل، برکنار خواهد شد.

بنزما، یادآور مورد وین رونی

منبع تصویر،

Getty Images

در مورد رشد ویژه بنزما در دوره دوم سرمربیگری زیدان در رئال، می‌توانیم موقعیت بنزما را با پیشرفت وین رونی پس از جدایی رونالدو از منچستریونایتد مقایسه کنیم؛ رونالدو چه در یونایتد و چه در رئال آنقدر در گلزنی موفق بود که مهره‌های هجومی دیگر تیم بیشتر برای او بازی می‌کردند و مشارکت فعالی در کار دفاع داشتند تا رونالدو در موقعیت‌های زیادی برای زدن ضربه آخر قرار بگیرد.

اما پس از جدایی رونالدو، تمرکز هجومی رونی در یونایتد افزایش یافت و او ۲۶ گل در لیگ برتر انگلیس در اولین فصل پس از جدایی رونالدو زد. زیدان هم در نبود رونالدو و غیبت طولانی آزار، بنزما را تبدیل به مهمترین مهره ساختار هجومی تیمش کرد؛ روندی که تا امروز ادامه دارد. بنزما در فصل جاری لالیگا تا پایان هفته سی و سوم، ۲۱ گل زده است.

در آستانه بازی رئال-چلسی، شانس اول گلزنی در جمع مادریدی‌ها بنزما است؛ بازیکنی که از تابستان ۲۰۰۹ همزمان با کاکا و کریس رونالدو به رئال مادرید پیوست و بارها در مقاطع مختلف، رسانه‌ها و هواداران رئال، دوره حضور او در رئال را تمام‌شده می‌دانستند اما حالا کاکا سالهاست از رئال جدا شده و رونالدو هم ۳ فصل است در یوونتوس بازی می‌کند اما بنزما در حال به پایان رساندن دوازدهمین فصل حضورش در رئال مادرید است.

از این زاویه، ثبات بنزما و زیدان در رئال شباهت ویژه به هم دارد؛ اولی بازیکنی است که در میان ستارگان بزرگ، بیش از آنها در رئال دوام آورد و زیدان هم روی نیمکت باشگاهی دوام آورده و حتی دوره اول سرمربیگری‌اش را هم با استعفا و نه با برکناری به پایان رساند که آن باشگاه از کم‌صبرترین باشگاه‌های اروپا در تعامل با مربیان است.

سیستم چرخشی و ترکیب چرخشی

رئال در فصل جاری هم دردسرهای فنی زیادی داشته؛ مهمترین مشکل اینکه بازهم آزار، به دلیل مصدومیت اغلب بازی‌ها را از دست داده است.

این بازیکن بلژیکی تا پایان هفته سی و سوم، فقط ۶ بار در ترکیب اصلی رئال قرار گرفته است. البته آزار همین هفته در بازی با رئال بتیس از دقیقه ۷۷ وارد زمین شد و این امیدواری را برای زیدان ایجاد کرد که فعلا بتواند روی او حساب کند.

مسئله دیگر رئال اینکه بازهم باشگاه در نقل و انتقالات تابستانی، با سیاستی دور از سیاست معروف پرس مبنی بر جذب ستاره‌های بزرگ، در بازار فعالیت کرد.

رئال در تابستان ۲۰۲۰ چندین بازیکن خود را به صورت قرضی یا دائمی واگذار کرد. در این میان می‌توان به انتقال خامس رودریگز به اورتون، دنی سبایوس به آرسنال، اشرف حکیمی به اینتر و رگیلیون به تاتنهام اشاره کرد؛ چهار بازیکنی که تبدیل به مهره‌های تاثیرگذار تیم تازه خود شده‌اند.

یک نام بزرگ دیگر هم در زمستان از رئال جدا شد؛ گرث بیل.

"هیچ کس فکر نمی‌کرد دوره نخست سرمربیگری زیدان در رئال، با سه بار فتح پیاپی لیگ قهرمانان اروپا همراه شود، اما این اتفاق رخ داد"بازیکن چپ‌پای ولزی که آنقدر در مادرید حاشیه‌ساز شده بود که انتقال قرضی او به تاتنهام، بسیاری از هواداران رئال را خوشحال کرد.

زیدان با تمام این مشکلات، رئال را ۵ بازی مانده به پایان فصل، در کورس قهرمانی لالیگا نگه داشته و به نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان اروپا هم رسیده است. زیدان تا امروز در دوره دوم کارش در رئال، در ۱۰۷ بازی روی نیمکت این تیم نشسته و به طور متوسط ۲/۰۴ امتیاز از هر بازی گرفته است.

زیدان در دوره دوم سرمربیگری در رئال، از نظر فرمی و تاکتیکی، اعتماد به نفس و انعطاف بیشتری نسبت به دوره اول کارش در رئال پیدا کرده است.

در این دوره، هم استفاده چرخشی از بازیکنان و هم تغییر سیستم بازی را بیش از دوره قبل در برنامه‌های زیدان می‌بینیم. او همچنان بیشتر علاقمند به استفاده از سیستم ۳-۳-۴ و استفاده همزمان از کاسمیرو، کروس و مودریچ در قلب خط میانی است اما اگر لازم باشد، دست به تغییر سیستم هم می‌زند.

نمونه اخیر این موضوع در بازی برگشت مرحله یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان مقابل آتالانتا دیده شد. زیدان در این بازی جان پیرو گاسپرینی سرمربی حریف را غافلگیر کرد و با آرایش ۲-۵-۳ بازی کرد. زیدان اصطلاحا از فرمول "آینه" برای مهار حریف سرسخت خود استفاده کرد.

یعنی بازی با همان سیستمی که حریف از آن استفاده می‌کند. با این رویکرد که در مناطق مختلف، حریف نتواند برتری عددی کلی پیدا کند.

رئال آن بازی را ۳ بر یک برد و با پیروزی در هر دو بازی رفت و برگشت، به یک‌چهارم نهایی صعود کرد. رئال در این مرحله مقابل لیورپول هم محدودیت‌های فنی ویژه داشت. این بار زیدان نه راموس را در اختیار داشت، نه واران و نه مدافع راست و چپ اصلی رئال به بازی رسیده بودند.

زیدان در غیاب خط دفاعی اصلی خود، با زوج میلیتائو-فرناندز در قلب دفاع، ۱۸۰ دقیقه مقابل لیورپول بازی کرد و فقط یک گل خورد، سه گل زد و به نیمه نهایی لیگ قهرمانان صعود کرد.

"رئال اولین بار با هدایت زیدان، چهار ماه پس از آنکه این مربی جای بینتس را گرفته بود، در فینال سال ۲۰۱۶ اتلتیکو مادرید را در ورزشگاه سن‌سیرو میلان در ضربات پنالتی شکست داد"

نمونه پیرلو؛ اثبات توانایی زیزو

منبع تصویر،

Alex Livesey

حالا با یک مربی پخته روبرو هستیم که با تمام بدبینی‌ها نسبت به کیفیت فنی و توان رهبری‌اش در سال‌های گذشته، اکنون تقریبا همه کارشناسان به توانایی او باور دارند.

تحویل گرفتن تیمی با ستاره‌های بزرگ مثل رونالدو، مودریچ، کروس و راموس در سال ۲۰۱۵ باعث شده بود حتی سه قهرمانی پیاپی در لیگ قهرمانان اروپا هم برچسب "مدیر رختکن" را از زیدان جدا نکند، اما زیدان در دوره دوم حضور در رئال، با محدودیت‌های فنی ویژه؛ از جدایی رونالدو گرفته، تا مصدومیت‌ همیشگی ادن آزار و انقباضی شدن سیاست نقل و انتقالاتی باشگاه در نقل و انتقالات مواجه بوده و به رغم تمام این محدودیت‌ها، رئال را در سطح مناسبی حفظ کرده و یک بار هم قهرمان لالیگا شده است.

ثبات رئال در دو فصل اخیر، همزمان شده با افت شدید یوونتوس با سرمربیگری آندره‌آ‌ پیرلو. درواقع باشگاه یوونتوس با همان رویکرد رئال در سال ۲۰۱۵، یکی از نمادهای باشگاه خود را به عنوان سرمربی انتخاب کرد اما حالا یووه حتی برای کسب سهمیه لیگ قهرمانان هم دچار مشکل شده است.

از این زاویه می‌توان روی این موضوع تاکید کرد که کار زیدان در دوره اول سرمربیگری در رئال مادرید هم کار بزرگی بوده است. حالا رئال درحالی امشب مقابل چلسی قرار می‌گیرد که زیدان از چند باشگاه بزرگ اروپایی دیگر از جمله یوونتوس پیشنهاد کار دارد و یکی از مربیان نخبه فوتبال اروپا به شمار می‌رود.