آینده عراق بر ساختار امنیت جمهوری اسلامی ایران

علیرغم فراخوان‌های گسترده جریان های سیاسی مبنی بر خویشتن داری و خودداری از خشونت، برخی ویدئوها خبر از درگیری با سلاح های سبک و نیمه سنگین در داخل منطقه سبز بغداد می دهد، این درحالی است که خبرگزاری ها از دستکم شلیک ۷ گلوله خمپاره در شامگاه دوشنبه در منطقه سبز مقر دولت و سفارتخانه ها خبر دادند.

عراق در بین کشورهای همسایه، بیشترین اشتراکات را با جمهوری اسلامی ایران دارد و ژئوپلیتیک و تمامیت ارضی این کشور به هر سرنوشتی که مبتلا شود، برای جمهوری اسلامی ایران مهم تلقی می شود؛ چرا که می تواند جغرافیای سیاسی و دورنمای حقوقی بین المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران را به شدت تهدید یا تقویت و به تبع آن را تحت تأثیر قرار دهد.

سیاست امنیتی ایران در عراق و سوریه با تکیه بر سازماندهی و آموزش نیروهای شبه نظامی، اعزام مشاوران بلندپایه و نقش آفرینی مستقیم، متمایز و منحصر به فرد شده است. این سیاست مورد توجه محافل سیاسی و علمی قرار گرفته و پرسش های مهمی در مورد چرایی آن مطرح شده است؛ چرا ایران در کشورهایی همانند سوریه وعراق سیاست امنیتی متفاوتی دارد؟ در پاسخ به این پرسش، تبیین های فراوانی در چارچوب نظریات مادی¬نگر مطرح شدند.

در سطح بین‌المللی نیز، همسایگان عراق خواستار بازگشت به میز گفتگو شدند، ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران تاکید کرد: برقراری امنیت و ثبات در عراق تنها از طریق گفت‌وگو میان همه جریان‌های سیاسی این کشور بر اساس قانون اساسی برای ایجاد اجماع درباره تشکیل دولت جدید فعال برای حل مشکلات مردم عراق، تحقق خواهد یافت. ترکیه نیز ابراز نگرانی کرد و وزارت خارجه ترکیه از همه طرف ها خواست خویشتنداری کرده و اختلافات را از طریق گفتگو حل کنند. انگلیس و اتحادیه اروپا نیز با ابراز نگرانی، از طرف های عراقی خواستند که زبان گفت و گو را در اولویت قرار دهند، آمریکا نیز وضعیت عراق را نگران کننده توصیف کرد و خواستار آرامش و گفتگو شد و افزود: اکنون زمان گفتگو است، نه تقابل.

بر کسی پوشیده نیست که تنش های عراق برهمسایگان به ویژه ایران که روابط برادرانه و خویشاوندی با این کشور همسایه دارد تأثیر منفی خواهد گذاشت زیرا صدها هزار زائر ایرانی برای زیارت عتبات عالیات نجف و کربلا عازم این کشور می شوند و هم چنین عراقی ها برای زیارت مشهد و گردشگری و درمان به ایران عزیمت می کنند. افزون بر آن دو کشور علاوه بر تبادل انرژی، روابط اقتصادی قوی نیز دارند.

"ترکیه نیز ابراز نگرانی کرد و وزارت خارجه ترکیه از همه طرف ها خواست خویشتنداری کرده و اختلافات را از طریق گفتگو حل کنند"(گاز و برق) در سطح بین الملل، آنچه برای جهان به ویژه غرب اهمیت دارد این است که یک بازیگر اصلی تولید نفت صحنه را ترک نکند، به خصوص که دنیا شاهد افزایش قیمت نفت است.

بیشتر جریان ها و نیروهای سیاسی عراق بر این باورند که پایان دادن به بن بست سیاسی کشور از طریق موارد زیر امکان پذیر است:

- تشکیل دولت انتقالی برای ایجاد یک روند سیاسی جدید و برگزاری انتخابات زودهنگام.

- انجام اصلاحات قانون اساسی توصیه شده توسط دادگاه فدرال، به ویژه اصلاح قانون انتخابات، تغییر کمیسیون و غیره.

رهبران داخلی بدون رفع کاستی‌های اساسی دولت در کوتاه‌مدت، وضعیت موجود سیاسی فاسد را تقویت می‌کنند. بیشترِ نخبگان سیاسی عراق، به‌ویژه مجموعه‌ای از رهبران جناح‌های سیاسی شیعه و کُرد که از سال ۲۰۰۶ در قدرت سهیم هستند، سیستم سیاسی فاسدی را ایجاد کرده‌اند و از هر منازعه یا جنگ داخلی که موقعیتشان را به خطر می‌اندازد، جلوگیری می‌کنند. پس از انتخابات پارلمانی ۲۰۲۱، کیفیت زندگی مردم عراق بهبود نمی‌یابد؛ اما ممکن است ثبات دولت در میان‌مدت افزایش یابد و زمینه برای توسعۀ سیستم جدید ایجاد شود. با این حال، وضعیت سیاسی و اقتصادی عراق ناپایدار است و دولت عراق توانایی ایجاد شغل دولتی برای جمعیت بیکار، روبه‌رشد و ناراضی خود را ندارد.

لزوم هوشیاری در مقابل توطئه ها و نقشه های وسوسه انگیزی که از سوی دشمنان جهان اسلام از جمله اسرائیل و آمریکا برای تغییر نقشه جغرافیایی منطقه کشیده می شود؛ از جمله نقشه تجزیه عراق و سوریه و حتی سایر کشورهای اسلامی . در این راستا اخیراً رژیم صهیونیستی آشکارا از طرح تجزیه عراق و تشکیل کشور مستقل کردستان سخن به میان آورده و برخی تحلیل گران غربی نیز کما بیش به این مساله دامن می زنند و متاسفانه مواضع چند پهلو و سوال برانگیز برخی مسئولان اقلیم کردستان عراق در کنار عملکرد بسیار ضعیفی که در زمینه فتنه اخیر داعش داشتند ، موید این نکته است که این مساله ، از جانب بخشی از نیروهای اقلیم کردستان عراق جدی گرفته شده و تمامیت ارضی عراق را مورد تهدید قرار داده است .

شرایطی که امروزه در عراق در زمینه تمامیت ارضی این کشور حاکم است بسیار شبیه به دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که دشمنان تلاش داشتند تا نظام نوپا را از طریق فرایند تجزیه ، از هم بپاشانند و حتی برخی مقامات مسئول دولت موقت نیز در این زمینه سخنانی مبنی بر موافقت با اعطای خودمختاری به برخی مناطق بر زبان می راندند که ناگفته مشخص بود که تحقق چنین امری ، مقدمه تجزیه کامل این مناطق بود ، با این حال ایستادگی قاطعانه رهبران انقلاب اسلامی در مقابل این توطئه در آن سال ها باعث ناکام ماندن کلیه توطئه های تجزیه طلبانه و حفظ تمامیت ارضی کشور شد . از این روی امروز هم که برخی صداهای تجزیه طلبانه در این کشور ها به گوش می رسد ، لازم است دولت این کشور به جای هر گونه باج دادن و تنزل از مواضع خود در زمینه حفظ تمامیت ارضی این کشور ، در برابر این توطئه ها ایستادگی نماید و گرنه دیر زمانی نخواهد گذشت که خواب تجزیه عراق ، سوریه و حتی سایر کشورهای منطقه صورت واقعیت به خود خواهد گرفت و منطقه حساس خاورمیانه برای همیشه تبدیل به چاه نفت در حال سوختنی خواهد شد که آتش آن دامن ملت های منطقه را برای همیشه خواهد سوزاند.

در یک جمع بندی کلی باید بگوئیم نتیجه معادله چند مجهولی تحولات کشور عراق در هاله ای از بیم و امیدها قرار دارد که علت آن نیز در واقع به غیر قابل پیش بینی بودن واکنش های طرف های درگیر در این معادله باز می گردد ، با این حال در صورتی که رای و نظر واقعی مردم عراق مورد توجه قرار گرفته و با جدیت در عرصه سیاسی از آن پاسداری شود و بر این اساس نخبگان و آحاد مردم عراق نیز در این شرایط سخت و بحرانی به جای هر گونه اختلاف و درگیری ، وحدت و انسجام درونی خود را به نمایش بگذارند و ارتش نیز به صورت یکپارچه ، منسجم و با اقتدار کامل ، به وظایف ذاتی خویش در دفاع از تمامیت ارضی این کشور عمل نموده و با ساماندهی و بهره گیری مناسب و موثر از نیروهای مردمی مسئولیت خود را به خوبی انجام دهد و اقدامات مقتضی جهت حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق صورت پذیرد ، می توان امیدوار بود که افق روشنی در برابر تحولات این کشور در پیشِ رو باشد ، چنانکه مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در دیداری که اخیرا با کارگزاران نظام داشتند ضمن اشاره به ماهیت فتنه گون حوادث عراق ، چنین نویدی را به مردم این کشور داده و فرمودند : (مسئله‌ی آخر، هم مسئله‌ی منطقه است و مسئله‌ی عراق است که در حقیقت فتنه است و ان‌شاءالله به توفیق الهی مردم مؤمن عراق خواهند توانست این فتنه را خاموش کنند و از بین ببرند.)

۶۵