چهار 'اشتباه' مرگبار: انتقادها از عملکرد دولت بریتانیا در مقابله با کرونا

حق نشر عکس

AFP

Image caption

پرستار بیمار مشکوک به کرونا را به بیمارستان سنت‌توماس لندن می‌برد

در حالی که نخست‌وزیر بریتانیا برای لغو بعضی از محدودیت‌های قرنطینه این کشور آماده می‌شود، انتقادها از عملکرد دولت از شروع همه‌گیری کرونا بالا گرفته است. منتقدان می‌گویند عملکرد دولت دست کم تا حدی باعث شد که بریتانیا عنوان نامطبوع 'بیشترین میزان مرگ و میر در اروپا' را از آن خود کند.

سی و یکم ژانویه ۲۰۲۰ در حالی که طرفداران برگزیت، خروج رسمی بریتانیا از اتحادیه اروپا را جشن می‌گرفتند، مقام‌های بهداشتی این کشور از تشخیص اولین موارد ابتلا به کرونا در بریتانیا خبر دادند.

از آن زمان بریتانیا شاهد یکی از گسترده‌ترین موارد شیوع کرونا در جهان بوده است و تنها کشوری بود که کار رئیس دولتش به دلیل ابتلا به این ویروس به آی‌سی‌یو کشید.

نظرسنجی‌ها نشان داده که اکثر مردم این کشور از عملکرد دولت راضی‌ بوده‌اند و از سیاست‌های دولت برای مقابله با ویروس حمایت می‌کنند.

ولی با گذشت زمان و بالا رفتن شمار قربانیان، صدای انتقادها از استراتژی و عملکرد دولت در زمینه اطلاع‌رسانی، آزمایش، تجهیزات پزشکی و سرعت تصمیم‌گیری بلندتر شده است.

حق نشر عکس

Reuters

Image caption

متقاضیان آزمایش کرونا باید با خودروی شخصی به مراکز انجام تست بروند پیام‌های مغشوش

با شروع سرایت، مقام‌های بهداشتی ابتدا با آن کم و بیش مثل یک آنفلوانزای فصلی شدید برخورد می‌کردند و استراتژی مقابله با آنفلوانزا را به اجرا گذاشتند. این استراتژی، برنامه‌ای چهار مرحله‌ای برای محدود نگه داشتن سرایت، به تأخیر انداختن همه‌گیری، تحقیق درباره آن و دست آخر تسکین بیماری بود.

طبق همان استراتژی بود که در ماه فوریه و اوایل مارس، تأکید اصلی روی خودداری از تماس فیزیکی با دیگران و شستن مداوم دست‌ها بود.

ولی در نخستین کنفرانس خبری روزانه دولت درباره بحران کرونا، بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا در کمال خونسردی گفت: 'من چند شب پیش در بیمارستانی بودم که چند مریض کرونا هم بستری بودند و آن‌جا با همه دست دادم. و به دست دادن هم ادامه می‌دهم.'

در آن روزها مشخص بود که دولت و شخص نخست‌وزیر به دلایل اقتصادی و اجتماعی، تمایل چندانی به محدود کردن آزادی‌های مردم ندارند.

ولی تنها یک هفته بعد، جانسون همیشه خوشبین، پیام ترسناکی برای مردم داشت: 'من باید با شما، با مردم بریتانیا صادق باشم. خانواده‌های زیادی، خانواده‌های خیلی بیشتری عزیزانشان را پیش از موعد از دست خواهند داد'

ولی در آن روزها دولت به جای قرنطینه کردن همه برای جلوگیری کامل از شیوع کرونا، از 'ایمنی گله‌ای' صحبت می‌کرد؛ از این‌که اگر بیش از ۶۰ درصد مردم به ویروس مبتلا شوند و در مقابل آن ایمن شوند، اپیدمی متوقف می‌شود.

سر پاتریک والانس، مشاور علمی عالی دولت ۱۳ مارس گفت: 'هدف کم کردن اوج شیوع و طولانی‌تر کردن آن است، نه توقف کامل سرایت ویروس.

"جان اشوورث، سخنگوی حزب کارگر در حوزه بهداشت و درمان می‌گوید: 'انجام یک تعداد تست‌، استراتژی نیست"بیماری اکثر مردم خیلی خفیف است و این شیوه به ایمنی گله‌ای منجر می‌شود.'

ولی مدلسازی‌های علمی، از جمله مدل تیم دانشگاه امپریال کالج لندن، نشان داد که چنین کاری به ابتلای ۵۰ میلیون نفر و مرگ صدها هزار نفر می‌انجامد.

تقریباً بلافاصله دولت با انکار این‌که به دنبال ایمنی گله‌ای بوده، راه بقیه کشورهای اروپایی در تلاش برای کاهش تماس‌های فیزیکی را در پیش گرفت. از مردم خواست از رفت و آمدهای غیرضروری خودداری کنند، تجمعات بزرگ نظیر کنسرت‌ها و مسابقات ورزشی را ممنوع کرد، و دستور تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و رستوران‌ها را داد.

ولی در شرایطی که موارد ابتلا تقریباً هر سه روز دو برابر می‌شد و در کمتر از سه هفته، صد برابر شده بود، دولت چاره‌ای جز اعلام قرنطینه عمومی نداشت.

همین شد که ۲۳ مارس ساعت هشت و نیم شب همه شبکه‌های تلویزیونی اصلی بریتانیا پیامی از بوریس جانسون را پخش کردند که در آن گفت: 'از امشب باید یک دستورالعمل ساده به مردم بریتانیا بدهم: شما باید در خانه بمانید.'

صبح روز بعد، واگن‌های متروی لندن همچنان شلوغ بود و خیلی‌ها همچنان سر کار می‌رفتند. ولی دو ماه بعد از شروع سرایت کرونا، پس از چند هفته صحبت درباره کم‌خطر بودن بیماری، ایمنی گله‌ای و تلاش برای عادی نگه داشتن اوضاع، دولت بالاخره یک پیام مشخص داشت: 'در خانه بمانید، از نظام بهداشت ملی محافظت کنید و جان دیگران را نجات دهید.'

حق نشر عکس

EPA

Image caption

از ۱۸ میلیون نفر مسافر ورودی، بریتانیا تنها ۲۷۳ نفر را قرنطینه کرد کمبود آزمایش

شانزدهم مارس ۲۰۲۰، پنج روز پس از طبقه‌بندی کرونا به عنوان یک 'همه‌گیری جهانی' دکتر تدروس ادهانوم، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی اهمیت تست گرفتن از افراد مشکوک به ابتلا را این‌گونه توضیح داد: 'اگر ندانیم چه کسانی مبتلا هستند، نمی‌توانیم جلوی این همه‌گیری را بگیریم. من یک پیام ساده برای همه کشورها دارم: آزمایش، آزمایش، آزمایش'

از آن زمان، کشورهایی نظیر کره جنوبی و آلمان که از شروع همه‌گیری کووید ۱۹، برنامه‌های گسترده‌ای را برای آزمایش همگانی به اجرا گذاشتند، در کنترل شیوع و پایین نگه داشتن شمار قربانیان موفق‌تر بوده‌اند.

در بریتانیا تا هفته‌ها بعد از شروع سرایت، تقریباً تنها از افرادی که در بیمارستان بستری شده بودند، آزمایش گرفته می‌شد؛ و دولت از افراد مشکوک به داشتن کرونا می‌خواست که یک یا دو هفته در خانه خود را قرنطینه کنند.

با بالا گرفتن انتقادها از کم بودن آزمایش‌ها، بیست و پنجم مارس یعنی تقریباً دو ماه پس از شیوع اپیدمی، بوریس جانسون وعده داد که شمار تست‌ها را از حدود پنج هزار در روز به ۲۵۰ هزار تست در روز برساند.

بیشتر بخوانید:

• آمار درگذشتگان در اثر ویروس کرونا در بریتانیا از ایتالیا بیشتر شد

• کرونا؛ چرا آمار مرگ در بریتانیا بیشتر از سایر کشورهای اروپایی است؟

• کرونا؛ سرباز بریتانیا در جنگ جهانی دوم برای کادر درمانی ۱۲ میلیون پوند پول جمع کرد

• کرونا؛ چرا کادر درمانی بریتانیا از کیسه زباله برای حفاظت خود استفاده می‌کنند؟

ولی کمبود ظرفیت آزمایشگاهی و مواد لازم، شرایط سختگیرانه‌ای که به جز بیماران بستری‌شده، فقط عده کمی را واجد شرایط تست دادن می‌کرد، و محدودیت‌هایی نظیر نیاز به داشتن خودروی شخصی برای مراجعه به مراکز آزمایش گرفتن، باعث شد تعداد موارد آزمایش روزانه تا هفته آخر آوریل پایین بماند.

ولی بالاخره در آخرین روز این ماه، سه ماه پس از شروع همه‌گیری در بریتانیا، بیش از صد هزار تست در یک روز انجام شد؛ هر چند که هنوز از وعده دولت برای آزمایش آنتی‌بادی (که مشخص می‌کند چه کسی قبلاً به این ویروس مبتلا بوده و حالا احتمالاً در برابر آن ایمن است) خبری نیست.

بعدها مشخص شد که دولت از اواسط ماه مارس، ردیابی افراد در تماس با مبتلایان را هم متوقف کرده بود؛ کاری که برای جلوگیری از سرایت بیشتر ویروس لازم است.

به گفته مخالفان دولت، افزایش تعداد آزمایش‌ها کافی نیست. جان اشوورث، سخنگوی حزب کارگر در حوزه بهداشت و درمان می‌گوید: 'انجام یک تعداد تست‌، استراتژی نیست.

ما باید افراد در تماس با بیماران را هم ردگیری کنیم. این کار، برای شکستن زنجیره سرایت حیاتی است.'

دولت روی اپ جدیدی که برای ردگیری تماس‌های فیزیکی افراد طراحی شده، حساب ویژه‌ای باز کرده است. اپی که امیدوار است بتواند جلوی اوج گرفتن دوباره شیوع را بگیرد.

برای جلوگیری از سرایت کرونا از بیماران به پزشکان و پرستاران، آن‌ها به وسایلی نظیر دو جفت دستکش، روپوش، ماسک مخصوص، محافظ شفاف چشم‌ها و چیزهایی از این دست احتیاج دارند؛ وسایلی که به آن‌ها 'تجهیزات حفاظت شخصی' می‌گویند.

ولی از همان اوایل شیوع، کمبود این تجهیزات، داد کارکنان نظام درمانی بریتانیا را درآورد. دکتر رینش پارمار، رئیس انجمن پزشکان بریتانیا می‌گفت: 'پزشکان سراسر کشور از کمبود تجهیزات حفاظت شخصی نگرانند. بعضی دکترها به ما می‌گویند احساس می‌کنند گوسفند قربانی‌اند.'

تا کنون بیش از صد نفر از پرسنل نظام بهداشتی بریتانیا به دلیل ابتلا به کرونا جان باخته‌اند.

دولت بریتانیا در برابر انتقادها به عملکردش در تأمین تجهیزات حفاظت شخصی، گفته کمبود آن‌ها مسأله‌ای جهانی است و 'به هر دری که می‌توانسته، زده' تا آن‌ها را بخرد.

"این کار، برای شکستن زنجیره سرایت حیاتی است.'دولت روی اپ جدیدی که برای ردگیری تماس‌های فیزیکی افراد طراحی شده، حساب ویژه‌ای باز کرده است"حتی یک بار وزیر بهداشت تلویحاً گفت پرسنل درمانی در مصرف این تجهیزات اسراف می‌کنند و عامل اصلی کمبود، این است.

پس از آن، دولت دست به دامن آمار شد و اعلام کرد بیش از یک میلیارد قطعه تجهیزات حفاظتی بین بیمارستان‌ها توزیع کرده است.

هر چند تحقیق برنامه پانورامای بی‌بی‌سی نشان داد که این رقم شامل چیزهایی مثل حوله کاغذی، مواد ضدعفونی‌کننده و کیسه زباله است و بیش از نیمی از این یک میلیارد قطعه، دستکش‌ بوده است؛ دستکش‌هایی که در بسیاری موارد هر لنگه آن یک قطعه حساب شده، نه هر جفتش.

از شروع جنجال بر سر کمبود تجهیزات حفاظت شخصی، بعضی شرکت‌های بریتانیایی می‌گفتند توانایی تولید آن‌ها را دارند، ولی دولت سفارش نداده و به همین خاطر، محصولاتشان را به کشورهای دیگر صادر می‌کنند.

کمبود تجهیزات حفاظتی به بیمارستان‌ها محدود نیست. مطب‌های پزشکان عمومی و سراهای سالمندان هم از کمبود این تجهیزات ناراضی‌اند.

در حالی که تمرکز دولت با همکاری ارتش روی تأمین تجهیزات ضروری بیمارستان‌ها بوده، خانه‌های سالمندان، هم برای ساکنان و هم برای کارکنانشان، در هفته‌های اخیر به یکی از کانون‌های اصلی شیوع و تلفات ناشی از کرونا در بریتانیا تبدیل شده‌اند.

نیکلا ریچاردز، مدیر خانه‌های سالمندان 'پالمز رو' می‌گوید: 'متأسفانه ما بخشی هستیم که فراموش شده است. ما زیرساخت‌ها یا حمایتی را که نظام درمانی ملی دارد، نداریم. و این همان چیزی است که در این بحران به آن احتیاج داشتیم.'

مقام‌های بریتانیا خیلی زود متوجه شدند که روند شیوع کرونا در این کشور حدوداً دو هفته از ایتالیا عقب است. با وجود این تمایلی به تعطیلی و قرنطینه زودهنگام نداشتند.

پنجم مارس مت هنکاک وزیر بهداشت بریتانیا گفت: 'بستن همه مدارس و دانشگاه‌ها در مقطع فعلی از نظر بهداشتی فایده‌ای ندارد؛ ولی هزینه اجتماعی و اقتصادی سنگینی به جا می‌گذارد.

ما دنباله‌روی علم هستیم.'

همین بود که جشنواره اسبدوانی چلتنهام با حضور چهارصد هزار تماشاگر و بسیاری از مسابقات ورزشی دیگر تا آخرین روزهای پیش از آغاز قرنطینه عمومی ادامه داشت.

بعدها معلوم شده که بوریس جانسون در پنج جلسه اول کمیته مسائل اضطراری دولت بریتانیا (موسوم به کبرا) درباره بحران کرونا هم شرکت نکرده بود.

در کنار این، از ۱۸ میلیون نفری که در سه ماه پیش از وضع محدودیت‌های سراسری وارد بریتانیا شده بودند، تنها ۲۷۳ نفر رسماً به قرنطینه فرستاده شدند.

ولی دولت تأکید می‌کند که تمامی تصمیماتش را بر اساس توصیه‌های علمی مشاورانش گرفته است.

یک ماه پس از شروع قرنطینه، سر کی‌یر استارمر در نخستین حضورش در مجلس در مقام رهبر جدید حزب اصلی مخالف دولت، حزب کارگر، انتقادهایش به علمکرد دولت را این‌گونه جمع‌بندی کرد: 'یک الگویی دارد مشخص می‌شود. ما در قرنطینه کردن کند بودیم. در آزمایش کند بودیم. در تأمین تجهیزات حفاظتی کند بودیم. و در پذیرش پیشنهاد شرکت‌هایمان برای تولید تجهیزات هم کند بودیم.'

ولی دومینیک راب، وزیر خارجه و دبیر اول دولت بریتانیا با رد این ارزیابی تأکید کرد: 'ما از اول بر اساس مشاوره علمی مشاور عالی علمی و مشاور عالی پزشکی دولت عمل کرده‌ایم.'

خیلی‌ها با دیدن صحنه بیمارستان‌های شلوغ ایتالیا و اسپانیا که کمرشان زیر بار شمار بیماران کرونا خم شده بود، نگران بودند که این اتفاق در بخش‌های مراقبت ویژه بیمارستان‌های بریتانیا هم تکرار شود.

با وجود تکرار نشدن آن صحنه‌ها، آمار رسمی مرگ و میر در بریتانیا از کشورهای دیگر اروپا بیشتر شد و هر روز هم چند صد نفر دیگر به این آمار اضافه می‌شود.

در چنین شرایطی است که خیلی‌ها نگران‌اند دولت پس از تأخیر در تعطیلی، در برداشتن محدودیت‌ها عجله کند؛ عجله‌ای که می‌تواند مرگبار باشد.