سبدگردانی؛ کنترل خرید و فروش هیجانی در بورس

تابناک

تابناک - ۲۱ مرداد ۱۴۰۰

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس چیست و مناسب چه کسانی است؟

اگر فردی علاقه مند به سرمایه گذاری در بازار بورسید، اما نمیدانید باید از کجا شروع کنید، سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس، گزینه ایده‌آل شماست. سبدگردانی و صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک دو نمونه موفق در بازار سرمایه ایران است که سرمایه گذاری غیرمستقیم ما را در بازار بورس میسر میکنند.

در سبدگردانی فرد، سرمایه خود را به افراد متخصص میسپارد تا اقدام به خرید و فروش کرده و سبد مناسبی را ایجاد و مدیریت کنند. دقت داشته باشید که سبدگردان باید یک شخصیت حقوقی باشد که مجوز رسمی از سازمان بورس برای این کار داشته باشد.

“سود حاصل از سبدگردانی مثل سود سرمایه‌گذاری در بورس معاف از مالیات است”

سبدگردان

فرآیندی است که طی آن یک شرکت که مجوز سبدگردانی دارد، سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار را اندازه گیری و بر اساس آن سبدی از سهام یا دیگر اوراق بهادار تشکیل می دهد و به ‌صورت مستمر بر آن نظارت می‌کند. سبدگردان تصمیمات لازم برای رسیدن به سودآوری و افزایش ثروت سرمایه گذار را اتخاذ می‌کند. مزیت عمده سبدگردانی در استفاده از تیم حرفه ای مدیران سرمایه‌گذاریست .

"سبدگردان تصمیمات لازم برای رسیدن به سودآوری و افزایش ثروت سرمایه گذار را اتخاذ می‌کند"درواقع همیشه کسانی هستند که بجای وی نگران سرمایه گذاری او باشند.

“سبدگردان باید یک شخصیت حقوقی باشد که مجوز رسمی از سازمان بورس داشته باشد”

تمام تصمیمات با دقت وبااستفاده از بررسی‌های لازم بر روی گزارش‌های مالی و اخبار بازار سرمایه گرفته می‌شود، تمایز سبدگردانی نسبت به سرمایه‌گذاری انفرادی در همین نکته است.

کدام سبدگردان دقیقاً مناسب من است؟

سبدگردان یک نهاد مالی است که از جانب سازمان بورس، مجاز به سبدگردانی شناخته شده است. شرکتهای تامین سرمایه، مشاور سرمایه‌گذاری و سبدگردان، سه دسته شرکتی هستند که می‌توانند مجوز سبدگردانی بگیرند.

در وبسایت سازمان بورس، لیستی از شرکتهای مجاز میتوانید ببینید.

در نظر داشته باشید که حتماً مجوز سبدگردانی در قسمت مجوزهای شرکت مربوطه ثبت شده باشد! و ابطال یا منقضی نباشد!

در انتخاب یک شرکت سبدگردان حرفه‌ای باید به مدت سابقه کاری و نحوه عملکرد آن‌ها دقت کرد. همچنین داشتن کارشناسان حرفه‌ای مسلط به انواع تحلیل ها و روانشناسی بازار سرمایه. یکی از ملاک‌های انتخاب سبدگردان خوب، خدمات قابل‌ ارائه آن‌ها مثل سبدهایی با ریسک‌های متفاوت است.

میزان سرمایه قابل قبول سبدگردان ها

نکته دیگر در انتخاب سبدگردان، میزان سرمایه شماست. مثلا میخواهید مبلغ ۱۰۰ میلیون تومانی که در بانک دارید، به بازار سهام بیاورید و دنبال سبدگردانید.

شاید با تماس با شرکتهای مختلفی که سبدگردانی انجام میدهند، درخواست شما رد شود. چرا که به دلیل مسئولیت های بسیار سنگین و سختگیری های کنترلی ، مبالغ کم برای سرمایه گذاری در سبدها مورد قبول نیستند.

حالا اگر مبلغ مورد نظر برای سرمایه گذاری در بازار سهام برای سبدگردانی کافی نبود، باید خودمان شخصاً در بازار سهام اقدام به معامله کنیم؟ خیر. راه حل برای مبالغی که به اصطلاح به آنها خرد گفته می‌شود، صندوق های مشترک سرمایه گذاری در سهام هستند. اینجا می‌توانید با این صندوق ها بیشتر آشنا شوید

“قرارداد مورد تایید سازمان بورس مهمترین آیتم در سبدگردانی است.”

پس از اینکه سبدگردان دارای مجوز و مناسب را پیدا کردیم، نوبت به قرارداد می رسد.

قراردادها در سه نسخه تهیه می شوند، نسخه سرمایه گذار، سبدگردان و نسخه ای که برای سازمان بورس ارسال می شود. پس از ارسال قرارداد به سازمان بورس و بررسی های لازم، کدی که به کد PRX معروف است از طرف سازمان صادر می شود.

کد PRX چیست؟

برای سرمایه گذاری در هر بورسی نیاز است تا در آن بورس ثبت نام کنیم و کد بورسی بگیریم.

وقتی قرارداد سبدگردانی نزد سازمان بورس ثبت شود، یک کد PRX برای آن قرارداد صادر می شود.

"یکی از ملاک‌های انتخاب سبدگردان خوب، خدمات قابل‌ ارائه آن‌ها مثل سبدهایی با ریسک‌های متفاوت است.میزان سرمایه قابل قبول سبدگردان هانکته دیگر در انتخاب سبدگردان، میزان سرمایه شماست"کد PRX، مشابه کد بورسی، یک کد منحصر به فرد است و صرفاً برای خرید و فروش هایی که برای آن سبد مشخص تعریف شده است کاربرد دارد. این کد، حکم یک کد بورسی مشترک بین سرمایه گذار و سبدگردان را دارد.

“فقط در صورتی سرمایه خود را در اختیار یک سبدگردان قرار دهید که کد PRX قرارداد شما صادر شده باشد”

مدت قرارداد سبدگردانی

بر اساس قانون، حداکثر زمان قرارداد سبدگردانی یک ساله است که پس از اتمام زمان قرارداد با توافق طرفین می‌تواند تمدید شود. البته این مساله قابل مذاکره است.

آیا می‌توان پیش از پایان موعد از قرارداد بیرون آمد؟ همه چیز به قرارداد ربط دارد اما به طور کلی جواب بله است. با در نظر گرفتن مواردی مثل بسط دادن بازده سبد به یک سال، در نظر گرفتن جریمه های توافقی که در قرارداد ثبت شده و.. قرارداد سبدگردانی قابل فسخ است.

درآمد سبدگردان چطور و چگونه محاسبه می شود؟

از محل سودی است که برای هر سبد می سازد و این یکی از مهمترین مواردی است که سبدگردانی را هم برای سرمایه گذار و هم برای سبدگردان جذاب میکند.

هر چه سود سرمایه گذار بیشتر ، درآمدی که عاید سبدگردان می شود، بیشتر می شود و این یعنی برد-برد.

درآمد سبدگردان از ۲ محل محاسبه می شود. کارمزد ثابت و متغیر.

“هر چه سود سرمایه گذار بیشتر شود، درآمدی که عاید سبدگردان می شود، بیشتر می شود و این یعنی یک بازی برد-برد.”

کارمزد ثابت:

کارمزد ثابت بسته به نوع قرارداد و مذاکره های انجام شده از ۰ تا ۲ درصد ارزش سبد به صورت سالانه توسط سبدگردان اخذ می شود. و روزانه محاسبه می شود و این موضوع برای مواردی که مدت قرارداد زیر یک سال است یا سرمایه گذار قصد دارد زیر یک سال قرارداد خود را فسخ کند با اهمیت است. این کارمزد مستقل از سودآوری سبد است و تنها به ارزش روزانه سبد وابسته است.

کارمزد دیگری که در سبدگردانی وجود دارد، کارمزد متغیر سبدگردانی است که مبنای محاسبه آن، میزان و درصد سودآوری سبد سرمایه گذاری است. یعنی هر چه درصد سودآوری بیشتر شود، درصد این کارمزد هم به صورت پله ای افزایش پیدا میکند.

کارمزد متغیر در اکثر شرکتهایی که مجوز سبدگردانی دارند برای مقادیر سود زیر ۲۰ درصد، صفر در نظر گرفته می شود.

"مثلا میخواهید مبلغ ۱۰۰ میلیون تومانی که در بانک دارید، به بازار سهام بیاورید و دنبال سبدگردانید"یعنی اگر سبد سرمایه گذاری تشکیل شده در طول قرارداد، ضرر ده باشد، سر به سر باشد، ۱۰ درصد یا ۲۰ درصد سود داده باشد، کارمزد متغیری بابت سبدگردانی از سرمایه گذار اخذ نمی شود.

اما وقتی سود سالانه سبد، بیشتر از ۲۰ درصد باشد، به صورت پله ای سود سبدگردان محاسبه میشود. این سود در پایان قرارداد قابل محاسبه است و در پایان قرارداد شناسایی می شود.

تضمین سود در سبدگردانی

سازمان بورس به هیچ شرکت سبدگردانی اجازه تضمین سود را نمی‌دهد و اصولاً سود تضمین شده در بازار سهام معنی ندارد چرا که نوسان، خاصیت اصلی بازار سرمایه است. اما آنچه اطلاعات تاریخی موجود نشان می دهد، بازار سهام هیچ وقت در طولانی مدت زیانده نبوده و با توجه به شرایط تورمی کشور، برای آینده هم همین شرایط پیش بینی می شود. اگر دریافت سود تضمینی برایتان مهم است بد نیست که صندوق های با درآمد ثابت را در نظر بگیرید.

بایدها و نبایدهای سبدگردانی

سرمایه گذاری در بازار سرمایه را تنها با سرمایه ای انجام دهید که به آن نیازی ندارید.
سرمایه گذاری در بازار سرمایه برای کسانی مناسب است که شخصیتی ریسک پذیر داشته باشند، اگر از میزان ریسک پذیری خود اطلاع ندارید، می توانید از آزمون سنجش ریسک پذیری کمک بگیرید.
برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه به هیچ عنوان ماشین شخصی یا خانه ای که در آن سکونت دارید را نفروشید.
زمان ورود به بازار از مهمترین نکات است. اگر در زمان نزولی یا قله به بازار وارد شوید، باید خویشتن داری و صبر بیشتری پیشه کنید.

سرمایه شما در بورس از بین نمی رود اما ممکن است برگشتن آن کمی زمان ببرد. مطمین باشید ارزش صبر کردن را خواهد داشت.
از سود و زیان کوتاه مدت خوشحال نشوید و نترسید. نوسان از عناصر اصلی بازار سهام است.
سرمایه گذاری در بورس برای کسانی که میخواهند در آینده نزدیک خانه بخرند یا ماشین خود را عوض کنند، نامناسب ترین نوع سرمایه گذاری است.
برای سرمایه گذاری در بورس باید افق سرمایه گذاری طولانی مدت داشته باشید.

مثال

مثالی از سبدگردانی:

آقای احمدی ۱ میلیارد تومان در اختیار یک شرکت مشاور سرمایه گذاری قرار میدهد ؛ شرکت ابتدا سطح ریسک پذیری آقای احمدی را اندازه می گیرد، مدارک هویتی اخذ شده، قرارداد آقای احمدی بر اساس میزان ریسک پذیری ایشان در سه نسخه تنظیم شده. سازمان پس از بررسی های مورد نیاز کد PRX را صادر می کند.

شرکت مشاور سرمایه گذاری از آقای احمدی درخواست واریز پول به حسابی که در قرارداد آمده را میکند و پس از واریز ، سبدگردان سرمایه گذاری در بورس را آغاز میکند.

به آقای احمدی یک نام کاربری و رمز عبور داده می شود تا بتواند سبد سرمایه گذاری خود را در هر ساعتی مشاهده کند و آنلاین گزارش های مختلف از سیستم استخراج نماید.

علاوه بر این به صورت مستمر، مدیران سرمایه گذاری با ایشان در ارتباطند تا بهترین عملکردی که مد نظر آقای احمدی است حاصل شود.

بعد از اتمام قرارداد، اگر سبد آقای احمدی زیر بیست درصد بازدهی داشت، کارمزد متغیری از ایشان اخذ نمی شود.

"راه حل برای مبالغی که به اصطلاح به آنها خرد گفته می‌شود، صندوق های مشترک سرمایه گذاری در سهام هستند"اما اگر بیشتر از ۲۰ درصد بازدهی عاید ایشان شد، کارمزد به صورت پله ای محاسبه خواهد شد.

*** اعداد زیر کاملاً برای مثال ارائه شده است:

اگر میزان درصدهای کارمزد متغیر سبدگردان به شرح زیر باشد:

سود ۲۰ درصد الی ۲۹ درصد: ۱۵ درصد

سود ۳۰ درصد الی ۳۹ درصد: ۲۰ درصد

سود ۴۰ درصد الی ۴۹ درصد: ۲۵ درصد

بیشتر از ۵۰ درصد: ۳۰ درصد

موقعیت ۱: سبد آقای احمدی در یک سال مدت قرارداد ۲۵ درصد سود داده است:

از مقدار ۲۵ درصد، ۲۰ درصد معاف از کارمزد است و تنها برای ۵ درصد بیشتر از ۲۰ درصد، کارمزد متغیر محاسبه می شود.

سرمایه الان آقای احمدی ۱.۲۵۰.۰ تومان است که از این مقدار ۲۵۰ میلیون تومان سود است. ۲۰۰ میلیون از این مبلغ معاف از کارمزد است و برای ۵۰ میلیون باقی مانده، ۱۵ درصد به عنوان کارمزد متغیر نصیب سبدگردان می شود، یعنی ۷.۵ میلیون تومان.

موقعیت ۲: سبد آقای احمدی در یک سال مدت قرارداد ۴۵ درصد بوده است.

از مقدار ۴۵ درصد، ۲۰ درصد معاف از کارمزد است و برای ۲۵ درصد مازاد ۲۰ درصد، کارمزد متغیر به صورت پله ای محاسبه می شود.

سرمایه الان آقای احمدی ۱.۴۵۰.۰ تومان است که از این مقدار ۴۵۰ میلیون تومان سود است. ۲۰۰ میلیون از این مبلغ معاف از کارمزد است. ۴۵ درصد سود در سه پله اول قرار میگیرد؛ یعنی

مقدار سود سرمایه گذار

میزان درصد کارمزد متغیر

میزان کارمزد متغیر

۲۰۰ میلیون تومان

۰ درصد

۰ تومان

۱۰۰ میلیون تومان

۱۵ درصد

۱۵ میلیون تومان

۱۰۰ میلیون تومان

۲۰ درصد

۲۰ میلیون تومان

۵۰ میلیون تومان

۲۵ درصد

۱۲.۵ میلیون تومان

جمع کل کارمزد متغیر عبارت است از جمع ستون سمت چپ، یعنی ۴۷.۵ میلیون تومان.

همانطور که مشاهده میفرمایید، سود سبدگردان در گرو سود سرمایه گذار است. یعنی هر چه سود بیشتری نصیب سرمایه گذار شود، سود بیشتری هم نصیب سبدگردان می شود.

مزایای سبد گردانی

رعایت تناسب ریسک و بازده سرمایه‌گذاری با استفاده از مدل‌های بهینه‌سازی سبد سهام و تشکیل سبد اختصاصی برای هر سرمایه گذار
عدم نیاز به اطلاعات لازم و کافی در زمینه سرمایه گذاری در بورس و بهره‌گیری از دانش و تجربه نیروی انسانی متخصص و باسابقه در امر سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری برای افرادی که زمان کافی ندارند
مدیریت سبد هر سرمایه‌گذار متناسب با درجه ریسک‌پذیری وی
اطمینان از عدم سوء‌مدیریت و سوءاستفاده از وجوه، به‌واسطه تعدد ارکان و نهادهای نظارتی
شفافیت بالای اطلاعاتی و گزارشگری و عدم وجود تضاد منافع
مدیریت وجوه نقد راکد با حفظ درجه نقد شوندگی سبد، متناسب با نیاز شرکت‌ها و افراد
پرهیز از رفتارهای هیجانی با مدیریت عقلایی سبد
نظارت دقیق حسابرس تحت عنوان امین و سازمان بورس و اوراق بهادار بر سبدگردان
نگهداری حساب هر سبد به‌صورت جداگانه در نرم‌افزار سبدگردانی و امکان دریافت گزارش‌های متناوب از عملکرد سبد سهام توسط سرمایه‌گذار
معافیت از مالیات