صرفه‌جویی سالانه ۵۰ تا ۸۰ میلیون دلار با استفاده از رادیوداروها

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از صدا و سیما، پژمان شیر مردی معاون سازمان انرژی اتمی گفت: استفاده از رادیو داروها منجر به صرفه‌جویی ارزی سالانه ۵۰ تا ۸۰ میلیون دلاری برای کشور می‌شود.

افزود: فردا به مناسبت روز ملی فناوری هسته‌ای، از سه رادیودارو رونمایی خواهیم کرد که دو مورد برای تشخیص تومورهای سرطانی و یک مورد هم دارای کاربردی دوگانه و با اولویت درمان خواهد بود.

وی با عنوان اینکه صفر تا صد تولید این رادیوداروها را دانشمندان ایرانی در سازمان انرژی اتمی انجام داده‌اند، گفت: رادیوداروها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که یک دسته برای تشخیص بیماری و سرطان‌های مختلف استفاده می‌شود و یک دسته هم برای درمان بیماری‌ها است.

معاون سازمان انرژی اتمی افزود: به طور کل بیش از ۸۰ درصد استفاده از رادیوداروها در دنیا برای مصارف تشخیصی است که بیشترین مصرف در کشور ایالات متحده است که از حدود ۴۰ میلیون اسکنی که در سال انجام می‌شود بیش از ۲۰ میلیون آن در این کشور انجام می‌شود. در کشور ما هم تقریباً یک میلیون نفر در سال از این روش استفاده می‌کنند.

شیر مردی ادامه داد: ما با استفاده از رادیو ایزوتوپ‌های درمانی که بیشتر گسیلنده‌های ذره بتا هستند برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنیم. امروزه از رادیوداروها نه تنها برای درمان سرطان، بلکه برای درمان پرکاری تیروئید نیز از رادیوداروی ید ۱۳۱ استفاده می‌شود.

وی گفت: از این دستاورد برای شناسایی و درمان تومورهای دیگر بدن و سرطان‌های مختلف هم استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به سرطان‌های کبدی، استخوان، سینه و موارد این چنینی اشاره کرد.

شیر مردی با عنوان اینکه یکی از کاربردهای مهم رادیوداروهای بتازا استفاده از آن‌ها برای تسکین دردهای استخوانی است، گفت: برخی از این سرطان‌ها متأسفانه استخوان را درگیر می‌کنند و متاستاز می‌شود؛ یعنی سرطان حرکت و بافت استخوانی را درگیر می‌کند. حال زمانی که رادیوداروی تسکینی یا همان بتازا تزریق می‌شود، رادیو ایزوتوپ‌ها در آن لایه استخوانی یا بافت تجمع پیدا می‌کنند و باعث کاهش درد استخوانی می‌شوند و عملاً کیفیت زندگی بیمار را افزایش می‌دهند.

معاون سازمان انرژی با اشاره به اینکه عملکرد یک اندام را نمی‌توان با دستگاهی مانند سی تی اسکن بررسی کنیم، ادامه داد: روش‌هایی مانند سی تی اسکن، آناتومی یا شکل آن بافت را به ما می‌دهد. حال زمانی که از رادیوداروها استفاده می‌کنید یک بررسی دقیقی را نسبت به عملکرد اندام خواهید داشت؛ به عنوان مثال، در این روش خون رسانی به یک بافت را می‌توان نشان داد.

وی افزود: همچنین در مواقعی، کوچک بودن بیش از حد تومورهای سرطانی، باعث می‌شود که نتوان آن‌ها را با دستگاه‌های معمولی مانند سونوگرافی و سی تی اسکن مشخص کرد.

اما با تزریق یک رادیودارو به بدن، رادیو ایزوتوپ‌ها در محلی که تومور در آن قرار دارد، جمع می‌شوند و نهایتاً با دستگاه تصویربرداری تشخیصی و با استفاده از اشعه گامایی که از بدن بیرون می‌آید، می‌توان به یک تصویری دست یافت که در آن تومور بسیار کوچک هم نشان داده خواهد شد.

شیر مردی با اشاره به صرفه‌جویی ارزی سالانه ۵۰ تا ۸۰ میلیون دلاری از طریق استفاده از رادیوداروها عنوان کرد: برای حوزه تشخیص، تقریباً ۲۰ تا ۳۰ میلیون دلار و برای حوزه درمانی نیز حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور به دنبال داشته است.

وی افزود: ما به طور متوسط سالانه ۳۰۰ هزار کیت سرد رادیودارویی و حدود ۲۰ هزار ژنراتور مولیبدن را تولید می‌کنیم که این ژنراتور، پایه بسیاری از رادیوداروهای تشخیصی است و به برخی از کشورها هم صادرات داریم.

معاون سازمان انرژی اتمی گفت: در بخش صادرات ظرفیت کشور در این حوزه ظرفیت مناسبی دارد که بخش تحقیقات بر عهده پژوهشگاه و بخشی در شرکت پارس ایزوتوپ انجام می‌شود.

سید پژمان شیر مردی افزود: در بخش صادرات ظرفیت کشور در این حوزه ظرفیت مناسبی دارد که بخش تحقیقات بر عهده پژوهشگاه و بخشی در شرکت پارس ایزوتوپ انجام می‌شود و ظرفیت ایجاد شده مجموعه‌ای تحت عنوان مجموعه تتراست و برای آینده رادیوداروها برای کشور شروع به ساخت شده است و طبق برنامه قطعاً تا پایان سال ۱۴۰۱ بخش عمده آن وارد مدار می‌شود و بخش عمده صادرات ما را در این مجموعه عهده دار خواهد بود.

وی گفت: در حوزه رادیوداروها به بلوغ رسیدیم و نگاه مان بخش صادرات است و پروژه‌ای در سازمان تعریف شد که مجری آن شرکت پارس ایزوتوپ بود که بتوانیم در یک برنامه نزدیک و کوتاه مدت سهم صادراتی خودمان را افزایش دهیم و این پروژه در حال نهایی شدن هست و قطعاً تا پایان سال ۱۴۰۱ وارد مدار خواهد شد و اینکه فاز اول چند سطح را پوشش دهد و آینده روشنی را در حوزه رادیوداروها متصور خواهیم بود.

شیر مردی افزود: پژوهشگاه در اصل قلب پژوهش سازمان انرژی اتمی است و تحقیقات حوزه هسته‌ای در بخش‌های مختلف از جمله رادیوداروها و حوزه کشاورزی و گداخت هسته‌ای و رآکتورها و چرخه سوخت هسته‌ای اساس آن در پژوهشگاه انجام می‌شود و شرکت‌های وابسته به سازمان و تابعه سازمان دستاوردهای فناورانه پژوهشگاه را به عرصه تجاری سازی و تحویل به مردم خواهند داد.

وی در ادامه تصریح کرد: در حوزه بحث حمایت از بخش خصوصی سازمان انرژی اتمی مصمم است که به صورت واقعی به دنبال این هستیم که اصل ۴۴ قانون اساسی که بخشی از آن حمایت از اقتصاد بخش خصوصی است که رویکرد خصوصی سازی، مردمی سازی و اجتماعی سازی انرژی هسته‌ای در بخش‌های مختلف شاهد تحول خواهیم بود و شاهد حضور حداکثر بخش خصوصی و مردم باشیم و یکی از کارهایی که دنبال می‌کنیم بخش آگهی بخشی در رابطه با دستاوردها و فناوری هسته‌ای است که با مردم بدون رابطه صحبت کنیم که این ظرفیت‌ها برای حل مشکلات در بخش سلامت و امنیت غذایی و صنعتی وجود دارد.

شیرمردی افزود: کشور ترکیه در حوزه رادیو داروهای پت خوب عمل کرده است و حدود ۱۵۰ دستگاه تصویربرداری (پت) این رادیوایزوتوپ‌ها را نصب شده دارد و کسی که بخواهد به این کشور برود برای تصویر برداری حدود ۲ هزار دلار هزینه اسکن خواهد بود.

وی در ادامه گفت: در صورتی که بتوانیم این دستگاه‌ها را تعدادشان را بیشتر کنیم و با ظرفیتی که برای تولید این رادیوایزوتوپ‌ها و این دستگاه‌ها داریم، می‌توانیم عملاً از خروج ارز در این باره جلوگیری کنیم.

مدیر تولید رادیوداروها در شرکت پارس ایزوتوپ و از زیرمجموعه‌های سازمان انرژی اتمی هم گفت: تولید رادیوداروها به حدود ۳۰ سال پیش در کشور ما برمی گردد و از اواخر دهه ۶۰ با ژنراتور تکنیکی شروع شد و کیت‌های رادیودارویی و رادیوداروهای درمانی و در نهایت وارد رادیوداروهای پپیدی جدید شدیم.

حسین عباسی افزود: به مرور با تلاش‌هایی که صورت گرفت، دانشمندان و متخصصان این حوزه در مرکز تحقیقات هسته‌ای و پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای این زمان کوتاه‌تر شده است و رادیوداروهایی که الان تولید می‌شود در کشورمان به روز در آمریکا و اروپا تولید می‌شود.

مدیر تولید رادیوداروها در شرکت پارس ایزوتوپ و از زیرمجموعه‌های سازمان انرژی اتمی در ادامه تصریح کرد: در شرکت پارس ایزوتوپ درحال حاضر حدود ۳۰۰ نفر در زمینه تحقیق، تولید و توزیع رادیوداروها مشغول به کار هستند و همچنین ۳۰۰ نفر در تخصص‌های مهندسی هسته‌ای گرایش پرتو پزشکی و گرایش‌های مختلف شیمی و فیزیک در شرکت در کار تهیه و تولید رادیوداروها مشغول بکارند.

معاون پژوهش مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای گفت: تخصص من داروسازی هسته‌ای است و در حیطه پزشکی هسته‌ای رادیوداروها در سه حیطه استفاده می‌کنیم، در حیطه اول تعیین مقدار هورمن‌ها و آنزیم‌ها در بدن بیمار به کمک مواد رادیو اکتیو است مانند هورمون‌های تیروئیدی، جی تی، تی دور، هورمون‌هایی که در بدن بیمار در آزمایشگاه به کمک مواد رادیواکتیو تعیین مقدار کنیم.

داود بیگی افزود: حیطه دوم تشخیص بیماری‌ها است و با استفاده از رادیوداروها تصویربرداری از اعضا و ارگان‌ها داریم و برای هر ارگان بدن یک رادیوداروی خاص استفاده می‌کنیم و حیطه سوم درمان بیماری‌ها است و درمان محدود به درمان سرطان نیست.

وی در ادامه بیان کرد: در مورد بیماری‌های پرکاری تیروئید و بیماری‌های روماتولوژیک مثل روماتیسم، تزریق داخل مفصلی رادیودارو و موارد دیگر درمانی از جمله این درمان‌ها درمان انواع کنسرها و سرطان‌ها است و درمان تسکینی متاستازهای استخوانی که به کمک رادیوداروها در ایران دسترسی داریم و انجام می‌دهیم.

داود بیگی افزود: بعضی از سرطان‌ها مثل سرطان سینه، ریه، پروستات، کلورکتال در واقع کلون یا روده بزرگ این‌ها ماهیت شان این است که به بافت‌های بدن به خصوص بافت‌های استخوانی دست اندازی کرده و متاستاز می‌کنند و معمولاً ۷۵ درصد متاستازهای استخوانی مربوط به سرطان‌های ریه، سینه است و متاستازهای استخوانی دو سوم آن‌ها دردناک است و دردهای بسیار شدید و با داروهای معمولی و با مصرف دزهای بالای حساس قابل کنترل نیستند و مریض با مصرف دزهای بالای مثل پنتیدین، فلتانین یا مورفین، پلتانین و هیدروکدون دردش تسکین پیدا می‌کند و مجبوریم متوصل به رادیوداروها بشویم.

وی افزود: بعضی از این رادیوداروها که در دنیا مردم به آن دسترسی دارند، ما در ایران در سازمان انرژی اتمی تولید می‌کنیم و در ۲۰۹ مرکز پزشکی هسته‌ای در دسترس است و می‌تواند برای درمان استفاده شود.
آقای داود بیگی افزود: رادیو داروها کلاً رشته داروسازی هسته‌ای و رشته پزشکی هسته‌ای در دنیا یک علم جدیدی است و خوشبختانه در ایران و در چهل سال گذشته تولید رادیوداروها در سازمان سابقه داشته است و بعد از اعمال تحریم‌های ظالمانه از سال ۱۳۸۶ به بعد این روند تولید و تحقیق با سرعت و شدت بیشتری دنبال شد و ما در بسیاری از این موارد نه تنها خودکفا هستیم و در واقع به بعضی از کشورهای دیگر رادیوداروها را صادر می‌کنیم.

وی افزود: در کشور حدود ۲۰۹ مرکز فعال داریم، ۹۹ مرکز در تهران و ۱۱۰ مرکز در شهرستان‌ها هستند و تمام مراکز استان‌ها، مرکز پزشکی هسته‌ای داریم و تقریباً ۱۵۳ مرکز خصوصی داریم و حدود ۱۶۰ مرکز دولتی داریم.

داوود بیگی افزود: در ۱۲ سال گذشته تعداد مراکز پزشکی حدود ۸۰ درصد رشد داشته است و بیماران ما در اقصی نقاط کشور به این خدمات پزشکی هسته‌ای دسترسی دارند و در حال حاضر حدود ۱۰ مرکز تحت پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی هستند و بیماران حدود ۳۰ درصد از هزینه را پرداخت کرده و مابقی ۷۰ درصد تحت پوشش بیمه‌ها است.

معاون سازمان انرژی اتمی در ادامه همچنین افزود: سه روش برای درمان تومورهای سرطانی درمانی با روش پرتو درمانی وجود دارد که شامل استفاده از رادیوداروی درمانی را تزریق به بیمار می‌کنیم که در محل تومور انباشته شده و گسیل ذره خواهیم داشت و باعث از بین رفتن تومور و کاهش حجم آن خواهد شد، روش دوم استفاده از دانه‌های سوزن‌های رادیواکتیو است که روش رادیواکتیو و دانه رادیواکتیو را در تومور می‌کاریم و به مرور زمان که واپاشی و پرتو آزاد می‌کند و باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی می‌شود. (سرطان چشم و سرطان‌های زبان و دهانه رحم)

وی در ادامه افزود: روش سوم روش درمان از راه دور و تله تراپی که در این روش پرتو گاما، ایکس، الکترون، پروتون و نوترون به بیمار می‌تابانیم و یک طرح درمانی توسط پزشک اتفاق می‌افتد و وقتی این پرتو به تومور برخورد می‌کند همانند روش‌های قبلی در هم برکنش بین پرتو و سلول سرطانی و باعث از بین رفتن سلول سرطانی و درمان خواهد شد.

شیرمردی در ادامه تصریح کرد: روش استفاده از یون که می‌تواند پروتون باشد که در شتاب دهنده شدت و انرژی می‌گیرد و پروتون دارای انرژی با تومور برخورد و مزایای خاصی دارد نسبت به روش گاما و ایکس و باعث درمان تومورهای سرو گردن و اطفال می‌شود و پرتوهای ایکس و گاما اثرات جانبی کمتری دارد و اختصاصی می‌تواند بر روی تومور کانونی می‌شود و همان ناحیه تومور را آسیب زده و باعث درمان آن می‌شود.

وی افزود: با تعاملاتی که با وزارت بهداشت و همکاری دولت ایجاد شده است، هزینه‌های سفرهای درمانی برای فرد کنار خواهد رفت و به صورت ارزان‌تر و در دسترس‌تر برای بیماران قرار می‌گیرد.

شیر مردی در ادامه گفت: استفاده از آب سنگین و فرآورده‌های آب سنگین برای تشخیص و درمان بیماری‌ها موثر است و با استفاده از تولید در مرکز خونداب اراک یکی از دستاوردهای خوب و استفاده از ترکیبات دوتره برای غربالگری نوزادان است که اگر این کیت‌ها ارز زیادی برای واردات آن صرف می‌شود و به خاطر مشکلات ناچار هستیم از مسیرهای مختلف بتوانیم با قیمت‌های گزاف وارد کنیم که با این فناوری در کشور، امروز می‌توانیم این مشکل و نیاز اساسی در بخش نوزادان را رفع کنیم و در حال تجاری سازی است.