آینده سیاسی و میدانی یمن؛ غبار آلود و مبهم

عربستان با همراهی امارات متحده عربی، بحرین، سودان و حمایت های آمریکا در ششم فروردین سال ۱۳۹۴ با تشکیل «ائتلاف عربی» تجاوز خود به کشور یمن را آغاز کرد، در این مدت اکثر همپیمانان ریاض از ائتلاف خارج شده و امارات نیز هم‌اکنون از یک همپیمان قدیمی به یک رقیب رو در روی ریاض در جنوب یمن تبدیل شده است.

برآورهای نهادهای حقوق بشری نشان می دهد که حملات ائتلاف عربستان به یمن تاکنون منجر به کشته و یا زخمی شدن بیش از ۴۲ هزار شهروند یمنی و تخریب ۸ هزار و ۶۱۰ مرکز خدمات رسانی شده است.

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، قحطی در این کشور به بزرگ‌ترین فاجعه انسانی در جهان تبدیل شده است.

در طول چند سال گذشته نیز تلاش هایی برای رسیدن به آتش بس و توافق میان طرف های یمنی صورت گرفت که تاکنون نتیجه بخش نبوده است، از جمله این موارد می توان به توافق آتش بس استکهلم اشاره کرد که در پاییز ۱۳۹۷ میان دولت مستعفی یمن به ریاست «عبدربه منصور هادی» و جنبش انصارالله یمن با نظارت سازمان ملل در سوئد به امضا رسید ولی دو طرف همواره یکدیگر را به نقض آن متهم کردند.

کرونا و آتش بس در یمن

اکنون نیز که دنیا نگران شیوع ویروس کرونا بوده و هراس در همه کشورهای جهان، زنگ خطر را به صدا درآورده، نگرانی ها در خصوص شیوع این بیماری در کشورهای درگیر جنگ دوچندان شده است.

در همین حال «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد هفته گذشته خواستار توقف فوری همه درگیری‌ها در سراسر جهان برای مقابله با همه‌گیری کرونا به ویژه در مناطق جنگ‌زده شد.

گوترش در نشست خبری آنلاین خود خواستار آتش‌بس فوری در سراسر جهان برای مقابله با شیوع کرونا شد و گفت: وقت آن است که درگیری‌های مسلحانه را قرنطینه و با هم روی مبارزه برای نجات جانمان تمرکز کنیم.

 وی تأکید کرد که مردم گرفتار در منازعات مسلحانه، جزو آسیب‌پذیرترین اقشار هستند و بیشترین خطر مرگ‌ ومیر ناشی از این ویروس در این مناطق است.

پس از این اظهارنظر دبیرکل سازمان ملل متحد، طرف های درگیر در یمن برای رسیدن به آتش بس اظهار تمایل کردند.

«ترکی المالکی» سخنگوی ائتلاف سعودی هفته گذشته درباره پیشنهاد دبیرکل سازمان ملل گفت: فرماندهی مشترک ائتلاف از تصمیم دولت [مستعفی] یمن برای پذیرش آتش بسی که به درخواست آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد برای مقابله با پیامدهای شیوع کرونا انجام گرفت، حمایت می کند.

پیش از اظهار تمایل ریاض، دولت مستعفی یمن به ریاست عبد ربه منصور هادی از پیشنهاد توقف درگیری ها در یمن استقبال کرده بود.

پیشنهاد توافق آتش بس از سوی جنبش انصارالله یمن هم مورد استقبال قرار گرفت، «محمد علی الحوثی» رییس کمیته عالی انقلاب یمن در این خصوص در حساب توییتری خود نوشته بود: ما از درخواست دبیرکل سازمان ملل استقبال و از توقف حملات آمریکایی، انگلیسی، سعودی، اماراتی و هم پیمانان آنها (به یمن) حمایت می کنیم.

«مهدی المشاط» رییس شورای عالی سیاسی یمن نیز هفته قبل در سخنانی به مناسبت گذشت پنج سال از آغاز حمله ائتلاف سعودی، از هر طرحی که به جنگ و محاصره علیه این کشور پایان دهد، استقبال کرد.

وی افزود که در طول پنج سال گذشته ما در جست وجوی فرصت‌ های صلح، کوتاهی نکردیم و هنوز هم تلاش جدی به گفت‌ وگو برای تحقق راه حل جامع و عادلانه برای پایان دادن به جنگ نشان می‌دهیم.

اظهارنظرهای سیاسی و تحولات میدانی؛ در دو قطب مخالف

با این حال در عرصه میدانی شرایط به گونه دیگری است، با وجود اظهار تمایل ها برای آتش بس منابع خبری گزارش دادند که پدافند هوایی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن بامداد امروز (یکشنبه) تعدادی از جنگنده‌های ائتلاف سعودی را که بر فراز آسمان صنعا پایتخت این کشور به پرواز درآمده بودند، فراری دادند.

«یحیی سریع» سخنگوی نیروهای مسلح یمن در خصوص این حمله گفت که تعدادی جنگنده متخاصم بر فراز صنعا به پرواز در آمدند که سامانه پدافند هوایی «فاطر ۱» ضمن مقابله، آنها را مجبور به ترک حریم هوایی یمن بدون انجام عملیاتی کرد.

جنگنده های ائتلاف سعودی در حالی قصد حمله به صنعا را داشتند که ساعاتی پیش این ائتلاف مدعی شده بود که یک موشک بالستیک در آسمان ریاض با سامانه ضد موشکی پاتریوت آمریکا رهگیری و منهدم شده است.

بر اساس اعلام رسانه های سعودی، موشک دیگری نیز بر فراز شهر جازان واقع در جنوب عربستان رهگیری و منهدم شده بود.

ائتلاف سعودی مدعی شد که این موشک ها از صنعا و صعده یمن به سوی خاک عربستان شلیک شدند.

شرایط سیاسی و میدانی در یمن به گونه ای نیست که بتوان به صراحت در خصوص پایان آن و یا حتی رسیدن به آتش بسی موقت به صراحت اظهارنظر کرد؛ حال باید دید تلاش های دیپلماتیک برای حل این بحران ۵ ساله سرانجام به نتیجه خواهد رسید یا باز شاهد شکست خواهیم بود و همچنان تحولات میدانی تعیین کننده روند اتفاقات خواهد بود.